تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,565 |
تعداد مقالات | 70,877 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,070,350 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,287,348 |
دوگانهانگاری از نظر دکارت و مولوی | ||
ادب فارسی | ||
مقاله 11، دوره 9، شماره 2 - شماره پیاپی 24، اسفند 1398، صفحه 199-218 اصل مقاله (702.65 K) | ||
نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2019.276280.1373 | ||
نویسندگان | ||
علی مرتضی زندی* 1؛ ابراهیم رحیمی زنگنه2؛ خلیل بیگزاده3 | ||
1دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی | ||
2استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی | ||
3دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه رازی | ||
چکیده | ||
این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی دوگانهانگاری (دوآلیست) را از دیدگاه دکارت و مولوی با تمرکز بردوگانۀ نفس و بدن، از منظر هستیشناسی و معرفتشناسی و تعامل آن دو بررسی و مقایسه میکند. دکارت در هستی به دو جوهرِ نفس (جوهر اندیشنده) و بدن (جوهر ممتد یا مادّی) و در رأس آنها به خداوند معتقد است و آنها را متمایز و جدا از یکدیگر میداند. به اعتقاد او دو جوهر نفس و بدن، نهتنها بهلحاظ مفهوم و در عالم ذهن (معرفتشناسی) از هم متمایزند، بلکه در عالم خارج هم (هستیشناسی) متمایزند. همچنین روش نظریّهپردازی آنها با هم مقایسه میشود. هدف از این پژوهش، این است که بتوانیم این فرضیه را موجّه کنیم که مولوی در معرفتشناسی، دوآلیست و در هستیشناسی، وحدتگراست؛ ولی دکارت در معرفتشناسی و هستیشناسی، دوآلیست است. همچنین دکارت باتوجّهبه روش مختارش در نظریّهپردازی که فیلسوفانه است و باید انسجام درونی، وضوح و تمایز داشته باشد، نتوانست تبیین قانعکنندهای از تعامل نفس و بدن و اتّحاد جوهری آنها که از مشکلات تاریخی نظریّۀ دوگانهانگاری است، ارائه دهد. ولی درنهایت، فکرنکردن در این باره را بهتر از فکرکردن دانست؛ امّا مولوی باتوجّهبه روش مختارش که مؤمنانه، دیندارانه و بیان تجربیّات درونی و عرفانی خود است و هدفش رسیدن به حیرت است نه وضوح، هیچ مشکلی در تبیین دیدگاههایش پیش نمیآید. مولانا و دکارت بر شهود عقلانی تکیه دارند و ادراک حسّی را قابلاعتماد نمیدانند. | ||
کلیدواژهها | ||
هستیشناسی؛ معرفتشناسی؛ نفس؛ بدن؛ دکارت؛ مولوی؛ دوگانهانگاری | ||
مراجع | ||
احمدی، بابک (1373)، مدرنیته و اندیشۀ انتقادی، تهران، مرکز. افضلی، علی و زهره عبد خدایی (1393)، «غدّۀ صنوبری دکارت؛ مقرّی برای روح»، فلسفه، ش1، بهار و تابستان، ص19-38. بورک، ورنون جی (1378)، «اندیشه و آثار توماس آکویناس»، ترجمۀ سیّدحسن اسلامی، کیهان اندیشه، ش84، ص18-37. پیری، علی و فرمان ایسماعیلوف (1390)، «بررسی تطبیقی رابطۀ نفس و بدن در نظام فلسفی ملّاصدرا و برگسون»، انسانپژوهی دینی، ش26، ص103-118. حکمتمهر، محمّدمهدی (1390)، «بررسی و نقد دوگانهانگاری دکارتی»، ذهن، ش45، بهار، ص175-199. خسروپناه، عبدالحسین (1345)، «تاریخ فلسفۀ غرب»، مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران. دکارت، رنه (1391)، تأمّلاتدرفلسفۀاولی، ترجمۀ احمد احمدی، چ10، تهران، سمت. ـــــــــــــ (1388)، رسالۀگفتاردرروشراهبردنعقل (سیرحکمتدراروپا)، ترجمۀ محمّدعلی فروغی، تهران، نیلوفر. دهباشی، مهدی و نسرین شجاعی (1393)، «تحلیل و ارزیابی رهیافتهای گوناگون در رابطۀ ذهن و بدن و نظر غالب ارسطو»، پژوهشهای علوم انسانی نقش جهان، ش1، ص1-16. رحمتی، حسینعلی، (1388)، «دکارت و نردبان معکوس هم سخنیهای فلسفۀ دکارت و اومانیسم رنسانس»، فصلنامۀ علمی- پژوهشی دانشگاه قم، ش1، پاییز، ص261-286. رحیمیان، سعید و حسن رهبر (1388)، «معرفتشناسی در نظام فلسفی دکارت و سهروردی»، تأمّلات فلسفی، ش4، ص7-25. زیرکباروقی، عزیزه و سیّدمصطفی شهرآیینی (1395)، «جایگاه احساس و تخیّل در نظام فکری دکارت»، حکمت و فلسفه، ش4، زمستان، ص99-116. سبزواری، ملّاهادی (1374)،شرحمثنویمعنوی، چاپ مصطفی بروجردی، ج1، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سلیمانی، نبیالله و سید مسعود سیف (1395) «ذهن به مثابه آینه طبیعت: اندیشۀ دکارتی در بوتۀ نقد رورتی»، جستارهای فلسفی، ش29، بهار و تابستان، ص95-132. شمس، منصور (1387)، آشناییبامعرفتشناسی، چ2، تهران، طرح نو. شهرآیینی، سیّدمصطفی و مریم غازی (1395)، «نقش خدا در نظام معرفتشناسی دکارت و اوگوستینوس»، پژوهشهای معرفتشناختی، ش11، بهار و تابستان، ص95-118. شیرپور، حبیب و طاهره حاجابراهیمی (1391)، «هستیشناسی مولانا»، پژوهشنامۀادیان، ش11، ص49-71. صمصام، حمید و فرشید نجّار همایونفر (1384)، «نظری بر معرفتشناسی از منظر مولوی»، زبانوادبیّاتفارسیدانشگاهسیستانبلوچستان، پاییز و زمستان، ص9-94. عالمی، روحالله (1385)، «نقد و بررسی کتاب اعتراضاتوپاسخهایرنهدکارت»، حکمتوفلسفه، ش2، تابستان، ص49-51. علیپور، رضا، مرجان شیخزاده و محمّدرضا شریفزاده (1395)، «ملاحظة شهود در آثار هنری و مقایسه با مفهوم آن در نقد عقل محض کانت»، باغ نظر، ش40، مرداد و شهریور، ص27-34. علیزاده، بهرام (1390)، «نظریّۀ جسمانیّت نفس در تفکّر اسلامی»، نقدونظر، ش3، ص151-180. غفّاری، ابوالحسن (1393)، «تحلیل تطبیقی رابطۀ نفس و بدن در فلسفۀ دکارتیان و ملّاصدرا»، انسانپژوهیدینی، ش23، ص97-114. فروزانفر، بدیعالزمان (1391)، شرحمثنویشریف، تهران، زوّار. فروغی، محمد علی (1377)، سیر حکمت در اروپا، تهران، البرز. مصلح، علیاصغر و سیّدرحمتالله موسویمقدّم، «نسبت انسان با خدا در فلسفۀ دکارت و نقد آن از دیدگاه محمّدحسین طباطبایی»، فصلنامۀ علمی-پژوهشی دانشگاه قم، بیتا، ش4، ص91-112. موحّد، محمّدصادق و محمّدمهدی فیروزآبادی (1392)، مسئلۀمادّۀتاریکدرکیهان، تهران، دانشگاه شهید بهشتی. مولوی، جلاالدّین (1390)، شرحجامعمثنویمعنوی، کریم زمانی، تهران، اطّلاعات. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 789 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 663 |