پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,945,245 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,613,559 |
نشانهشناسی «عنوان» در شعر محمّد حلمی الریشة؛ مطالعۀ موردی: «لاتعطنی تفاحة أخری»، «رسالة إلی کلیم اللّه» و «أبابیل» | ||
| ادب عربی | ||
| دوره 13، شماره 4، اسفند 1400، صفحه 17-37 اصل مقاله (1.47 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jalit.2021.320023.612368 | ||
| نویسندگان | ||
| ناهید پیشگام1؛ یحیی معروف* 2؛ مجید محمدی3 | ||
| 1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی | ||
| 2استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی | ||
| 3استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی | ||
| چکیده | ||
| نشانهشناسی ادبی، به‌عنوان دانشی نوین در عصر حاضر، با استفاده از همنشینی واژگان و چیدمان خاصّ کلمات، در پی رمزگشایی و کشف نشانههای متن است. عنوان متن، از رمزگان‌های مهم نشانهشناسی و به‌منزلۀ پیشخوان متن است که می‌تواند ارتباطی مهم با متن اصلی داشته باشد و خواننده را به کشف مفاهیم ذهنی نویسنده راهنمایی کند؛ از این‌رو، می‌توان گفت که عنوان، نقش مهمّی در رمزگشایی متن دارد. محمّد حلمی الریشه (1985م)، در زمرۀ شاعرانی است که غالباً با استفاده از نمادها و نشانهها، رسالت شعری خویش را به مخاطب القاء میکند. وی به عنوان، به‌مثابۀ کلید ورود به متن، اهتمام ویژه داشته است و عنوان در همان ابتدای بسیاری از قصاید وی، تلنگری در ذهن مخاطب ایجاد میکند. در این جستار به مطالعۀ موردی قصاید «لاتُعطِنی تُفاحةً أخرَی»، «أبابیل» و «رِسالةٌ إلَی کلیم الله» پرداخته می‌شود. از آنجا که عناوین این سه قصیده مبتنی بر فراخوانی داستانهای قرآنی است، پژوهش حاضر بر آن است تا به واکاوی نشانهشناسانۀ عناوین این قصاید و ارتباط آنها با متن اصلی با تکیه بر بینامتنی قرآنی پرداخته، هدف شاعر را از این فراخوانی بازگو کند و کارکردهای عنوان را در متن در خلال خوانش آن بررسی کند و به کاوش عناوین در سطح ساختاری و دلالی و نقشهای آن بپردازد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که عناوین قصاید، برگرفته از داستانهای قرآنی و در راستای متن اصلی است که شاعر از آنها برای القای انگارههای ذهنی خویش بهره جسته است؛ دیگر اینکه عناوین، گاه ارتباطی مستقیم با متن دارند؛ یعنی از نظر معنا و لفظ برگرفته از متن هستند و گاه کارکرد آن به شیوهای غیر مستقیم و نیازمند به تلاش مضاعف خواننده در جهت کشف این ارتباط است. همچنین عناوین مذکور، دالهایی با مدلولهای خاصّ خود و دارای نقشهای توصیفی و جلب‌کننده هستند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| محمّد حلمی الریشه؛ نشانهشناسی؛ عنوان؛ نقشهای عنوان؛ عنوان و بینامتنی قرآنی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Semiotics of “Title” in Mohammad Helmi al-Risheh's Poetry; Cases Studies: “La To'teni Tafahata Okhra” , “Resalatan ela Kalimollah” and “Ababil” | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Nahid Phishgam1؛ Yahya Maroof2؛ Majid Mohammadi3 | ||
| 1Assistant Professor in Arabic Language and Literature, Razi University | ||
| 2Professor in Arabic Language and Literature, Razi University | ||
| 3Assistant Professor in Arabic Language and Literature, Razi University | ||
| چکیده [English] | ||
| Literary semiotics, as a modern science at the present time, seeks to decode and discover the signs of the text by using the syntagmatic relations between words and the special arrangement of words. “Title” of text is one of the important codes of semiotics and is the showcase of text which can have an important relationship with the main text and guides the reader to discover the author's mental concepts; hence it can be said that “title” plays an important role in decoding a text. Mohammad Helmi Al-Risheh (1985) is one of the poets who often uses symbols and signs to convey his poetic mission to the audience.He considers “title” as a key to entering the text, and has paid special attention to it. “Title” at the beginning of many of his odes gives a fillip to the mind of audience. in this paper, “La To'teni Tafahata Okhra” , “Resalatan ela Kalimollah” and “Ababil” will be discussed as the cases studies.Since the titles of the three poems are based on the invoking of Quranic stories, the present study aims to investigate the title of these odes from semiotic perspective and analyze their relationship with the main text based on the Quranic intertextuality. This paper also recounts the poet's purpose for invoking the Quranic stories and examines the functions of the title of the text during its reading and explores the titles at the structural and significational level and analyzes its functions.The findings of this research indicate that the titles of the poems have been taken from Quranic stories and is in line with the main text, which the poet has used to induce his mental schemata. Also, titles are sometimes directly related to the text; that is, in terms of meaning and sound, they have been taken from the text and sometimes their function is indirect. So the reader to discover this relationship needs more effort. Also, the mentioned titles are signifiers with their own signified and have descriptive and attractive functions. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Mohammad Helmi al-Risheh, Semiotics, Title, Functions of Title, Title and Quranic Intertextuality | ||
| مراجع | ||
|
احمدی، بابک (1380)، ساختار و تأویل متن، تهران، مرکز.
ابوصالح، وائل (2011)، «الأدیب محمّد حلمی الرّیشة»، موسوعة أبحاث و دراسات فی الأدب الفلسطینی الحدیث، الجزء الرابع، الطبعة الأولی، مجمع القاسمی للغة العربیة، أکادیمیة القاسمی، باقة الغربیة، صص 287-312.
آذرشب، محمدعلی و همکاران (1396)، «نشانهشناسی عنوان قصیدۀ حفرٌ علی یاقوت العرش، سرودۀ محمدعلی شمسالدین»، زبان و ادبیات عربی، ش 16، سال نهم، صص 1-26.
بخیت، فاطمه (1392)، بررسی تطبیقی دلالت «عنوان» در شعر شش شاعر فارسی و عربی معاصر (نیما، شاملو، شفیعی کدکنی، سیاب، مقالح و درویش)، رسالۀ دکترای تخصصی، به راهنمایی سعید بزرگ بیگدلی، دانشگاه تربیت مدرس.
برکت، بهزاد و طیبه افتخاری (1389)، «نشانهشناسی شعر: کاربست نظریۀ ریفاتر بر شعر ای مرز پرگهر فروغ فرخزاد»، پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، دورۀ اول، ش 4، صص 109- 130.
بن الدین، بخولة (2013)، «عتبات النص الأدبی: مقاربة سیمیائیة»، جریدة وطنیة، صص 103-113.
بلعابد، عبدالحقّ (2008)، عتبات (ج. جنیت من النصّ إلی المناصّ)، بیروت، الدار العربیة للعلوم.
بوصبع، حفیظة (2010)، «سیمیائیة العتبات النصیة: مقاربة عنوان و روایة حکایة الغراب»، ورشة الروایة: حلقة بحث خاصة بالروایة المغربیة محمدعزالدین التازی، جامعة الجزائر المرکزیة، صص 14-41.
الحجمری، عبدالفتّاح (1991)، عتبات النصّ: البنیة و الدلالة، المغرب، منشورات الرابطة.
حسنیه، مسکین (2013)، «شعریة العنوان فی الشعر الجزائری المعاصر»، رسالة الدکتوراه، تحت إشراف داود محمد، جامعة وهران.
حلمی الرّیشة، محمّد (2016)، الأعمال الشعریة، المجلّد الأول،فلسطین، دار أبابیل.
الحمداوی، جمیل (1997)، «السیموطیقا و العنونة»، عالم الفکر، الکویت، وزارة الإعلام، مجلد 25، عدد 3، صص 79-111.
جرجانی، عبدالقاهر (2005)، دلائل الإعجاز، بیروت، دار الکتاب العربی.
ذویبی، خثبر الزبیر (2006)، سیمولوجیا النص السردی، مقاربة سیمیائیة لروایة الفراشات و الغیلان، الحلقة الأولی، الجزایر، رابطة اهل القلم.
زعرب، صبحیة عودة (2018)، تحلیل النص الأدبی فی ضوء النظریات النقدیة الحدیثة، الطبعة الدولیة، عمان، دار محدلاوی للنشر و التوزیع.
الزمخشری (2006)، الکشّاف، المجلّد الأول، بیروت، دار الکتاب العربی.
سجودی، فرزان (1393)، نشانهشناسی کاربردی، تهران، نشر علم، چاپ سوم.
ــــــــــــ و فرناز کاکهخانی (1390)، «بازی نشانهها و ترجمۀ شعر»، زبان‌پژوهی، دورۀ 3، ش 5، صص 133-153.
السلطانی، إیمان مطرمهدی و إیناس محمّدمهدی حمود (2014)، «وظائف العنوان النّصّیة فی القرآن الکریم السور المکیة أنموذجاً، اللّغة العربیة و آدابها»، جامعة الکوفة، العدد 20، صص 245-266.
سوسور، فردینان. دو (1392)، دورۀ زبانشناسی عمومی، ترجمۀ کورش صفوی، تهران، هرمس، چاپ چهارم.
شوالیه، ژان، آلن گرابران (1382)؛ فرهنگ نمادها، ترجمۀ سودابه فضایلی، ج 3، تهران، جیحون.
الضمور، عماد (2014)، «وظائف العنوان فی شعر نادر هدی»، جامعة النجاح للأبحاث (العلوم الإنسانیة)، المجلّد 28 (5)، صص 1274- 1253.
عبید، محمّدصابر (2015)، التشکیل الجمالی للخطاب الأدبی الکردی –الهویة والمتخیل-، عمان، دار غداء.
الغذامی، عبدالله (1993)، ثقافة الأسئلة، مقالات فی النقد و النظریة، القاهرة، دارسعاد الصباح، الطبعة الثانیة.
فرج، حمیدالشیخ (2013)، العنوان فی الشعر العراقی الحدیث، دراسة سیمیائیة، لبنان، البصائر.
فرهنگی، سهیلا و کاظم یوسفپور (1389)، «نشانهشناسی شعر الفبای درد سرودۀ قیصر امین‌پور»، کاوشنامه، سال یازدهم، ش 21، صص 143- 166.
فضل، صلاح (1992)، بلاغة الخطاب و علم النص، الکویت، عالم المعرفة، وزارة الإعلام.
گیرو، پییر (1380)، نشانهشناسی، ترجمۀ محمد نبوی، تهران، آگاه.
مختارعمر، احمد (1385)، معناشناسی، ترجمۀ سیدحسین سیدی، مشهد، دانشگاه فردوسی، چاپ چهارم.
محمودحسین، خالدطالب (2015)، الظواهر الأسلوبیة فی دیوانی الشّاعر محمد حلمی الریشة، رسالة ماجیستر، المشرف بنان صالح الدّین، جامعة القدس.
مطوی، محمدالهادی (1999)، «شعریة کتاب الساق علی الساق فی ما هو الفاریاق»، عالم الفکر، العدد1، یولیو، الکویت، وزارة الأعلام، صص 455-501.
مکاریک، ایرنا ریما (1385)؛ دانشنامة نظریههای ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر، تهران، آگه، چاپ دوم.
Connor, steven (2003), structuralism and post – structuralism: from the center to the margin. Maranda, Pierre (1980), “The dialectic of Metaphor: An Anthropological Essay on Hermeneutics”, The reader in the Text: Essay on Audience and Interpretation Susan Suleiman and Inga CRosman (eds), Princeton, Princeton University, pp. 183- 204. Reffaterre Michael (1999), Describing Poetic Structures: Two Approaches to Baudelaireʼs “Les chats” Literary Theories: A reader and Guide, Julian Wolfreys (ed.) Edinburgh University Press، Edinburgh ،pp . 149- 161. Rivkin, Julie & Ryan, Michael (1998), Literary Theory: An. Antholog, Blackwell Publishers inc. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 454 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 225 |
||