پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,246 |
| تعداد مقالات | 67,922 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,719,718 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 90,486,312 |
اصلاح سال 375 تقویم یزدگردی برمبنای روایت فرنبغ سروش | ||
| پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
| دوره 53، شماره 2، اسفند 1399، صفحه 399-417 اصل مقاله (377.55 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2021.299800.654118 | ||
| نویسنده | ||
| حمیدرضا دالوند* | ||
| استادیار گروه زبان‌های باستان پژوهشکده زبان شناسی پژوهشگاه علوم انسانی | ||
| چکیده | ||
| تقویم یزدگردی بخشی از میراث ایرانی است که مسلمانان بی‌کم‌و‌کاست به همان شیوه و مبنای ساسانی پذیرفتند و آن را برای امور دیوانی و مالی به کار گرفتند، اما پس از دو و نیم سده، به سبب ماهیت گردشی و نقصان آن دچار مشکل شدند و برای تنظیم امور و رفع نیازهای خویش، ناچار تقویم یزدگردی را اصلاح کردند و در آن تغییراتی دادند. 120سال پس از اصلاحات مسلمانان و مدتی بیش از یک ماه تغییر در جابجایی نوروز، همچنین پایان یافتن دور بزرگ گاهشمار ایرانی، جامعۀ زردشتی نیز با تقویم یزدگردی دچار مشکل شد و تصمیم گرفت آن را اصلاح کند. رهبری آن جامعه که در فارس و بغداد سکنی داشت، در 375ی اصلاحات را علی‌رغم مخالفت بخشی از روحانیون سنتگرای ساکن در نواحی شمال و شرق ایران، عملی کرد. پژواک این اقدام و پی‌آمدهای آن در متون زردشتی و آثار منجمان اسلامی موضوع این گفتار است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| تاریخ علم؛ زردشتیان؛ گاهشمار ایرانی؛ تقویم یزدگردی؛ اصلاح سال 375 تقویم یزدگردی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Reform of the Yazdgerdi Calendar in the Year 375 Yazdgerdi According to RivāYat of Farnbag-SRōš | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hamidreza Dalvand | ||
| Assistant Prof., Institute for Humanities and Cultural Studies | ||
| چکیده [English] | ||
| The Yazdgerdi calendar is a part of the Iranian heritage which was accepted by the conquering Muslims in the same Sassanid way. They applied it to manage bureaucratic and financial affairs. The calendar, after two and a half centuries, encountered some inaccuracies. Hence, it was necessary to perform a calendrical reform to make it proper for administrative purposes. About 120 years after this reform, Zoroastrian society also found the calendar problematic for religious purposes: Nowruz, as well as the end of the Iranian great cycle, was shifted more than a month from its original time. The leadership of the Zoroastrian community, based in Fars and Baghdad, implemented also reform to the calendar in the year 375 Yazdgerdi, despite the opposition of some traditionalist clerics of the north and east of Iran. In this paper, we study the historical evidence of this calendrical reform and its consequences in Zoroastrian sources and the works of Islamic astronomers. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| History of Science, Zoroastrianism, Iranian Calendar, Yazdgerdi Calendar, calendrical reform | ||
| مراجع | ||
|
ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، الجزء السابع، بیروت: دارالفکر1978. باقری، محمد، «مبحث تقویم در زیج جامع کوشیار گیلانی (براساس ترجمه فارسی کهنی از قرن پنجم)»، مجله تاریخ علم، ش 6، ص ص 21-67، سال1387. بوسه، هیرمبرت، «ایران در عصر آل بویه»، تاریخ ایران از ظهور اسلام تا آمدن دولت سلجوقیان (جلد چهارم)، پژوهش دانشگاه کمبریج، گردآورنده ر. ن. فرای، ترجمه حسن انوشه، تهران: امیر کبیر، ص ص: 217- 262، 1385. بهروز، ذبیح، تقویم و تاریخ در ایران قدیم از رصد زردشت تا رصد خیام، تهران: انجمن ایرانویج1331. بیرونی، ابوریحان، کتاب قانون المسعودی، حیدرآباد دکن: دایره المعارف العثمانیه1954. همو، التفهیم، بتصحیح و تحشیه جلال‌الدین همایی، تهران: بابک1362 همو، آثارالباقیه، ترجمه اکبر دانا سرشت، تهران: امیرکبیر1363. بیکرمان، «گاهشماری و جشنهای ایرانی»، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانیان (جلد سوم- قسمت دوم)، پژوهش دانشگاه کمبریج، گردآورنده احسان یارشاطر، ترجمه حسن انوشه، تهران: امیر کبیر، صص: 189- 235، 1381. تفضلی، احمد، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به کوشش ژاله آموزگار تهران: سخن1376. تقیزاده، سیدحسن، بیست مقاله تقیزاده، ترجمه احمد آرام، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب1346. همو، مقالات تقیزاده، ج 11: مدارک گاهشماری، به کوشش ایرج افشار، تهران: توس1392. همو، مقالات تقیزاده، ج3: گاهشماری در ایران قدیم، زیر نظر ایرج افشار، تهران: توس1388. خرقی، بهاالدین، رسالة منتهی الادراک فی تقاسیم الافلاک (م. 553 ق/1158 م)، رساله دکتری، حنیف قلندری تحت عنوان: بررسی سنت نگارش هیئت در دوران اسلامی، به همراه، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی1391. داراب، روایات داراب هرمزدیار، 2ج، چاپ اونوالا، بمبئی: چاپ سنگی1922. دالوند، حمیدرضا، " ادله قویه بر عدم جواز کبیسه در شریعت زردشتیه (افسانه تکرار هر ۱۲۰ سال یک ماه در تقویم زردشتی) "، تاریخ علم، سال18، ش1، صص81-96، 1399. همو، " کبیسه یا اصلاح سال 500 تقویم یزدگردی (منشا انحراف تقویم در میان زردشتیان هند)"، مطالعات فرهنگ و هنر آسیا، سال2، ش1، صص177-195، 1399. همو، "روایات فارسی زردشتی"، در: دم مزن تا بشنوی زان آفتاب، جشن نامه استاد دکتر محمدتقی راشد محصل، بکوشش مهدی علایی، صص177-237، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال1394. همو، "کانونهای زردشتی فارس و سرانجام آنها در آغاز سده پنجم هجری"، پژوهشنامه تاریخ‌های محلی ایران، ج6، ش12، ص ص 25-46، سال1397. همو، تاریخ و سنت زردشتی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی 1399. دومناش، «ادبیات زردشتی پس از فتوح مسلمانان»، تاریخ ایران از فروپاشی دولت ساسانیان تا آمدن سلجوقیان (جلد چهارم)، پژوهش دانشگاه کمبریج، ص ص: 465- 485، گردآورنده ر. ن. فرای، ترجمه حسن انوشه، تهران: امیر کبیر1385. رضایی باغ‌بیدی، حسن، روایت آذر فرنبغ فرخزادان، تهران: مرکز دایره المعارف بزرگ اسلامی1384. زیج الغ بیگ، دستنویس ش 7581، کتابخانه مجلس شورای اسلامی. زیج ایلخانی، دستنویس ش 5441، کتابخانه مجلس شورای اسلامی. طبری، تاریخ الطبری، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات1989م عبداللهی، رضا، تاریخ تاریخ در ایران (گاه شماری‌های ایرانی)، تهران: امیرکبیر1389. عریان، سعید، مادیان هزاردادستان، تهران: انتشارات علمی1391. گنجینه دستنویسهای پهلوی 55، دستنویس ش ت د 2، بندهشن ایرانی و روایات امید اشا وهیشتان و جز آن، بخش دوم، به‌کوشش ماهیار نوابی، کیخسرو جاماسب آسا و محمود طاووسی، شیراز: موسسه آسیایی دانشگاه پهلوی1358. گنجینه دستنویسهای پهلوی19، دستنویس ش د 90، یسنا و ترجمه پهلوی آن، بخش یکم، به کوشش ماهیار نوابی، کیخسرو جاماسب آسا و محمود طاووسی، شیراز: موسسه آسیایی دانشگاه پهلوی2535. مسکویه رازی، تجارب الامم، چاپ ابوالقاسم امامی، تهران: سروش 1987. ملافیروز، ادله قویه بر عدم جواز کبیسه در شریعت زردشتیه، بمبئی: چاپ سنگی1828. هلال صابی، تاریخ هلال صابی یا ذیل کتاب تجارب الامم ابن مسکویه، مع ذیل الوزیر ابیشجاع محمد بن الحسین الملقب ظهیرالدین الروذراوری، الجزء الثامن، چاپ روز آمد، قاهره1919. Anklesaria, B. T., The Pahlavi Rivāyat of Āthur Farnbag and Farnbag Srōš, 2vol., Bombay, 1969. Cristoforetti, Simone, “The Tower of Gonbad-e Kavus: A Time Measuring Monument in Iranian Culture”. Pellò, Stefano (ed.), Borders: Iranian Itineraries. Venezia, Edizioni Ca’ Foscari. DOI 10.14277/6969100-3/EUR-5-5, 2016. Cristoforetti, Simone “On the Era of Yazdegard III and the Cycles of the Iranian Solar Calendar”. Annali di Ca’ Foscari, 50, 143-56, 2014. de Blois, F., "the reform of the zoroastrian calendar in the year 375 of yazdgird," in: Ātaš-e dorun. the fire within: Jamshid soroushian commemorative volume, pp.139-145, NewYork, 2003. de Blois, F., "the Persian Calendar", in: Iran, Journal of Persian studies, vol 34, pp. 39-54, 1996. Dhabhar, Bamanji Nasarvanji, Descriptive Catalogue of Some Manuscripts Bearing on Zoroastrianism and Pertaining to the Different Collections in the Mulla Feroze Library, Bombay, 1923. Frye, Richard Nelson, Sasanian remains from Qasr-i Abu Nasr: seals, sealing, and coins, Cambridge: Harvard University press, 1973. Geldner, K. F, Avesta the sacred Books of Parsis, Stuttgart, 1886. Vitalone, M, the Persian Revayats: a bibliographic reconnaissance, Napoli, 1987. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 391 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 304 |
||