سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,500
تعداد مشاهده مقاله124,085,921
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,189,483
شاهچراغ دامغانی, سید مسیح, برنجکار, رضا. (1399). الهیات سلبی به‌مثابۀ مکمل خداشناسی فطری و قلبی در مدرسۀ کلامی خراسان. , 17(3), 425-441. doi: 10.22059/jpht.2020.298704.1005737
سید مسیح شاهچراغ دامغانی; رضا برنجکار. "الهیات سلبی به‌مثابۀ مکمل خداشناسی فطری و قلبی در مدرسۀ کلامی خراسان". , 17, 3, 1399, 425-441. doi: 10.22059/jpht.2020.298704.1005737
شاهچراغ دامغانی, سید مسیح, برنجکار, رضا. (1399). 'الهیات سلبی به‌مثابۀ مکمل خداشناسی فطری و قلبی در مدرسۀ کلامی خراسان', , 17(3), pp. 425-441. doi: 10.22059/jpht.2020.298704.1005737
شاهچراغ دامغانی, سید مسیح, برنجکار, رضا. الهیات سلبی به‌مثابۀ مکمل خداشناسی فطری و قلبی در مدرسۀ کلامی خراسان. , 1399; 17(3): 425-441. doi: 10.22059/jpht.2020.298704.1005737

الهیات سلبی به‌مثابۀ مکمل خداشناسی فطری و قلبی در مدرسۀ کلامی خراسان

مجله علمی " فلسفه دین "
مقاله 4، دوره 17، شماره 3، مهر 1399، صفحه 425-441    اصل مقاله (428.43 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpht.2020.298704.1005737
نویسندگان
سید مسیح شاهچراغ دامغانی* 1؛ رضا برنجکار2
1دانشجوی دکتری گروه فلسفۀ پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
2استاد گروه فلسفه و کلام، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
چکیده
الهیات سلبی در مقابل الهیات ایجابی مسیر متفاوتی را در خداشناسی عرضه می‌کند و منکر معرفت اثباتی از خداست. اما در مدرسۀ کلامی خراسان، الهیات سلبی نقش مکمل معرفتی ایجابی را ایفا می‌کند که از آن با عنوان معرفت فطری یا قلبی یاد می‌شود. از این‌رو هرچند این مدرسه الهیات سلبی را قبول دارد، اما منکر معرفت اثباتی از خدا نیست. از دیدگاه این مدرسه، انسان‌ها پیش از ورود به جهان کنونی، حامل معرفتی قلبی و اثباتی از خدا شده‌اند که البته در دنیا نوعاً از آن غافلند و فلسفۀ ارسال پیامبران، برداشتن حجاب غفلت و تذکر به همین فطرت و نعمت فراموش شده است. اما عقل انسان نیز می‌تواند پس از اثبات مبدأ جهان، از طریق تفسیر سلبی صفات الهی، به شناختی از خدا بدون تشبیه نائل آید و در واقع، خدایی را که قلباً شناخته است، با عقل توضیح دهد و منظور از مکمل بودن همین است، نه اینکه الهیات سلبی چیزی بر معرفت قلبی می‌افزاید. دلیل و مبنای اصلی نفی الهیات ایجابی در این مدرسۀ فکری، نفی تشبیه است. البته در زمینۀ تفسیر چگونگی مکمل بودن الهیات سلبی، اختلاف‌نظرهایی در میان بزرگان مدرسۀ خراسان وجود دارد که به وجودشناسی صفات الهی و اثبات و نفی صفت برمی‌گردد. در بیان دیدگاه‌های مطرح در مدرسۀ خراسان، به دیدگاه آیت‌الله میرزا مهدی اصفهانی، بنیانگذار این مدرسه و سه شاگرد برجستۀ او یعنی آیت‌الله مجتبی قزوینی،آیت‌الله ملکی میانجی و آیت‌الله مروارید اکتفا کرده‌ایم.
کلیدواژه‌ها
الهیات سلبی؛ مجتبی قزوینی؛ مدرسۀ کلامی خراسان؛ مروارید؛ معرفت قلبی و فطری؛ ملکی میانجی؛ میرزا مهدی اصفهانی
مراجع
  1. ابن‌میمون، موسی (1972). دلاله الحائرین، تحقیق: حسین آتای، آنکارا: مکتبه الثقافه الدینیه.
  2. اشعری، ابوالحسن (1400 ق). مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلین، مصحح هلموت ریتر، چ سوم، بی‌جا: انتشارات فرانس شتاینر.
  3. اصفهانی، میرزا مهدی (1387). ابواب الهدی، مقدمه و تحقیق و تعلیق: حسین مفید، چ اول، تهران: مرکز فرهنگی و انتشاراتی منیر.
  4. ــــــــــــــــــــــــــ (بی‌تا). اساس معارف القرآن، تقریر: شیخ علی اکبر نمازی، تحقیق: شیخ مهدی خاتمی، بی‌جا: بی‌نا.
  5. افلاطون (1349). مجموعه آثار، ترجمۀ محمد حسن لطفی، تهران: انتشارات خوارزمی.
  6. حکیمی، محمدرضا (1383). مکتب تفکیک، چ هشتم، قم: دلیل ما.
  7. حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر (1407 ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تعلیق: علامه حسن‌زاده آملی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
  8. خواجه نصیرالدین طوسی، محمد‌بن محمد (1405 ق). نقد المحصل، بیروت: دارالاضواء.
  9. رازی، احمدبن حمدان (1381). اعلام النبوه، تحقیق: صلاح الصاوی و دیگران، تهران: مؤسسۀ پژوهشی حکمت و فلسفۀ ایران.
  10. راسل، برتراند (1373). تاریخ فلسفۀ غرب، تهران: نشر پرواز.
  11. سجستانی، ابویعقوب (1358). کشف المحجوب، زیر نظر: هانری کربن، چ دوم، تهران: کتابخانۀ طهوری.
  12. صدوق، ابوجعفر محمدبن علی‌بن الحسین (1398 ق). التوحید، مصحح هاشم حسینی، قم: جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
  13. فلوطین (1362). دورۀ آثار، ترجمۀ محمد حسن لطفی، چ دوم، تهران: انتشارات خوارزمی.
  14. قزوینی، شیخ مجتبی (1387). بیان الفرقان، قزوین: حدیث امروز.
  15. کرمانی، حمیدالدین (1983). راحه العقل، تحقیق: مصطفی غالب، بیروت: الجامعیه للدراسات و النشر و التوزیع.
  16. کلینی، محمدبن یعقوب (1363). الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  17. مجلسی، محمد باقر (1403 ق). بحار الانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار (ع)، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
  18. ولفسن، هری اوسترین (1368). فلسفۀ علم کلام، ترجمۀ احمد آرام، تهران: الهدی.
  19. مروارید، شیخ حسنعلی (1392). تنبیهات حول المبدأ و المعاد، مشهد: مجمع البحوث الاسلامیه (مؤسسۀ چاپ و نشر وابسته به آستان قدس رضوی).
  20. ملکی میانجی، محمد باقر (1378). توحید الامامیه، ترجمۀ محمد بیابانی اسکویی و سید بهلول سجادی، چ اول، تهران: مؤسسۀ نبأ.
  21. ــــــــــــــــــــــــــــــــ (1414 ق). مناهج البیان فی تفسیر القرآن، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (سازمان چاپ و انتشارات).
    1. Kenny, John peter, (1998). "Patristic philosophy", in: Routledge Encyclopedia of philosophy, vo1 7, London, Routledge.
    2. Runia, David T, (1998). "Philo of Alexandria" in: Routledge Encyclopedia of philosophy, vol 7.
    3. Samuelson, Norbert, M(1998). "Ibn Daud" in: Routledge Encyclopedia of philosophy, v 4.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 449
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 384


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب