تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,533 |
تعداد مقالات | 70,506 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,126,240 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,234,316 |
بازتاب کهنالگوهای روانزنانه و روانمردانه از دیدگاه یونگ در خانه های سنتی فلات مرکزی ایران | ||
زن در فرهنگ و هنر | ||
مقاله 4، دوره 12، شماره 2، تیر 1399، صفحه 219-249 اصل مقاله (703.36 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2020.307363.1463 | ||
نویسندگان | ||
محبوبه شعبانی جفرودی1؛ سیده مامک صلواتیان* 2؛ علیرضا نیکویی3؛ سامره اسدی مجره4 | ||
1دانشجوی دکتری معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران | ||
2استادیار گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران | ||
3دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه گیلان | ||
4استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رشت، رشت، ایران | ||
چکیده | ||
کهنالگو در روان جمعی انسان برانگیزانندة اعمال انواع کنش در ذهن معنوی اوست و از آنجا که جوهرة هنر، ذهن و روان آدمی است، مقالة حاضر ارتباط میان روانکاوی و معماری را جستوجو میکند. کارل گوستاو یونگ، مبدع نظریة روانشناسی تحلیلی و باسط تئوری کهنالگوها، معماری را چونان روان انسان میداند. بهطوریکه موقن است ابداً پدیدهای دستساز بشر موجود نیست که نخست به صورت پندار و خیال در روان نبوده باشد. شمار کهنالگوها بهعنوان موضوع اصلی بحث بسیار است. این تحقیق با محوریت قرار دادن دو کهنالگوی آنیما و آنیموس، نخست در پی یافتن و گردآوری نمادهای این کهنالگوها در اندیشهها، آیینها و باورهای قومی و سپس ایجاد تناظر در نمادهای برخی از مهمترین اجزای خانههای سنتی فلات مرکزی ایران شامل دستگاه ورودی، حیاط، ایوان، حوضخانه، اتاق، بادگیر، سرداب و سایر است. مقالة پیش رو با رویکرد تحلیل محتوا در پارادایم کیفی بهروش استقرایی و قیاسی انجام پذیرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهند میان نمادهای کهنالگوهای آنیما و آنیموس و مضامین معنوی نهفته در اجزای خانههای سنتی تناظر برقرار است و همانگونه که روان انسان کامل سرشتی دووجهی دارد، تعادل میان هردو نمودهای روانزنانه و روانمردانه در کلیت والای معماری سنتی خانه نیز دیده میشود. | ||
کلیدواژهها | ||
آنیما؛ آنیموس؛ خانههای سنتی فلات مرکزی ایران؛ نمادهای کهنالگویی؛ یونگ | ||
مراجع | ||
[1] اتونی، بهروز (1390). «نقد اسطورهشناختی ژرفا بر بنیاد کهننمونة مادینة روان»، فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، س 7، ش 25، ص11ـ57. [2] اتونی، بهروز (1391). «دبستان نقد اسطورهشناختی ژرفا بر بنیاد کهننمونة نرینة روان (آنیموس)»، فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی، س 8، ش 26، ص1ـ41. [3] اردلان، نادر؛ بختیار، لاله (1380). حس وحدت، سنت عرفانی در معماری ایرانی، ترجمة حمید شاهرخ، تهران: خاک. [4] اسنودن، روث (1392). یونگ مفاهیم کلیدی، ترجمة افسانه شیخالاسلامزاده، تهران: عطایی. [5] برایسون، بیل (1396). تاریخچة خصوصی خانه، ترجمة علی ایثاری کسمایی، چ4، تهران: آموت. [6] بشلار، گاستون (1391). بوطیقای فضا، ترجمة مریم کمالی و محمد شیربچه، تهران: روشنگران و مطالعات زنان. [7] پالمر، مایکل (1388). فروید، یونگ و دین، ترجمة محمد دهگانپور و غلامرضا محمودی، چ 2، تهران: رشد. [8] پورزرگر، محمدرضا (1390). «خانه، سنت و باززندهسازی محلة جوباره در اصفهان»، نشریة علمیـ پژوهشی هویت شهر، س 5، ش 9، ص105ـ117. [9] پیرنیا، محمدکریم (1383). آشنایی با معماری اسلامی ایران، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران. [10] چلونگریان، رامین؛ عسکری، نظام؛ واصفیان، فرخنده؛ کلاهدوزان، ندا (1394). «بررسی الگوهای معماری ورودی در خانههای سنتی ایرانی و ارائة راهبرد در بقای ورودی خانههای معاصر (خانههای شهر اصفهان)»، دومین کنفرانس بینالمللی پژوهشهای نوین در عمران، معماری و شهرسازی، استانبول، ترکیه. [11] حاجیقاسمی، کامبیز؛ قیومیبیدهندی، مهرداد؛ موسویروضاتی، مریمدخت؛ پروری، محمد (1383). گنجنامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دفتر چهاردهم؛ خانههای یزد، مرکز اسناد و تحقیقات دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران. [12] حقیقی، شهین (1398). «نقد کهنالگویی نمایشنامة شمارة 6 از هفت نمایش کوتاه اسماعیل خلج»، نشریة هنرهای زیبا، هنرهای نمایشی و موسیقی، دورة 24، ش 2، ص 77ـ86. [13] رابرتسون، رابین (1398). یونگشناسی کاربردی، ترجمة ساره سرگلزایی، چ 8، تهران: بنیاد فرهنگ زندگی. [14] ــــــــــ (1398). کهنالگوهای یونگی، از خودآگاه یونگ تا ناتمامیت گودل، ترجمة بیژن کریمی، تهران: دف. [15] رضایینیا، عباس؛ لاله، هایده (1393). «بررسی و تحلیل انتقادی فرضیههای خاستگاه ایوان»، نشریة مطالعات باستانشناسی، دورة 6، ش 2، ص59ـ72. [16] زارعی، محمدابراهیم؛ موسویحاجی، سیدرسول؛ شریفکاظمی، خدیجه (1397). «تأملی بر ساختار فضایی و گونهشناسی خانههای سنتی دستگردان طبس»، فصلنامة علمیپژوهشی مطالعات شهر ایرانی اسلامی، س 8، ش 31، ص33ـ51. [17] روحانیسراجی، سیدحسن؛ خسروی، حسین (1394). «مظاهر مجازی کهننمونة مادرمثالی در افسانههای کرمان با تکیه بر آرای یونگ»، نشریة علمی پژوهشی زن در فرهنگ و هنر، دورة 7، ش 3، ص313ـ326. [18] ژوله، تورج (1381). پژوهشی در فرش ایران، تهران: یساولی. [19] سجادزاده، حسین؛ کارخانه، وحید؛ مکفی، نیلوفر (1394). «بررسی الگوهای معماری پایدار در اقلیم گرم و خشک (نمونة موردی خانههای سنتی شهر کاشان)»، همایش ملی عمران و معماری با رویکردی بر توسعة پایدار، ص1ـ9. [20] سلطانی، مهرداد؛ منصوری، سیدامیرسعید؛ فرزین، احمدعلی (1391). «تطبیق نقش الگو و مفاهیم مبتنی بر تجربه در فضای معماری»، نشریة علمی پژوهشی باغ نظر، س 9، ش 21، ص 3ـ14. [21] سنفورد، جان، ا (1385). یار پنهان: چگونه مرد و زن درونمان بر روابط ما تأثیر میگذارد، ترجمة فیروزه نیوندی، تهران: افکار. [22] شایگان، داریوش (1393). بتهای ذهنی و خاطرات ازلی، چ 9، تهران: امیرکبیر. [23] شمیسا، سیروس (1376). داستان یک روح (شرح و متن بوف کور صادق هدایت)، چ 3، تهران: فردوس. [24] شمیسا، سیروس (1388). نقد ادبی، چ 3 از ویرایش دوم، تهران: میترا. [25] شوالیه، ژان؛ گرابران، آلن (1384). فرهنگ نمادها، جلد 1، ترجمة سودابه فضایلی، تهران، جیحون. [26] ــــــــــ (1384). فرهنگ نمادها، ج2، ترجمة سودابه فضایلی، تهران: جیحون. [27] ــــــــــ (1384). فرهنگ نمادها، ج3، ترجمة سودابه فضایلی، تهران: جیحون. [28] ــــــــــ (1385). فرهنگ نمادها، ج4، ترجمة سودابه فضایلی، تهران: جیحون. [29] ــــــــــ (1387). فرهنگ نمادها، ج5، ترجمة سودابه فضایلی، تهران: جیحون. [30] فکوهی، ناصر (1385). پارههای انسانشناسی، مجموعه مقالههای کوتاه، نقد و گفتوگوهای انسانشناختی، تهران: نی. [31] فنفرانتس، ماری لوئیز؛ ادینجر، ادوارد اف (1393). چهار مقالة یونگی، شناخت نفس، رویاروئی با شخصیت مهتر، فرایند تفرد، انسان کیهانی، ترجمة مهدی سررشتهداری، تهران: مهراندیش. [32] قائمی، فرزاد (1391). «روششناسی و مبانی کاربردی برخورد منتقد با متن در رویکرد نقد کهنالگویی/ یونگی و پسایونگی»، فصلنامة علمیـ پژوهشی پژوهشهای ادبی، س9، ش38، ص73ـ101. [33] کزازی، میرجلالالدین (1390). «هنر، اسطوره، رؤیا»، فصلنامة کیمیای هنر، س اول، ش اول، ص101ـ107. [34] کوپر، جی. سی (1380). فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمة ملیحه کرباسیان، تهران: فرشاد. [35] طاهباز، منصوره (1374). «اصول یک معماری کویری»، نشریة علمیپژوهشی معماری و شهرسازی، س5، ش 19 و 20، ص79ـ89. [36] عبداللهزاده، سیده مهسا؛ ارژمند، محمود (1391). «در جستوجوی ویژگیهای خانة ایرانی (برمبنای بررسی شیوة زندگی در خانههای سنتی شیراز)»، فصلنامة علمیـ پژوهشی مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ش 10، ص109ـ123. [37] لافورگ، رنه؛ آلندی، رنه و جمعی از نویسندگان (1390). مجموعه مقالات اسطوره و رمز، ترجمة جلال ستاری، چ 4، تهران: سروش. [38] محمودی، عبدالله (1384). «بازنگری اهمیت ایوان در خانههای سنتی (با نگاه ویژه به بم)»، نشریة علمی پژوهشی هنرهای زیبا، ش22، ص53ـ62. [39] مداحی، سیدمهدی؛ معماریان، غلامحسین؛ بمانینائینی، مونا و همکاران (1396). «خوانش و فهم کالبد خانه در معماری بومی خراسان (نمونة موردی: شهر بشرویه دورة ماقبل پهلوی)»، نشریة علمیپژوهشی مسکن و محیط روستا، ش 159، ص63ـ80. [40] معماریان، غلامحسین (1387). معماری ایرانی، تهران: سروش دانش. [41] مورنو، آنتونیو (1393). یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمة داریوش مهرجویی، چ8، تهران: مرکز. [42] موسویروضاتی، مریمدخت؛ سلطانزاده، حسین (1375). گنجنامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دفتر اول؛ خانههای کاشان، مرکز اسناد و تحقیقات دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران. [43] موسویروضاتی، مریمدخت، طاهباز، منصوره (1377). گنجنامه، فرهنگ آثار معماری اسلامی ایران، دفتر چهارم؛ خانههای اصفهان، مرکز اسناد و تحقیقات دانشکدة معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران. [44] مهدویپور، حسین؛ جعفری، رشید؛ سعادتی، پوراندخت (1392). «جایگاه جلوخان در معماری مسکونی بومی ایران»، نشریة علمیپژوهشی مسکن و محیط روستا، ش 142، ص3ـ19. [45] میتفورد، میراندا بوروس (1394). دایرةالمعارف مصور نمادها و نشانهها، ترجمة معصومه انصاری و حبیب بشیرپور، تهران: سایان. [46] نجومیان، علی (1387). «تحلیل نشانهشناختی خانههای تاریخی کاشان»، دوفصلنامة دانشگاه الزهرا، نامة معماری و شهرسازی، ش یک، ص111ـ126. [47] وحدتطلب، مسعود؛ حیدری، شهرام (1398). «بازخوانی نحوة بروز زنانگی در معماری دورة تیموری با تمرکز بر مؤلفههای بصری (نمونة موردی: مسجد گوهرشاد مشهد)»، زن در فرهنگ و هنر، دورة 11، ش 4، ص459ـ479. [48] ورمقانی، حسنا؛ سلطانزاده، حسین (1397). «نقش جنسیت و فرهنگ معیشتی در شکلگیری خانه (مقایسة خانههای قاجاری گیلان و بوشهر)»، نشریة علمیپژوهشی معماری و شهرسازی آرمانشهر، ش 23، ص123ـ134. [49] ویلهلم، ریچارد؛ یونگ، کارل گوستاو (1371). «راز گل زرین عقاید چینیان در باب زندگی»، ترجمة سیمین موحد، تهران: ورجاوند. [50] هروی، حسنیه؛ فلامکی، محمدمنصور؛ طاهایی، سید عطاالله (1398). «بازتاب کهنالگوی مادر در معماری تاریخی ایران براساس آرای یونگ»، مجلة علمیـ پژوهشی پژوهشکدة هنر، معماری و شهرسازی نظر، سال 16، ش 75، ص5ـ15. [51] یونگ، کارل گوستاو (1382). اسطورهای نو، نشانههایی در آسمان، ترجمة جلال ستاری، تهران: مرکز. [52] ــــــــــ (1387). روانشناسی ضمیر ناخودآگاه، ترجمة محمدعلی امیری، تهران: علمی و فرهنگی. [53] ــــــــــ (1390). روانشناسی و دین، ترجمة فؤاد روحانی، چ 7، تهران: علمی و فرهنگی. [54] ــــــــــ (1392). انسان و سمبلهایش، ترجمة محمود سلطانیه، چ 9، تهران: جامی. [55] ــــــــــ (1393). روانشناسی و شرق، ترجمة لطیف صدقیانی، چ 3، تهران: جامی. [56] Bell ,Whitney.S, (2019). The Archetype of Home and Secure Attachment to Self and Others: A Foundation for Individuation, Submitted in partial fulfillment of the requirements, for the degree of Master of Arts in Counseling Psychology, Pacifica Graduate Institute. [57] Hendrix, John.S (2009). Psychoanalysis and Identity in Architecture, School of Architecture, Art, and Historic Preservation Faculty Publications. [58] Marcus, Clare Cooper (2006). House as a mirror of self, Exploring the deep meaning of home, Conari Press. [59] Thiis-Evensen, Thomas (1989). Archetypes in Architecture, Oxford: Norwegian University Press. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 990 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,474 |