تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,037 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,519,877 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,779,136 |
بازخوانی روایات فرجام ابنملجم | ||
پژوهشهای علوم تاریخی | ||
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 21، خرداد 1399، صفحه 89-103 اصل مقاله (335.99 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhss.2020.297694.473209 | ||
نویسنده | ||
مصطفی صادقی کاشانی* | ||
استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی | ||
چکیده | ||
پس از ترور امیرمؤمنان علی بن ابی طالب (ع) به دست عبدالرحمن بن ملجم مرادی، ضارب دستگیر شد. بنا به مشهور منابع تاریخی و حدیثی، آن حضرت دربارۀ این فرد توصیههایی از جمله در خصوص چگونگی قصاص فرمودند. بخشی از گزارشهای تاریخی چنین است که فرزند ارشد او به وصیت عمل کرده و مجرم را با یک ضربت کشته است. روایات دیگر دربارۀ سرنوشت ابنملجم حکایت از برخورد سخت و خشن خانوادۀ امیرمؤمنان با قاتل دارد. برخوردی که با شکنجه و مُثله کردن او به کشته شدنش انجامید و پس از آن در آتش سوزانده شد. از یک سو این گزارشها در منابع دست اول تاریخ اسلام آمده و از سویی با توصیههای اسلام در مقابله با مُثله کردن افراد و همچنین سفارش امیرمؤمنان دربارۀ رفتار شایسته با قاتلش سازگاری ندارد و نوعی دوگانگی میان دو دسته اخبار به وجود آورده است. مسئلۀ پژوهش آن است که سرنوشت قاتل امیرمؤمنان چه شد و روایتهای گونهگون در این باره چگونه تحلیل میشود؟ هدف از این تحقیق، یافتن واقعیتِ یک رویداد تاریخی است. به نظر میرسد انگیزههای جعل و تحریف در روایات تاریخی دامنگیر این موضوع نیز شده و کتمان برخی حقایق همراه با فرافکنی امویان به ابهام و آمیختگی اخبار سرنوشت ابن ملجم کمک کرده است. | ||
کلیدواژهها | ||
علی بن ابیطالب؛ قصاص؛ ابن ملجم؛ مُثله؛ ضارب معاویه | ||
مراجع | ||
ابنابىالحدید، عبدالحمید، شرحنهجالبلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دار احیاء الکتب العربیه، 1378. ابنابىالدنیا، عبدالله، مقتل الإمام أمیرالمؤمنین على بن أبىطالب (ع)، تحقیق محمدباقر محمودی، قم، مجمع إحیاء الثقافه الإسلامیه، 1411. ابناثیر جزری، عزّالدین على، الکامل فى التاریخ، بیروت، دار صادر، 1385. ابنبطوطه، محمد بن ابراهیم، رحله بن بطوطه، بیروت، دار صادر، 1412. ابنحبیب بغدادی، ابوجعفر محمد، المحبر، تحقیق ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دارالآفاق الجدیده، بىتا. ابنحجر، احمد بن على، الإصابه فى تمییز الصحابه، تحقیق عادل احمد عبدالموجود و علىمحمد معوض، طبعه الأولى، بیروت، دارالکتب العلمیة، 1995. ابنحنبل، احمد بن محمد شیبانى، المسند، بیروت، دار صادر، بىتا. ابنسعد، محمد، الطبقاتالکبرى، تحقیق محمد عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1410. ابنعبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب فى معرفه الأصحاب، تحقیق علىمحمد البجاوى، بیروت، دارالجیل، 1412. ابنهشام، عبدالملک، السیره النبویه، تحقیق السقا و الأبیارى و شلبى، بیروت، دار المعرفه، بیتا. ابناعثم الکوفی، احمد، الفتوح، تحقیق علی شیری، بیروت، دارالأضواء، 1411. اصفهانى، ابوالفرج علی، مقاتل الطالبیین، تحقیق احمد الصقر، قم، المکتبه الحیدریه، 1381. امین عاملى، سیدمحسن، اعیانالشیعه، بیروت، دارالتعارف، 1403. بلاذرى، احمد بن یحیى، أنساب الاشراف، تحقیق سهیل زکّار، بیروت، دارالفکر، 1417. ثبوت، اکبر، گفتاری دربارۀ عبدالله بن جعفر و قصاص از ابنملجم (تحریف تاریخ)، روزنامۀ اطلاعات، 28 خرداد 1397. حمیری، عبدالله، قُرب الاسناد، قم، موسسۀ آلالبیت لاحیاء التراث، 1413. دینورى، ابو حنیفه، الاخبارالطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، دار احیاء الکتب العربیه، 1960. ذهبی، شمسالدین محمد، تاریخ الاسلام، تحقیق تدمرى، بیروت، دارالکتاب العربى، 1413. سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، حیدرآباد، دائرهالمعارف العثمانیه، 1382. سیدرضی، محمد بن الحسین، نهج البلاغه، نسخه المعجم المفهرس (مطابق با صبحی صالح)، قم، جامعۀ مدرسین، 1417. شافعی، محمد بن ادریس، المسند، بیروت، دارالکتب العلمیه، بیتا. شهیدی، سیدجعفر، علی از زبان علی یازندگانی امیرمؤمنان علی (ع)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1376. صفار، محمد بن حسن، بصائر الدرجات، تحقیق کوچهباغى، قم، کتابخانه آیتالله مرعشى، 1404. طبرسى، فضل بن حسن، اعلامالورىبأعلامالهدى، قم، مؤسسه آلالبیت لاحیاء التراث، 1417. طبرى، محمد بن جریر، تاریخ الأمم و الملوک، تحقیق محمد أبوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالتراث، 1387. طوسی، محمد بن حسن، الامالی، تحقیق مؤسسه البعثه، دارالثقافه، 1414. عصفری، خلیفه بن خیاط، تاریخ خلیفه، تحقیق فواز، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415. قَرشى، باقر شریف، حیاه الإمام الحسن (ع)، بیروت، دارالبلاغه، 1413. کلینى، محمد بن یعقوب، الکافى، تحقیق علىاکبر غفّارى، بیروت، دارالاضواء، 1407. مبرد، ابوالعباس محمد، الکامل فی اللغه و الادب، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1407. مسعودى، على بن الحسین، الف: التنبیه و الاشراف، تحقیق عبدالله الصاوى، قاهره: دارالصاوى، بىتا (افست قم). ــــــــــــــــــــــــــ، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم، دارالهجره، 1409. مسکویه الرازى، ابوعلى، تجارب الأمم، تحقیق ابوالقاسم امامى، تهران، سروش، 1379. مغربی، قاضى نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، تحقیق، آصف بن على اصغر فیضى، دارالمعارف، 1383. مفید، محمد بن محمد بن نعمان، الارشاد فی معرفه حججاللّه على العباد، تحقیق و نشر مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث، بیروت، 1413. مقدسی، مطهر بن طاهر، البدء و التاریخ، بور سعید، مکتبه الثقافه الدینیه، بیتا. منقرى، نصر بن مزاحم، وقعه صفین، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، القاهره، افست قم، مرعشى، 1404. مهدوی دامغانی، محمود، ترجمۀ مقتل الامام امیرالمؤمنین، مشهد، تاسوعا، 1379. واقدی، محمد بن عمر، کتاب الرده، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1410. هیثمى، على بن ابىبکر، مجمع الزوائد، بیروت دارالکتب العلمیه، 1988. یعقوبى، احمد بن واضح، تاریخ الیعقوبى، بیروت، دارصادر، 1413. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,809 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,010 |