سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات158
تعداد شماره‌ها6,225
تعداد مقالات67,685
تعداد مشاهده مقاله114,965,129
تعداد دریافت فایل اصل مقاله89,639,045
اکرمی, روح الله. (1401). حکم تکلیفی تحقیق قضایی در خصوص شبهات اثباتیِ مشمول قاعدۀ درأ. , 18(2), 457-482. doi: 10.22059/jorr.2021.310309.1008935
روح الله اکرمی. "حکم تکلیفی تحقیق قضایی در خصوص شبهات اثباتیِ مشمول قاعدۀ درأ". , 18, 2, 1401, 457-482. doi: 10.22059/jorr.2021.310309.1008935
اکرمی, روح الله. (1401). 'حکم تکلیفی تحقیق قضایی در خصوص شبهات اثباتیِ مشمول قاعدۀ درأ', , 18(2), pp. 457-482. doi: 10.22059/jorr.2021.310309.1008935
اکرمی, روح الله. حکم تکلیفی تحقیق قضایی در خصوص شبهات اثباتیِ مشمول قاعدۀ درأ. , 1401; 18(2): 457-482. doi: 10.22059/jorr.2021.310309.1008935

حکم تکلیفی تحقیق قضایی در خصوص شبهات اثباتیِ مشمول قاعدۀ درأ

مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
دوره 18، شماره 2، تیر 1401، صفحه 457-482    اصل مقاله (923.1 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jorr.2021.310309.1008935
نویسنده
روح الله اکرمی*
دانشیار، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران
چکیده
قاعدۀ درأ که مقتضی برداشته شدن مجازات در صورت عروض شبهه است، از مهم‌ترین قواعد کیفری است که در قانون مجازات اسلامی 1392 به‌طور جامع‌تری مورد توجه قانونگذار قرار گرفته است. در خصوص اعمال قاعده در خصوص شبهاتی که در مرحلۀ اثبات دعوای حد نزد دادرس مطرح می‌شود، این مسئله مهم مطرح است که آیا سقوط مجازات در همان زمانی‌که شبهه عارض می‌شود، باید مورد حکم قرار گیرد و مرجع قضایی از انجام تحقیقات جهت کشف واقعیت ممنوع است، یا آنکه اثرگذاری قاعده مستلزم بقای شبهه به‌رغم تکمیل تحقیقات است، ازاین‌رو دادرس مکلف به تحقیق است؛ یا اساساً تصمیم در این زمینه به اختیار او تفویض شده است. بررسی تحلیلی توصیفی در این نوشتار حکایت از آن دارد اندیشمندان فقهی در این زمینه اتفاق‌نظر ندارند، لکن اقتضای اخبار وارده اشتراط سقوط حد به انجام تحقیقات است. عبارات مواد قانون در این زمینه به شکل دقیقی تنظیم نشده‌اند، به‌نحوی که موهم ممنوعیت تحقیق هستند، مگر در برخی موارد استثنایی که برداشته شدن حد منوط به اتمام رسیدگی شده است. تدقیق در پیشینۀ تصویب مقررات قانون نشان از نادرستی چنین استنباطی دارد که با مبانی فقهی در تعارض است.
کلیدواژه‌ها
اثبات دعوای کیفری؛ شبهۀ اثباتی؛ تحقیق قضایی؛ فقه جزایی؛ قاعدۀ درأ
عنوان مقاله [English]
Mandatory Ruling of Judicial Enquiry into the Evidentiary Suspicions subject to the Obviation Rule (Darʼ)
نویسندگان [English]
Ruhollah Akrami
Associate Professor, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran
چکیده [English]
The rule of darʼ which obviates punishment in case of suspicion, is one of the most important criminal rules that has been considered more comprehensively by the legislator in the Islamic Penal Code of 2013. With regard to the application of the rule to suspicions which arise at the stage of proving the case of prescribed punishment before the judge, the question arises as to whether the punishment should be dropped at the same time that the suspicion arises, and the judicial authority is prohibited from conducting investigations to uncover the truth. Or the effect of the rule requires that suspicion remain despite the completion of the investigation and therefore the judge is obliged to investigate or basically, the decision in this regard is delegated to the judge. A descriptive-analytical study conducted in this article indicates that Islamic jurists do not agree on this issue, but the available hadiths and narrations indicate that the prescribed punishment is dropped provided that the research has been done. The expressions of the articles of the Islamic Penal Code in this regard has not been precisely regulated in such a way as to indicate the prohibition of the investigation, except in some exceptional cases where the removal of the prescribed punishment is subject to the completion of the investigation. Examining the background of the enactment of the provisions of the Code shows the inaccuracy of such an inference, which is in conflict with the jurisprudential principles.
کلیدواژه‌ها [English]
the Obviation Rule (Darʼ), the Evidentiary Suspicion, Judicial Enquiry, Proof of Criminal Litigation, Criminal Jurisprudence
مراجع
  1. أبن‌زهره حلبی، سید عزالدین حمزه (1417ق). غنیه النزوع، چ اول، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
  2. أبوزهره، محمد (بی‌تا). الجریمه و العقوبه فی الفقه الاسلامی: العقوبه، قاهره: دارالفکر العربی، بی‌چا.
  3. استادی، رضا (1383). «قلمرو قاعدۀ درأ 2»، فقه اهل‌بیت(ع)، ش 37، ص 94-71.
  4. آقابابایی بنی، اسماعیل (1394). «کاربرد قاعدۀ درء در جرایم غیرحدی»، فصلنامۀ کاوشی نو در فقه، دورۀ 22، ش 4، ص 112-93.
  5. الهام، غلامحسین؛ برهانی، محسن (1395). درآمدی بر حقوق جزای عمومی: جرم و مجرم، چ دوم، تهران: میزان.
  6. تبریزی، میرزا جواد (بی‌تا). اسس القضاء و الشهاده، چ اول، قم: دفتر معظم‌له.
  7. تمیمی مغربی، نعمان (1385ق). دعائم‌الاسلام، چ دوم، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  8. حلی، حسن بن یوسف (1381ق). رجال العلامه الحلی، چ دوم، نجف اشرف: منشورات المطبعه الحیدریه.
  9. زراعت، عباس (1393). حقوق جزای عمومی: مجازات‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی، چ دوم، تهران: جاودانه و جنگل.
  10. سبحانی، جعفر (1418ق). نظام القضاء و الشهاده فی الشریعه الاسلامیه الغراء، چ اول، قم: مؤسسۀ امام صادق(ع).
  11. شبیری زنجانی، سید موسی (1380). کتاب نکاح: تقریرات خارج فقه، چ اول، قم: مؤسسۀ پژوهشی رأی‌پرداز.
  12. صانعی، یوسف (1388). استفتائات قضایی، چ سوم، قم: پرتو خورشید،
  13. طوسی، محمدبن حسن (1387ق). المبسوط فی فقه الامامیه، چ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه(ع).
  14. عاملی، محمد بن حسن (1409ق). تفصیل وسائل الشیعه، چ اول، قم: مؤسسۀ آل‌البیت(ع).
  15. عراقی، آقاضیاء (بی‌تا). کتاب القضاء، چ اول، قم: چاپخانۀ مهر.
  16. عوده، عبدالقادر (بی‌تا). التشریع الجنائی الاسلامی مقارناً بالقانون الوضعی، بیروت، دارالکاتب العربی، بی‌چا.
  17. قربان‌نیا، ناصر (1393). ملاحظاتی دربارۀ قانون مجازات اسلامی 92: نقد و بررسی فقهی حقوقی، چ اول، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
  18. کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب (1429ق). الکافی، چ اول، قم: دارالحدیث.
  19. مجلسی، محمدباقر (1410ق). بحار الأنوار، چ اول، بیروت: مؤسسۀ الطبع و النشر.
  20. محقق داماد، سید مصطفی (1383). قواعد فقه: بخش جزایی، چ دوازدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  21. مرکز تحقیقات فقهی حقوقی قوۀ قضاییه (1394). شرح جامع و کاربردی قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، تحقیق ابراهیم باقری، چ اول، قم: نشر قضا.
  22. مکارم شیرازی، ناصر (1418ق). أنوارالفقاهه: کتاب الحدود و التعزیرات، چ اول، قم: انتشارات مدرسۀ امام امیرالمؤمنین علی بن أبی‌طالب(ع).
  23. موسوی اردبیلی، سید عبدالکریم (1427ق). فقه الحدود و التعزیرات، چ دوم، قم: دانشگاه مفید.
  24. موسوی بجنوردی، سید محمد (1401ق). قواعد فقهیه، چ سوم، تهران: مؤسسۀ عروج.
  25. موسوی سبزواری، سید عبدالاعلی (1413ق). مهذب الاحکام، چ چهارم، قم: المنار.
  26. مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی قضا (1390). گنجینه استفتائات قضایی، نسخۀ2.
  27. نجاشی، ابوالعباس احمد (1407ق). رجال النجاشی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، بی‌چا.
  28. هاشمی شاهرودی، سید محمود (1423ق). قرائات فقهیۀ معاصره، چ اول، قم: مؤسسۀ دائره‌المعارف الفقه الاسلامی.
References

  1. Amili, Muhammad Ibn Hasan (1989). Wasa'il al-Shia. Qom: Institute of Al al-Bayt (peace be upon them), First Edition. (in Arabic)
  2. Araghi, Agha Zia (No Date). Kitab al-qaza, Qom: Mehr Printing House, First Edition. (in Arabic).
  3. Aodah, 'Abd al-qader (No Date). Al-Tashri al-Jinaie al-Islami Muqaranan bi al-Qanun al-Wad' ie, Beirut: Dar Al-kateb Al-Arabi, No Edition. (in Arabic)
  4. Abu Zahra, Mohammad (No Date). Al-Jarīmah wa al-‛Uqūbah fī al-Fiqh al-Islāmī, Cairo: Dar Al-Fikr Al-Arabi, No Edition. (in Arabic)
  5. Aghababaei, Ismaeil (2017). “Application of Dar rule in Hodud crimes”, Journal of fiqh, Vol.22, No. 4, pp.93-112. (in Persian)
  6. Educational and Research Institute of Qadha. (2011). Treasury of Judicial Inquiries, 2nd version. (in Persian)
  7. Elham, Gholamhosein; Borhani, Mohsen (2016). Introduction to General Part of Criminal Law: Crime and Criminal, Tehran: Mizan Legal Foundation, Second Edition. (in Persian)
  8. Hashemi Shahroudi, Sayyid Mahmoud. (2002). Contemporary jurisprudence readings, Qom: Muʼassasah-i Dāirat al-Maʻārif-i Fiqh-i Islāmī, First Edition. (in Arabic)
  9. Hilli, Hasan Ibn Yusuf (1962). Rijal, Najaf al-Ashraf: Al-Haydariyeh Press Publications, Second Edition. (in Arabic)
  10. Ibn Zuhra Halabi, Sayyid Izz al-Din Hamzeh. (1997). Ghunyat al-nuzu, Qom: Imam Sadiq PBUH Institute, First Edition. (in Arabic)
  11. Judicial Jurisprudence Research Center of the Judiciary (2015). Comprehensive and practical description of the Islamic Penal Code approved in 2013, research by Ebrahim Bagheri, Qom: Qaza Publishing, First Edition. (in Persian)
  12. Kulayni, Abu Ja'far Muhammad ibn Ya'qub (2008). Kafi, Qom: Dar al-Hadith, First Edition. (in Arabic)
  13. Mohaghegh Damad, Sayyid Mostafa (2004). The Rules of Islamic Jurisprudence: Criminal Section, Tehran: Islamic Sciences Publishing Center, Twelfth Edition. (in Persian)
  14. Majlesi, Mohammad-Baqer (1990). Bihar al-Anwar, Beirut: Printing and Publishing Institute, First Edition. (in Arabic)
  15. Makarem Shirazi, Naser (1998). Anwar Al-Fuqahah: Kitab Al-hudud wa al-tazirat, Qom: Imam Amir al-Mu'minin School Publications: Ali ibn Abi-Talib (peace be upon him), First Edition. (in Arabic)
  16. Musavi Ardebili, Sayyid Abdolkarim (2006). Fiqh Al-hudud WA al- tazirat, Qom: Mofid University Press, Second Edition. (in Arabic)
  17. Najashi, Abu al-Abbas Ahmad (1987). Rijal, Qom: Islamic Publications Office, No Edition. (in Arabic)
  18. Mousavi Bojnourdi, Sayyid Mohammad (1981). The Rules of Jurisprudence, Tehran: Orouj Institute, Third Edition. (in Persian)
  19. Ostadi, Reza (2004). “The realm of the Darʼ Rule 2”, Journal of fiqh of the Ahl al-Bayt (peace be upon them), No. 37, pp.94-71. (in Persian)
  20. Tabrizi, Mirza, Jawad. (No Date). Osos al-qaza WA al- Shahadah, Qom: Dar Al-Sadiqah Al-Shahida (peace be upon her), First Edition. (in Arabic)
  21. Tamimi al-Maghribi, Nu'man (1966). Da'a'im al-Islam. Qom: Institute of Al al-Bayt (peace be upon them), Second Edition. (in Arabic)
  22. Subhani, Shaykh Ja'far (1998). Nezam al-qaza WA al- Shahadah fi al-saria al-islamiyya al-gara, Qom: Imam Sadiq PBUH Institute, Second Edition. (in Arabic)
  23. Tusi, Muhammad Ibn Hasan (1967). Al-Mabsut fi fiqh al-Imamiyya, Tehran: Mortazavieh Library li-ehya al-Athar al- jafarieh PBUH, Third Edition. (in Arabic)
  24. Shubairi Zanjani, Sayyid Mousa (2001). Marriage Book: Notes on the Higher Level of Jurisprudence, Qom: Rai Pardaz Research Institute, First Edition. (in Persian)
  25. Saanei, Yousef (2009). Judicial questions. Qom: Partoo Khorshid Publications, Third Edition. (in Persian)
  26. Sabziwari, Sayyid 'Abd al-A'la (1993). Mohazzab al-ahkam. Qom: Office of Ayatollah Sabziwari, Fourth Edition. (in Arabic)
  27. Qorban niya, Naser (2014). Considerations on the Islamic Penal Code 2013: Legal and Jurisprudential criticism, Tehran: Publishing Organization of The Research Institute for Islamic Culture and Thought, First Edition. (in Persian)
  28. Zera'at, Abbas (2014). General Criminal Law: Punishments and Security and educative Measures, Tehran: Javdaneh-Jangal Publication, Second Edition. (in Persian)
 

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 689
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 228


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب