![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,037 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,515,165 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,776,321 |
بررسی و تحلیل نقش طاووس در جُل های قشقایی | ||
پژوهش های ایران شناسی | ||
دوره 10، شماره 1، شهریور 1399، صفحه 1-23 اصل مقاله (712.81 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2020.301952.840 | ||
نویسنده | ||
محمد افروغ* | ||
استادیار گروه آموزشی فرش دانشگاه اراک، اراک، ایران. | ||
چکیده | ||
جل اسب، یکی از مهمترین و ضروریترین دستبافتههای عشایر قشقایی است که از زمان حضور اسب در جامعه ایلی، همواره مورد توجه و استفاده بوده است. در این بافته، بافنده علاوه بر سعی در ارائه جلی با دوام و کیفیت بالا، اهتمامی ویژه به بُعد زیباشناختی (نقش و رنگ) آن داشته است. از این رهگذر، همنشینی دو عنصر تجسمی نقش و رنگ در جلهای قشقایی، آنرا به یک اثر هنری بومی و عشایری (کاربرد جلها بهواسطه تغییر شیوه زندگی، منسوخشده است)، تبدیل نمودهاست که امروزه زینتبخش مجموعهها و موزههای مشهور جهان است. این مقاله بر آن است تا جلهای نقش طاووسی را از منظر زیباشناختی بررسی، تحلیل و معرفی نماید. از اینرو، تعداد سی جل از منابع مختلف جمعآوری و مورد مطالعه قرار گرفت. یافتههای پژوهش چنین است: نقوش در نمونههای انتخابی به چهار طبقه جانوری (حیوانات و پرندگان)، انسانی، گیاهی و اشکال هندسی تقسیم میشود که از این میان نقوش جانوری و بهطور خاص نقش پرنده طاووس در برگههای متنوع، بیشترین حضور را هم بهصورت تکنگاره و هم بهصورت تکرار در قالب نوارهای افقی، در زمینه جلها دارند. همچنین تعداد رنگهای بهکار رفته در این بافتهها بین 8 الی 12 رنگ است که عبارت است از قرمز، آبی، سرمهای، سبز، زرد، نارنجی، عنابی، سیاه، سفید، خرمایی، قهوهای باز و سیر. همچنین فن بافت جلها، سوزنی و قالی بری (ترکمن نقش) است. این پژوهش از نوع بنیادین و روش تحقیق از نوع تحلیلی ـ توصیفی است. شیوه گردآوری دادهها نیز توأمان بهصورت کتابخانهای و میدانی، جستجو در موزهها و مجموعههای معتبر، بوده است. | ||
کلیدواژهها | ||
عشایر؛ قشقایی؛ دست بافته؛ جُل اسب؛ نقش؛ رنگ | ||
مراجع | ||
افروغ، محمد، اصغر جوانی، امیرحسین چیتسازیان، فتحعلی قشقاییفر، 1395، عوامل مؤثر بر نقوش انتزاعی و تجریدی دستبافتههای قشقایی، ماهنامه علمی پژوهشی باغنظر، ش 45، صص 90-77. پرهام، سیروس، 1371، دستبافتههای روستایی و عشایری فارس، ج2، تهران، امیرکبیر. پوپ، آرتور اپهام،1387، سیری در هنر ایران از دوران پیش از تاریخ تا امروز، ج 6 و 12، زیر نظر سیروس پرهام، تهران، علمی و فرهنگی. تریلینگ، جیمز، 1394، زبان تزئین، ترجمۀ منصور حسامی و فهیمه زارعزاده، تهران، دانشگاه هنر تهران. تناولی، پرویز، 1377، جلهای عشایری ایران، پرویز تناولی، تهران، نشر یساولی. خزایی، محمد، 1386، تأویل نمادین نقوش طاووس و سیمرغ در بناهای اصفهان عصر صفوی، فصلنامه مطالعات هنرهای تجسمی، ش 26، صص 27-24. دادور، ابوالقاسم، الهام منصوری، 1385، درآمدی به اسطورههای ایران و هند در عهد باستان، تهران، دانشگاه الزهراء. دانشوری، عباس، 1390، مقابر بُرجی سدههای میانی ایران: مطالعهای نگاره شناختی، ترجمۀ جواد نیستانی و زهره ذوالقدر کندری، تهران، سَمت. دهخدا، علیاکبر، 1335، لغتنامه دهخدا، شمارۀ 23 حرف (ط)، (طاهرزاده)، ج 33، تهران، دانشگاه تهران. نظامی گنجوی، 1315، شرفنامه، بهکوشش و تصحیح وحید دستگردی، تهران، ارمغان شیخینارانی، هانیه، 1389، نشانهشناسی پرنده طاووس، فصلنامه علمی پژوهشی هنرهای تجسمی نقشمایه، ش 5، صص 42-27. عمید، حسن، 2537، فرهنگ فارسی عمید، تهران، امیرکبیر. فتحی، لیدا، فریناز فربود، 1388، سیر تحول نقوش پرنده و موجودات اساطیری بالدار در منسوجات آلبویه و سلجوقی، فصلنامه نگره، ش 12، صص 51-40. کوپر، جیسی، 1379، فرهنگ مصور نمادهای سنتی، ترجمۀ ملیحه کرباسیان، تهران، فرهاد. کیانی هفتلنگ، کیانوش، 1389، بازتاب هنر در زندگی عشایر با تأکید بر ایل بختیاری، مجموعۀ مقالات نخستین همایش هنر و فرهنگ عشایر ایران (ایلات بختیاری و لرستان)، تهران، فرهنگستان هنر (متن). محمودی، فتانه، 1396، تأثیر فلزکاری ساسانیان بر وایکینگها به واسطه روابط تجاری دو منطقه در مسیر جاده خزر، فصلنامه پژوهشهای باستانشناسی ایران، ش 14، صص 160-141. هارون، عبدالسلام، 1328، الحیوان، جلد دوم و سوم، قاهره، ج2، صص 253- 244، ج3، ص 54 خاقانی شروانی، فضلالدین، 2537، دیوان اشعارخاقانی، بهکوشش علی عبدالرسولی، تهران، دانشگاه تهران. بردسیری کرمانی، شمسالدین محمد، 1349، مصباح الارواح، به تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران. دانشگاه تهران. جلالالدین محمد خراسانی(مولانا)، 1386، مثنوی معنوی، به تصحیح مهدی آذریزدی، تهران، پژوهش. طبسی، شمسالدین محمد، 1343، دیوان شمس، به تصحیح محمدتقی بینش، مشهد، زُوّار. مافروخی اصفهانی، سعدبن حسین، 1328، رساله محاسن اصفهان، ترجمۀ عباس اقبال آشتیانی، تهران، مجلۀ یادگار. ابونصر محمدبن عبدالجبار عُتبی، 1345، تاریخ یمینی، به تصحیح و ترجمۀ ناصح بن ظفر جرفادقانی (گلپایگانی)، تهران، چاپ جعفرشعار. Fehervari, g., 2000, ceramics of the Islamic world, i.btauris publishers. London.
منابع تصاویر آرشیو پژوهشگر قانی، افسانه، 1390، بررسی و تحلیل نقش طاووس در دستبافتههای گلیمی اقوام شاهسون و قشقایی، فصلنامه گلجام، ش 20، صص 20-7. تناولی، پرویز، 1377، جلهای عشایری ایران، پرویز تناولی، تهران، نشر یساولی. خزایی، محمد، 1386، تأویل نمادین نقوش طاووس و سیمرغ در بناهای اصفهان عصر صفوی، فصلنامه مطالعات هنرهای تجسمی، ش 26، صص 27-24. فتحی، لیدا، فریناز فربود، 1388، سیر تحول نقوش پرنده و موجودات اساطیری بالدار در منـسوجات آلبویه و سلجوقی، فصلنامه نگره، ش 12، صص 51-40. ww.pinterest.it / www.1stdibs.com/ www.art.famsf.org (Fine Arts Museums of San Francisco) / www.nazmiyalantiquerugs.com / www.rippon-boswell-wiesbaden.de /www.steelmanrugs.com. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 842 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,122 |