تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,099,020 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,206,583 |
کاربست نظریه نشانهشناسی مایکل ریفاتر در تحلیل قصیده «خُذ وردةَ الثَّلج خُذ القیروانیة» سعدی یوسف | ||
ادب عربی | ||
مقاله 1، دوره 13، شماره 1، خرداد 1400، صفحه 1-22 اصل مقاله (1.63 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jalit.2020.301462.612200 | ||
نویسندگان | ||
فاطمه تنها1؛ مهین حاجی زاده* 2؛ ابوالحسن امین مقدسی3؛ عبدالاحد غیبی4 | ||
1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان | ||
2دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی اذربایجان | ||
3استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران | ||
4استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان | ||
چکیده | ||
رهیافت نشانهشناسی مایکل ریفاتر یکی از رویکردهای نقد ادبی دوران معاصر است که بر ساختارگرایی و واکنش خواننده متکی است و در پیِ بررسی ارجاع نشانهها به یکدیگر در درونِ متن برای ایجاد شبکهای بههم پیوسته از نشانههاست و چهارچوب منسجمی را برای نقد و تحلیل شعر ارائه میکند. اساس این نظریه کشف شبکه معنایی شعر بر پایه تفسیر بر اساس توانش ادبی خواننده است و میکوشد خاستگاه متن را از طریق زیرانگاشتهایی که در متن گستردهاند، شناسایی کرده و بر انسجام درونی متن علیرغم وجود دگرسانیهای زبانی که از طریق عبور از خوانش اکتشافی به خوانش پسکنشانه نمودار میشوند دست یابد. پژوهش حاضر با تکیه بر رویکرد نشانهشناختی در صدد است فرآیندهای نشانهپردازی قصیده «خُذ وردةَ الثَّلج خُذ القیروانیة» سعدی یوسف، شاعر معاصر عراقی را بر اساس نظریه ریفاتر تحلیل و بررسی نماید تا به لایههای پنهان متن، ایدۀ محوری و رابطۀ بینامتنی آن با دیگر متون دست یابد. خوانش اکتشافی این قصیده بیانگر روایتی دراماتیک از روح رنجیدة شاعر و سفر با قطار به دور دستها و سرزمینهایی است که مقصدی نهایی ندارند و او را از وطنش دورتر میکند. اما خوانش پسکنشانه نشان میدهد شعر دارای پنج انباشت و منظومهی توصیفی است که بیانگر فضای فکری مسلط و حاکم بر قصیده است. نگارندگان با گذر از سطح محاکاتی به سطحی بالاتر، با یافتن رمزگانهای موجود در آن و نیز عناصر غیردستوری و نشانهپردازیِ هر یک از آنها، به تبیین موضوع اصلی (هیپوگرام) و اثر ساختار معنایی متن (ماتریس) دست یافتهاند. تحلیل این قصیده نشان میدهد که محصول بسط ماتریسهای متعددی چون یأس و اندوه، تبعید و غربت، عشق به وطن، اختناق و خفقان، سلطه یافتن بیگانگان بر وطن شاعر، دعوت به مبارزه و رستاخیزی، ترسیم چهرة به غارت رفتة عراق و مأیوس شدن از اوضاع حاکم است. | ||
کلیدواژهها | ||
نشانهشناسی؛ مایکل ریفاتر؛ سعدی یوسف؛ خُذ وردة الثلج خُذ القیروانیة؛ ماتریس | ||
مراجع | ||
اصغری، محمد جعفر، حیدریراد، سمیرا، دهقانی، کمال (1398)، «دراسة سیمیائیة فی قصیدَتی «التینة الحمقاء» لإیلیا أبی ماضی و«صنوبرین» لمحمّد جواد محبّت علی ضوء نظریة ریفاتیر»، مجلة الجمعیة الإیرانیة للغة العربیة وآدابها، العدد 52، صص 63-82. آلن، گراهام (1389)، بینامتنیت، ترجمة پیام یزدانجو، تهران: مرکز، چاپ سوم. ایگلتون، تری (1386)، پیشدرآمدی بر نظریه ادبی، ترجمة عباس مخبر، تهران: مرکز. بارت، رولان (1396)، عناصر نشانهشناسی، ترجمة فرزانه دوستی. تهران: مروارید. برکت، بهزاد، افتخاری، طیبه (1389)، «نشانهشناسی شعر: کاربست نظریۀ مایکل ریفاتر بر شعر «ای مرز پرگهر» فروغ فرخزاد»، پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، دورة 1، ش 4، صص 109-130. پاینده، ابوالقاسم (1376)، تاریخ سیاسى اسلام (ترجمه)، جلد دوم، تهران: جاویدان، چاپ نهم. قاسمی حاجیآبادی، لیلا، گلین مقدم، وجیهه (1398)، «نشانهشناسی قصیدۀ بلقیس نزار قبانی بر اساس نظریۀ خوانش اکتشافی و پسکنشانه مایکل ریفاتر»، علمی نقد ادب معاصر عربی، ش17، صص 123-139. سمتی، محمد مهدی، طهماسبی، نرجس (1390)، «رنگهای نمادین در اشعار صلاح عبدالصبور»، انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، ش 2، صص 109-123. سلدن، رامان، ویدوسون، پیتر (1377)، راهنمای نظریه ادبی معاصر، ترجمة عباس مخبر، تهران: طرح نو، چاپ دوم. السنید، حسن (1986)، صدی الرفض والمشنقه، طهران: معاونیة العلاقات الدولیة فی منظمة الأعلام الإسلامی. گبانچی، نرگس، سعدونزاده، جواد، عچرش، خیره (1396)، «سیمیائیة المعجم الشعری لقصیدة النبیّ المجهول لأبی القاسم الشّابی فی ضوء نظریات سوسیر وریفاتیر»، بحوث فی اللغة العربیّة، العدد 17، صص 55-70. قره چانلو، حسین (1380)، جغرافیاى تاریخى کشورهاى اسلامى، جلد دوم، تهران: سمت. لوشر، ماکس (1369)، روانشناسی رنگها، ترجمة ویدا ابی زاده، تهران: درسا. مقریزی، تقی الدین احمد بن علی (2001)، اتعاظ الحنفا بأخبار الأئمة الفاطمیین الخلفا، ج 2، تحقیق محمد عبدالقادر أحمد، بیروت: دار الکتب العلمیة. ملا ابراهیمی، عزت، الیاسی، حسین (2018)، «جدلیة المکان فی خطاب سعدی یوسف؛ قراءة سیمیائیة-بنیویة فی قصیدة خذ وردة الثلج خذ القیروانیة»، مجلة جامعة القدس المفتوحة للبحوث الإنسانیة والاجتماعیة، العدد 45، صص 63-71. نبی لو، علیرضا (1391)، «کاربرد نظریه نشانهشناسی مایکل ریفاتر در تحلیل شعر ققنوس نیما»، پژوهشهای زبانشناختی در زبانهای خارجی، دورة 1، ش 2، صص 81-94. یوسف، سعدی (2014)، الأعمال الشعریة، الجزء الثانی، بغداد: منشورات الجمل. مسجد عقبة بن نافع؛ نماد اسلام در آفریقا (2019)، سایت مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام. http://www.ahl-ul-bayt.org Riffaterre, M. (1978). Semiotics of Poetry. Bloomingston: Indiana University Press. de Saussure, F. (1979). Cours de linguistiqueGénérale (T. Mauro ed.). Paris. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 853 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 636 |