تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,037 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,511,731 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,774,236 |
مراعات نظیر در سورۀ انعام و نقش آن در انسجام سوره | ||
پژوهش های قرآن و حدیث | ||
دوره 52، شماره 2، اسفند 1398، صفحه 285-306 اصل مقاله (280.14 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2020.294696.669433 | ||
نویسنده | ||
حسن خرقانی* | ||
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه علوم اسلامی رضوی؛ | ||
چکیده | ||
ویژگی اصلیِ متن انسجام است و از پیوندهایی که اجزاء یک متن را به هم مرتبط میسازد، انسجام واژگانی شامل «تکرار» و «همآیی» است که مبتنی بر رابطۀ معنایی واژگان با یکدیگر است. «مراعاتنظیر»، مصداق «همآیی» است و در آن واژههایی در سخن بهکاربرده میشوند که همه، داخل در یک مجموعه و زمینۀ معنایی قرار دارند. در «تضاد» نیز «همآیی» وجود دارد؛ زیرا در آن تداعی معانی صورت میگیرد. این مقاله به شیوۀ تحلیل ادبی، تناسبهای معنایی واژگان را در سورۀ انعام دنبال میکند. انعام که پیام اصلی آیات آن، مبارزه با شرک و دعوت به توحید است؛ از آفرینش، گسترده سخن میگوید و تصاویر طبیعت در آن نمودی بارز دارد. همچنین دربارۀ انسان و اعضای بدن، کارکردها و فعالیتهای جسمانی و زندگی اجتماعی او، مجموعههای گوناگون واژگانی یافتمیشود. افعال و صفات الهی نیز سهم قابل توجهی را بهخود اختصاصدادهاند. با بررسی سورۀ انعام بهخوبی روشن میشود که نمونههای «مراعاتنظیر» در آن فراوان است و با «تضاد» در هم تنیدهاند و تصویرهایی میسازند که هماهنگ و همسو با اهداف و محور سوره است و همبستگی موضوعی آن را اثبات میکند. | ||
کلیدواژهها | ||
انسجام؛ سورۀ انعام؛ مراعاتنظیر | ||
مراجع | ||
[1]. ابنابیالاصبع مصری (1995). تحریرالتحبیر فی صناعه الشعر و النثر و بیان اعجاز القرآن. تحقیق: حفنی محمد شرف، قاهره، المجلس الاعلی للشؤنالاسلامیه. [2]. ابناثیر، ضیاءالدین (1995). المثلالسائر فی ادب الکاتب و الشاعر. بیروت، المکتبه العصریه. [3]. ابندرید، محمدبنحسن (1988). جمهرهاللغه. بیروت، دارالعلم للملایین. [4]. ابنمنظور (1363). لسان العرب. قم، نشر ادب حوزه. [5]. ابنجوزی، عبدالرحمنبنعلی (1422). زاد المسیر فی علم التفسیر. بیروت، دارالکتب العربی. [6]. ابنعطیه، عبدالحقبنغالب (1422). المحررالوجیز فی تفسیرالکتابالعزیز. بیروت، دارالکتبالعلمیه، منشورات محمدعلی بیضون. [7]. ابوزهره، محمد (؟). زهرهالتفاسیر. بیروت، دارالفکر. [8]. آذرنوش، آذرتاش (1381). فرهنگ معاصر عربی - فارسی. چاپ: دوم، تهران، نشر نی. [9]. بازرگان، عبدالعلی (1372). نظم قرآن. تهران، انتشارات قلم. [10]. بقاعی، برهانالدین (1427). نظمالدرر فی تناسبالآیات و السور. چاپ: سوم، بیروت، دارالکتب العلمیه، منشورات محمدعلی بیضون. [11]. تجلیل، جلیل (1367). جناس در پهنۀ ادب پارسی. مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگی. [12]. تفتازانی، سعدالدین (1392). الاصباح فی شرح تلخیصالمفتاح المعروف بالمطول با حواشی ادیب دُرّه صوفی. قم، دارالحجه. [13]. تهانوی، محمدعلی (1996). موسوعه کشاف اصطلاحاتالفنون و العلوم. بیروت، مکتبه لبنان ناشرون. [14]. ثقفی تهرانی، محمد (1398). روان جاوید در تفسیر قرآن مجید. چاپ: دوم، تهران، برهان. [15]. جعفری، یعقوب (1376). تفسیر کوثر. قم، موسسۀ انتشارات هجرت. [16]. جمعه، حسین (2005). التقابلالجمالی فیالنصالقرآنی. دمشق، دارالنمیر. [17]. چاووشی، حسین (1381). بلاغت از دیدگاه روان شناسی. قم، انتشارات خوشرو. [18]. حقی بروسوی، اسماعیلبنمصطفی (؟). تفسیر روحالبیان. بیروت، دارالفکر. [19]. حموی، ابنحجه (2006). خزانهالأدب و غایهالأرب. بیروت، المکتبهالعصریه. [20]. خرقانی، حسن (1394). قرآن و زیباییشناسی. چاپ: دوم، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی. [21]. ــــــــ (1398). زیباشناسی قرآن از نگاه بدیع. چاپ: دوم، مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی. [22]. خرمدل، مصطفی (1384). تفسیر نور. چاپ: چهارم، تهران، احسان. [23]. خطابی، محمد (1991). لسانیاتالنص: مدخل الی انسجامالخطاب. بیروت، المرکزالثقافیالعربی. [24]. خطیب قزوینی (2003). الإیضاح فی علومالبلاغه: المعانی و البیان و البدیع. بیروت، دارالکتب العلمیه، منشورات محمدعلی بیضون. [25]. خوئی، میرزا حبیبالله (؟). منهاجالبراعه فی شرح نهجالبلاغه. چاپ: چهارم، تهران، مکتبهالاسلامیه. [26]. داد، سیما (1383). فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ: دوم، تهران، انتشارات مروارید. [27]. دهخدا، علیاکبر (1377). لغتنامه. چاپ دوم از دورۀ جدید، مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران. [28]. راغب، عبدالسلام احمد (2001). وظیفهالصورهالفنیه فیالقرآنالکریم. حلب، فصلت. [29]. زرکشی، بدرالدین (؟). البرهان فی علومالقرآن. تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت، دارالمعرفه. [30]. سکاکی، ابویعقوب یوسفبنمحمدبنعلی (2000). مفتاحالعلوم. دارالکتبالعلمیه. [31]. سعدی (1383). کلیات سعدی. تصحیح: بهاءالدین خرمشاهی، تهران، دوستان. [32]. شحاته، عبدالله محمود (1369). اهداف و مقاصد سورههای قرآن کریم. دفتر نشر فرهنگ اسلامی. [33]. شمیسا، سیروس (1386). نگاهی تازه به بدیع. تهران، نشر میترا. [34]. شیخ امین، بکری (1991). البلاغهالعربیه فی ثوبها الجدید: علم البدیع. چاپ: دوم، بیروت، دارالعلم للملایین. [35]. صابونی، محمدعلی (1421). صفوهالتفاسیر. بیروت، دارالفکر. [36]. صباغ، توفیق (1385). پوششهای گفتاری در قرآن. ترجمه: سیدمحمدحسین مرعشی، تهران، نگاه معاصر. [37]. صفوی، کورش (1397). درآمدی بر معنیشناسی. تهران، سورۀ مهر. [38]. طباطبایی، محمد حسین (1390). المیزان فی تفسیر القرآن. چاپ: دوم، بیروت، مؤسسه اعلمی. [39]. طبرسی، ابوعلی فضلبنحسن (1372). مجمعالبیان فی تفسیرالقرآن. چاپ: سوم، تهران، ناصرخسرو. [40]. طریحی، فخرالدینبنمحمد (1375). مجمعالبحرین. محقق: احمد حسینی اشکوری، چاپ: سوم، تهران، مرتضوی. [41]. طنطاوی، سیدمحمد (1997). التفسیرالوسیط للقرآنالکریم. قاهره، نهضه مصر. [42]. عبدالمجید،جمال (2006). البدیع بینالبلاغهالعربیه و اللسانیاتالنصیه. مصر، الهیئهالمصریهالعامه للکتاب. [43]. غریب، رز (1378). نقد بر مبنای زیباییشناسی و تأثیر آن در نقد عربی. ترجمه: نجمه رجائی، مشهد، دانشگاه فردوسی، مؤسسۀ چاپ و انتشارات. [44]. فتوحی، محمود (1385). بلاغت تصویر. تهران، سخن. [45]. فخررازی، محمدبنعمر (1420). التفسیرالکبیر؛ مفاتیحالغیب. چاپ: سوم، بیروت، دار إحیاءالتراث العربی. [46]. فرج، حسام احمد (2007). نظریه علمالنص. قاهره، مکتبهالآداب. [47]. فضلالله، محمدحسین (1419). من وحیالقرآن. بیروت، دارالملاک. [48]. فیروزآبادی، محمدبنیعقوب (1415). القاموسالمحیط. بیروت، دارالکتبالعلمیه. [49]. قرائتی، محسن (1388). تفسیر نور. تهران، مرکز فرهنگی درسهایی از قرآن. [50]. قرشی، علیاکبر (1371). قاموس قرآن. چاپ: ششم، تهران، دارالکتبالاسلامیه. [51]. قمی، حاج شیخ عباس (1396). مفاتیحالجنان. تصحیح، تحقیق و ترجم: بنیاد پژوهشهای اسلامی. [52]. قمی، علیبنابراهیم (1363). تفسیرالقمی. محقق: طیب موسوی جزایری، چاپ: سوم، قم، دارالکتاب. [53]. کزّازی، میرجلالالدین (1373). زیباشناسی سخن پارسی: بدیع. تهران، کتاب ماد. [54]. کلانتری، الیاس (1421). مختصرالمیزان فی تفسیرالقرآن. تهران، اسوه. [55]. مدنی، علیخانبناحمد (1384). الطراز الأول و الکناز لما علیه من لغهالعربالمعول. مشهد، موسسه آلالبیت(ع) لاحیاءالتراث. [56]. مدنی، علی صدرالدینبنمعصوم (1388). انوارالربیع فی انواعالبدیع. تحقیق: هادی شاکر شکر، نجف اشرف. [57]. مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1374). تفسیر نمونه. تهران، دارالکتبالاسلامیه. [58]. مطلوب، احمد (2000). معجم مصطلحات البلاغیه و تطورها. بیروت، مکتبه لبنان ناشرون. [59]. میرزایی، نجفعلی (1376). فرهنگ اصطلاحات معاصر: عربی ـ فارسی. قم، دارالاعتصام. [60]. نعّال، مختار فوزی (2003). موسوعه الألفاظ القرآنیه. حلب، مکتبه دارالتراث ـ دمشق، الیمامه. [61]. نورگارد، نینا؛ بوسه، بئاتریکس؛ مونتورو، روسیو (1394). فرهنگ سبکشناسی. ترجمه: احمد رضا جمکرانی و مسعود فرهمندفر، تهران، مروارید. [62]. هاشمی، احمد (1381). جواهر البلاغه. چاپ: پنجم، قم، مرکز مدیریت حوزۀ علمیۀ قم. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 640 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 495 |