تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,486 |
تعداد مقالات | 70,067 |
تعداد مشاهده مقاله | 123,062,879 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,293,916 |
مقایسۀ تحلیلی ردیه های عالمان اخباری عصر صفوی با تکیه بر درایت نثار محمد علمالهدی | ||
مجله ادیان و عرفان | ||
دوره 53، شماره 1، شهریور 1399، صفحه 185-206 اصل مقاله (306.93 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2020.305754.630083 | ||
نویسندگان | ||
سعاد سادات موسوی1؛ محسن محمدی فشارکی* 2 | ||
1دانشجوی دکتری، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان؛ | ||
2دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان | ||
چکیده | ||
محمد علمالهدی (1039-1115هـ .ق)، فرزند ارشد ملامحسن فیض کاشانی، در رسالۀ درایت نثار به نقد مجدانۀ صوفیه پرداخت. این رساله از جمله ردیههای عصر صفوی است که تاکنون به نثر ادیبانه و تصاویر شاعرانۀ آن توجه نشده است. دستهای از عالمان و فقیهان شیعه در عصر مذکور، به قصد تثبیت تشیع و دفاع از شریعت محمدی به مخاصمۀ صوفی برخاستند. همگی ایشان از زبانی ساده و بیپیرایه بهره جستند؛ اما در این میان علمالهدی سه گونه نثر متفاوت را به کار گرفت. این نوشتار میکوشد ضمن بررسی ردیههای مشهور و تحلیل مقایسهای موضوعات مشترک میان آنها، ارزشهای ادبی و سبک نثر رسالۀ درایت نثار را معرفی کند و در نهایت، نشان دهد تمام ردیههای موردِواکاوی این پژوهش، با تکیه بر اخباریگری بسیار، بر تصوف تاختهاند و تنها اثری که افزون بر استناد فراوان به آیات و احادیث، به کاربست آرایهها و زیورهای ادبی توجه کرده تا توجه مخاطبان را جلب کند، درایتنثار محمد علمالهدی است. | ||
کلیدواژهها | ||
درایت نثار؛ ردیهنویسی؛ صفویه؛ عالمان اخباری؛ محمد علمالهدی | ||
مراجع | ||
[1]. آقاحسینی، حسین؛ همتیان، محبوبه (1394). نگاهی تحلیلی به علم بیان.تهران، سمت. [2]. آقانوری، علی(1387). عارفان مسلمان و شریعت اسلام. قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب. [3]. تهرانی، آقا بزرگ (بی تا). الذریعه إلی تصانیفالشیعه. مکتبه الطهوری و مطبعه الغری النجف. [4]. رسول جعفریان(1393). تاریخ ایران از آغاز اسلام تا زمان صفویان. ج دوم، تهران، علم. [5]. ـــــــــــ (1388). سیاست و فرهنگ روزگار صفوی. ج دوم، تهران، علم. [6]. ـــــــــــ (1379). صفویه در عرصه دین و فرهنگ و سیاست. جلد دوم، قم، پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه. [7]. ــــــــــــ (1377). میراث اسلامی ایران. دفتر دوم، قم، کتابخانۀ آیه الله العظمی مرعشی نجفی. [8]. ـــــــــــــ (1371). ده رسالۀ محقق بزرگ فیض کاشانی. اصفهان، انتشارات مرکز تحقیقات علمی و دینی امیرالمؤمنین. [9]. ــــــــــــــ (1370). د ین و سیاست در دورۀ صفوی. قم، انتشارات انصاریان. [10]. ـــــــــــ (1369)، «رویارویی فقیهان و صوفیان در عصر صفویان». کیهان اندیشه، ش33، آذر و دیماه، صص101-127. [11]. الحر العاملی، محمدبنحسن (1400ق). الاثنا عشریه. نمقه و علق علیه و اشرافه علی طبعه: سید مهدی ازوردی و شیخ محمد درودی، قم، دارالکتب العلمیه. [12]. حسینی اشکوری، سید احمد (1374). «وصفالعلمای محمد علمالهدی». دفتر دوم میراث اسلامی ایران به اهتمام رسول جعفریان، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی. [13]. خوشنویس، حمید (1383)، «معرفی ردیههای نگاشته شده بر تصوف». نشریه آینۀ پژوهش، ش85، فروردین و اردیبهشت، صص109-118. [14]. زرینکوب، عبدالحسین (1394). ارزش میراث صوفیه. چ هفدهم، تهران، امیرکبیر. [15]. ـــــــــــــ (1393). دنبالۀ جستوجو در تصوف ایران. چ سیزدهم، تهران: امیرکبیر. [16]. ــــــــــــــ (1383). تصوف ایرانی در منظر تاریخی آن. ترجمه مجدالدین کیوانی، تهران، سخن. [17]. درایتی، مصطفی (1391). فهرستگان نسخههای خطی ایران(فنخا). ج 11، تهران، سازمان اسناد و کتابخانههای ملی جمهوری اسلامی ایران. [18]. شمیسا، سیروس (1386). سبکشناسی نثر. چ دهم، تهران، میترا. [19]. شوشتری، محمد جواد (1385)، «تصوف در آینۀ دانشمندان اسلامی». مجله کتاب نقد، ش 39، تابستان، صص 225-254. [20]. شیرازی، صدرالدین (1381). کسر اصنام الجاهلیه. تصحیح، تحقیق و مقدمۀ محسن جهانگیری، با اشراف سید محمد خامنهای، تهران، انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا. [21]. سلمی، عبدالرحمن محمدبنالحسین (1369). مجموعه آثار سلمی: مسألۀ صفات الذاکرین و المتفکرین. محقق و مصحح: ابوالمحفوظ الکریم المعصومی، تهران، نشر دانشگاهی. [22]. عبدی، حسین و سید مهدی زرقانی (1396). «تحلیل گفتمانی رسالههای ردیه بر تصوف عصر صفوی». فصلنامه ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا. تهران، سال نهم، ش 16، بهار و تابستان، صص119-144. [23]. عروجنیا، پروانه و دیگران (1393). تاریخ و جغرافیای تصوف. چ دوم، تهران، نشر کتاب مرجع. [24]. علمالهدی، محمد (1107ق). درایت نثار. تهران، مجلس شورای اسلامی، شمارۀ 2079. [25]. فیض، علیرضا (1386). «شرح احوال و آثار فیض کاشانی». نشریه رهنمون، ش 23و 24، تابستان و زمستان، صص7-34. [26]. فیضی، مصطفی (1371). کلیات فیض کاشانی. جلد اول، قم، اسوه. [27]. قزوینی، ابوالحسن ( 1367)، فوائد الصفویه، تصحیح مریم میراحمدی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی. [28]. قمی، محمد طاهر (1336). تحفه الاخیار. (بی جا): انتشارات نور. [29]. مجلسی، مولی محمد باقر (1391ق). عین الحیوه. با مقدمۀ سید ابراهیم میانجی، قم، کتابفروشی اسلامیه. [30]. مرعشی، سید شهابالدین (1388ق). معادن الحکمه فی مکاتیبالائمه تألیف محمدبنمحسنبنمرتضی کاشانی. ج اول، تهران، کتابخانۀ وزیری یزد. [31]. مقدس اردبیلی(1386). حدیقه الشیعه. ویراست و تحقیق کریم فیضی، قم، دلشاد. [32]. موسوی، سید جلال(1396). تصوف عصر صفوی و ادبیات آن دوره. تهران، امیرکبیر. [33]. میرلوحی، سید محمد(1374). «سلوه الشیعه و قوهالشریعه». چاپ شده در میراث اسلامی ایران، دفتر دوم، به کوشش شیخ احمد عابدی، قم، کتابخانه آیه الله مرعشی. [34]. نسفی، عزیزالدین(1386). انسان الکامل. مصحح ماریژان موله، تهران، طهوری. [35]. نصیری، محمد ابراهیمبنزینالعابدین(1373). دستور شهریاران. به کوشش محمد نادر نصیری مقدم، تهران، انتشارات بنیاد موقوفات دکتر محمد افشار یزدی. [36]. نیومن، اندرو (1379). «برداشتهای ملاگونه از روشهای صوفیانه در ایران اواخر سده یازدهم: بحثهایی دربارۀ حلیّت غنا». جلد اول میراث تصوف از لئوناردو لویزن، مترجم مجدالدین کیوانی، تهران، نشر مرکز. [37]. یوسفپور، محمدکاظم (1380). نقد صوفی: بررسی انتقادی تاریخ تصوف با تکیه بر اقوال صوفیان تا قرن هفتم هجری. تهران، روزنه. [38]. http: //www.dlib.ical.ir (1397/2/28). | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 375 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 336 |