تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,114,298 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,218,093 |
روابط هدایت الله خان فومنی (گیلانی) با حکومت مرکزی (1170-1200ق/1757-1786م) | ||
پژوهشهای علوم تاریخی | ||
دوره 12، شماره 2 - شماره پیاپی 22، شهریور 1399، صفحه 43-64 اصل مقاله (560.68 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2020.303911.473263 | ||
نویسندگان | ||
محسن رحمتی* 1؛ فرزاد خوشآب2؛ تقی اصغری3 | ||
1استاد گروه تاریخ دانشگاه لرستان | ||
2دانشجوی دکترای تاریخ ایران دورۀ اسلامی دانشگاه لرستان | ||
3دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران دورۀ اسلامی دانشگاه محقق اردبیلی | ||
چکیده | ||
سرزمیـن گیلان، به واسطۀ موقعیت جغرافیایـیاش، از ورود اسلام تا صفویه، همواره تحت فرمان خاندانهای حکومتگر محلی بوده و معمولاً زیر سلطۀ مستقیم حکومت مرکزی قرار نداشت. این روند تا پیش از رویکار آمدن صفویـان همچنان ادامه پیـدا کرد. فقط در دورۀ صفوی، شاهعباس اول (حک: 996-1038ق/1588-1629م) با بسط نفوذ و سلطۀ حکومت مرکزی در گیلان، بساط حکومتهای محلی آن را در هم پیچید. از آن پس، امور گیلان توسط کارگزاران و حکمرانان منصوب از طرف حکومت مرکزی اداره میشد. در دورۀ کریمخان زند (حک: 1163-1193ق/1750-1779م.) نیز هدایتاللهخان به حکومت آن ایالت منصوب شد ولی به واسطۀ علل و عوامل مختلف رابطۀ او با حکومت مرکزی تغییر یافت. این پژوهش با روش توصیـفی تحلیـلی، بـرای ارائۀ پاسـخ به این سـوال تنظیـم شده است که روابط هدایتاللهخان گیلانی با حکومت مرکزی چرا و چگونه تغییر یافت؟ یافتههای این پژوهش نشان میدهد که روابط هدایتاللهخان با حکومت مرکزی تحت تأثیر عواملی همچون ضعف حکومت مرکزی، توانیابی نظامی حاکم گیلان، برقراری روابط سیاسی و اقتصادی با حکومتهای همجوار متغیر و تابع شرایط بود. حاکم گیلان با توسل به اقدامات سیاسی، نظامی و اقتصادی و سرکوب خوانین محلی در صدد تلاش برای حفظ موجودیت خود و افراد تحت سرپرستیاش، در مقابل حکومت مرکزی و دیگر مدعیان سیاسی قدرت بود. | ||
کلیدواژهها | ||
گیلان؛ حکومت مرکزی؛ کریم خان؛ هدایت الله خان؛ آقامحمدخان قاجار؛ قاجار؛ زندیه | ||
مراجع | ||
آصف (رستمالحکما)، محمدهاشم، رستمالتواریخ، تصحیح محمد مشیری، تهران، امیرکبیر، 1352. اسکندربیک منشی، تاریخ عالم آرای عباسی، تنظیم فهرست و مقدمۀ ایراج افشار، تهران، امیرکبیر 1382. اسنادی از روابط ایران و روسیه از صفویه تا قاجاریه، ترجمۀ رحیم مسلمانیان قبادیانی و بهروز مسلمانیان قبادیانی (رحیمی)، ویرایش و توضیحات حسین احمدی، تهران، مرکزاسناد و تاریخ دیپلماسی، 1387. اعتمادالسلطنه، محمدحسنخان، تاریخ منتظم ناصری، تصحیح محمداسماعیل رضوانی، تهران، دنیای کتاب، 1367. افشاریان، نادر، نگاهی به تاریخ گیلان در دورۀ گیلان، رشت، فرهنگ ایلیا، 1396. اقبال چلاوی، علیقلی بن محمد، تاریخ ملکآرا، کتابخانه مجلس، نسخه خطی شماره 15743. املشی (میزان)، بهاءالدین، گوشههایی از تاریخ گیلان، تهران، بهمن، 1352. امیرانتخابی، شهرام، جغرافیای تاریخی گیلان، رشت، فرهنگ ایلیا، 1387. اولیویه، سفرنامۀ اولیویه، ترجمۀ محمدطاهر میرزا، مصحح غلامرضا ورهرام، تهران، اطلاعات، 1371. باربارو، جوزفا و دیگران، سفرنامههای ونیزیان در ایران، ترجمۀ منوچهر امیری، تهران، خوارزمی، 1349. باکیخانف، عباسقلیآقا، گلستان ارم، بسعی و اهتمام عبدالکریم علیزاده و دیگران، باکو، علم، 1970. بلاذری، احمد بن یحیی، فتوح البلدان، بیروت، دار و مکتبه الهلال، 1421ق. بنجامین، ساموئل گرین ویلر، ایران و ایرانیان، ترجمۀ محمدحسین کردبچه، تهران، جاویدان، 1369. پرتو، افشین، تاریخ گیلان، رشت، فرهنگ ایلیا، 1388. ــــــــــــ، سیاهکل دیار پایدار، رشت، فرهنگ ایلیا، 1394. پندی، کیوان، گیلان در آیینۀ زمان (سیری در تاریخ گیلان و گیلانشهرها)، رشت، طاعتی، 1394. تاورنیه، ژان باتیست، سفرنامۀ تاورنیه، ترجمۀ حمید ارباب شیرانی، تهران، نیلوفر، 1382. حاج سید جوادی، حسن، « گیلان از پنج هزار سال پیش تا امروز»، در کتاب گیلان، با نظارت ابراهیم اصلاح عربانی، جلد دوم، تهران، گروه پژوهشگران ایران، 1374. حدودالعالم من المشرق الی المغرب، به کوشش منوچهر ستوده، تهران، طهوری، 1362. خودزکو، الکساندر، نامههای گیلان: مکاتبات پراکنده از مجموعۀ الکساندر خودزکو، بازخوانی و تحشیه نویسی فریدون نوزاد، علی امیری، رشت، فرهنگ ایلیا، 1391. دلاواله، پیترو، سفرنامۀ پیترو دلاواله، ترجم، شعاعالدین شفا، تهران، علمی و فرهنگی، 1370. رابینو، ه.ل، ولایات دارالمرز ایران (گیلان)، ترجمۀ جعفر خمامیزاده، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1350. ــــــــــ، فرمانروایان گیلان، ترجمۀ رضا مدنی و م.پ.جکتاجی، رشت، گیلکان، 1389. ــــــــــ، سفرنامۀ مازنداران و استرآباد، ترجمۀ غلامعلی وحیدمازندرانی، تهران، علمی فرهنگی، 1390. ساروی، محمدفتحالله بن محمد، احسنالتواریخ، به اهتمام غلامرضا طباطباییمجد، تهران، امیر کبیر، 1371. سپهر، محمدتقیخان، ناسخ التواریخ تاریخ قاجاریه، به اهتمام جمشید کیانفر، تهران، اساطیر، 1377. شاردن، ژان، سیاحتنامۀ شاردن، ترجمۀ محمد عباسی، تهران، امیرکبیر، 1336. غفاری، ابوالحسن، گلشن مراد، به اهتمام غلامرضا طباطباییمجد، تهران، ارژنگ، 1369. فاخته، قربان، تاریخ گیلان (پس از اسلام)، رشت، فرهنگ ایلیا، 1386. فخرایی، ابراهیم، گیلان در گذرگاه زمان، بیجا: سازمان چاپ و انتشارات جاویدان، 2536. کارری، جیملی، سفرنامۀ کارری، ترجمۀ عبدالعلی کارنگ و عباس نخجوانی، بینا، بیجا، بیتا، 1348. کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد، تاریخ الجایتو، به اهتمام مهین همبلی، تهران، علمی و فرهنگی، 1384. کلاویخو، روی دو گونسالس، سفرنامۀ کلاویخو، ترجمۀ، مسعود رجبنیا، تهران، علمی و فرهنگی، 1366. گلستانه، ابوالحسن بن محمدامین، مجمل التواریخ ( شامل وقایع و رویدادهای سی و پنج سالۀ بعد از مرگ نادرشاه) و ذیل زینالعابدین کوهمرهای، حواشی و اعلام و فهرست محمدتقی مدرسرضوی، تهران، دانشگاه تهران، 2536. گملین، سامئل گتلیب، سفر به شمال ایران، ترجمۀ غلامحسین صدریافشار، رشت، فرهنگ ایلیا، 1393. لسترنج، گای، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، ترجمۀ محمود عرفان، تهران، علمی و فرهنگی، 1364. لنجانی اصفهانی، محمدحسن بن محمدرحیم، جنهالاخبار، به انضمام نخبه الاخبار عبدالوهاب بن علی اشرف بن اسماعیل شیرازی، به تصحیح میرهاشم محدث، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1391. لنکرانی، احمد، اخبارنامه: تاریخ خانات تالش در زمان جنگهای روسیه علیه ایران، به کوشش علی عبدلی، تهران، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، 1380. محمودمیرزا قاجار، تاریخ صاحبقرانی، تصحیح نادره جلالی، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1389. مرعشیصفوی، محمدخلیل بن داود، مجمع التواریخ: در انقراض صفویه و وقایع بعد تا سال 1207 ه.ق، به تصحیح و اهتمام عباس اقبال، تهران، کتابخانۀ سنایی و طهوری، 1362. ملگونف، گریگوریولریانوویچ، کرانههای جنوبی دریای خزر، ترجمۀ امیرهوشنگ امینی، تهران، کتابسرا، 1376. موسوی نامی اصفهانی، محمدصادق، تاریخ گیتیگشا، مقدمۀ سعید نفیسی، تهران، اقبال، 1363. هدایت، رضاقلیخان، روضه الصفای ناصری، به اهتمام جمشید کیانفر، تهران، اساطیر، 1380. یزدی، شرفالدین علی، ظفرنامه، تصحیح سید سعید میرمحمد صادق و عبدالحسین نوایی، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1387. Atkin, Muriel, Russia and Iran 1828-1780, the University of Texas at Antonio by the University of Minnesota, 1980.
Forster, George, Journey from Bengal to England, Through the Northern part of India, Kashmire, Afghanistan, and Persia, and into Russia by the Caspian-Sea, Vol. II. London: Printed for R. Faulder, new Bond_ streft, 1808.
Francklin, William, Observations made on a tour from Bengal to persia, in the years1786-7. With a short account of the Remains of the Celebrated Palace of Persepolis: and other interesting events, 2008.
Shahvar, Soli and Emil Abramoff, “The Khan, The Shah and Tesar: The Khanate of Talesh between Iran and Russia”, in Russians in Iran; Diplomacy and Power in Qajar Era and Beyond, ed. Rudi Matthee and Elena Andreva, London, NewYork: I.B.Tauris, 2018. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,306 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 513 |