تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,504 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,123,359 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,231,405 |
تغییرات اجتماعی شهر تهران در دوره پهلوی اول | ||
توسعه محلی (روستائی-شهری) | ||
دوره 11، شماره 2 - شماره پیاپی 21، مهر 1398، صفحه 409-436 اصل مقاله (874.73 K) | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrd.2019.76754 | ||
نویسندگان | ||
عبدالحسین کلانتری* 1؛ حسن بخشی زاده2 | ||
1دانشیار جامعهشناسی دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران | ||
2دکتری جامعهشناسی دانشگاه تهران. | ||
چکیده | ||
بررسی و کسب دانش از نحوه تغییرات اجتماعی شهر در دورههای تاریخی متعدد بالاخص در اوایل توسعه و گسترش شهر، از اهمیت به سزایی در جامعهشناسی شهری برخوردار است. لذا هدف این مقاله، بررسی تغییرات اجتماعی شهر تهران در دوره پهلوی اول (1304-1321) است. در ارتباط با روش تحقیق، تحلیل تاریخی و تحلیل هرمنوتیک تفسیری به موازات یکدیگر در اینجا استفاده شده است. یافتههای این تحقیق نشان میدهد که: شهر تهرانی که در در اواخر دوره قاجاریه، تهران با هرج و مرج و ضعف قدرت مرکزى روبرو شده بود، در طی سالهای 1300 تا 1320 شاهد تغییرات و تحولاتی بود که تا آن مقطع تاریخی تجربه نکرده بود. تغییراتی (نظیر پیدایش دیوانسالاری، اجرای سیستم جدید مدیریت شهری (بلدیه)، گسترش محلات و ایجاد محلات جدید، ایجاد ساختمانهای متعدد و زیاد، ایجاد خیابانها، توسعه فضایی شهر، حرفهها و مشاغل جدید، مهاجرت و افزایش جمعیت شهری و ...) باعث تغییر الگوهای دیرپای زندگی در شهر شد و شهرنشینی مدرن را نوید داد. در کنار این در پی سیاستهای تجددگرایی، شاهد شدت گرفتن هجوم فرهنگ غربی به شکل بیسابقهای در شهر بالاخص در معماری و شهرسازی و فرهنگ و آداب مردم در تهران هستیم. نتیجه تحقیق حاکی است که شهرنشینی جدید در ایران، با محوریت شهر تهران شکل گرفت و با نوسازی و طرحهای توسعه شهری توسط دولت به تبیعت از کشورهای غربی، با ایجاد تغییرات شگرف اجتماعی و رویارویی با ناشناختهترین مسائل شهری همراه بود. تغییراتی که مردم شهری، صرفاً پذیرندگان این تغییرات هستند و خودشان را با آنها انطباق میدهند. | ||
کلیدواژهها | ||
شهر؛ تهران؛ تغییرات اجتماعی؛ دوره پهلوی (1304-1321) | ||
مراجع | ||
آبراهامیان، یرواند (1377). ایران بین دو انقلاب: درآمدی بر جامعهشناسی سیاسی ایران معاصر. ترجمه: احمدگل محمدی. محمد ابراهیم فتاحی. تهران: نشر نی. آدینهوند، مسعود؛ فلاح توتکار، حجت؛ پورمحمدی املشی، نصراله؛ بهرام نژاد، محسن (1396). جایگاه و نقش زنان در نظام اداری ایران دوره رضاشاه (1320-1304ش.). فصلنامه علمی و پژوهشی «تاریخ اسلام و ایران»، 27 (34). آروی، پیتر؛ همبلی، گوین؛ ملویل، چارلز (1371). سلسله پهلوی و نیروهای مذهبی به روابت کمبریج. ترجمه: عباس مخبر، تهران، طرح نو. استفانی، کرونین (1377). ارتش و حکومت پهلوی. ترجمه: غلامرضا علی بابایی. تهران: نشر خجسته. استفانی، کرونین (1393). رضاشاه و شکلگیری ایران نوین. ترجمه: مرتضی ثاقب فر. تهران: نشر جامی. استوارت، ریچارد. ا. (1370). آخرین روزهای رضاشاه. ترجمه: عبدالرضا هوشنگ مهدوی و کاوه بیات. تهران: نشر نو. اقوامی قدم، عارف (1378). شهر، شهرسازی و مدرنیسم در ایران 1320-1299 ه.ش. پایاننامه کارشناسی ارشد دانشکده هنرهای زیبا، دانشگاه تهران. استاد راهنما: دکتر سیدمحسن حبیبی. اکبری، محمدعلی (1384). تبارشناسی هویت جدید ایرانی (عصر قاجاریه و پهلوی). تهران: علمی و فرهنگی. امینی، علیرضا و شیرازی، حبیب ا... ابوالحسن (1385). تحولات سیاسی اجتماعی ایران از قاجاریه تا اسـتقرار رضاشاه. ج 2 ،تهران : قومس. بانک ملی ایران (1338). تاریخچه سیساله بانک ملی ایران. تهران: بینا. بخشیزاده، حسن (1397). تبیین عوامل اجتماعی در دگردیسی ساخت شهر اسلامی در دوره معاصر (موردپژوهی: تهران) شهر اسلامی ایرانی. رساله دکتری دانشگاه تهران. بمانیان، محمدرضا (1385). عوامل مؤثر بر شکلگیری معماری و شهرسازی در دوره پهلوی اول. مدرس هنر، دوره اول، شماره .1 بهنام، جمشید (1383). ایرانیان و اندیشۀ تجدد. تهران، نشر و پژوهش فرزان روز، ص59-58. پشتکوه، سحر (۱۳۹2). طهران چگونه تهران شد؛ نگاه مقایسهای به تهران در دورههای قاجار و پهلوی اول. نشریه معماری همشهری، شماره 24. جعفری، مرتضی؛ اسماعیلی، صغری، فرشچی، معصومه (1371). واقعه حجاب. تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی. حبیبی، سیدمحسن (1373). نخستین پژواک مدرنیته در ایران. فصلنامه گفتگو، شماره 5، ص 100. حبیبی، سیدمحسن (1383). از شار تا شهر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. حبیبی، سیدمحسن (1390). شرح جریانهای فکری معماری و شهرسازی در ایران معاصر. تهران: انتشارات دانشگاه تهران. حبیبی، سیدمحسن(1382). از شار تا شهر. نشر دانشگاه تهران. حبیبی، سیدمحسن؛ اهری؛ زهرا؛ امامی، رشید (1389). از فرو ریختن باروها تا اندیشۀ شاهراهها؛ پیشینۀ طرحهای شهری و انگارههای شهر تهران از 1309 تا 1345. نشریه صفه، بهار و تابستان، دوره 20، شماره 50، از ص 85 تا ص 102. حبیبی، محسن (1368). دولت و توسعه تهران 1320-1304. مجله محیطشناسی، دوره 15، شماره 15، زمستان. حبیبی، محسن (1375). تحول و گسترش تهران در زمان رضاشاه در تهران پایتخت دویستساله. سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران و انجمن ایرانشناسی فرانسه، تهران. خلیلی خو، محمدرضا (1373). توسعه و نوسازی ایران در دوره رضاشاه. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی. زونیس، ماروین (1370). شکست شاهانه. ترجمه: عباس مخبر. نشر طرح نو. زیباکلام، صادق (1383). تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، 1322-1320. تهران: سمت. سازمان آمار و اطلاعات و خدمات کامپیوتری شهرداری تهران (1385). اطلس تهران. شهردارى تهران. سعیدنیا، احمد (1370). ساختار تهران در شهرهای ایران. به کوشش محمد یوسف کیانی، جهاد دانشگاهی. سکویل-وست، ویتا (1375). مسافر تهران. ترجمه: مهران توکلی. ناشر و پژوهش فرزان. سیفپور فاطمی، نصرالله (1378). آیینه عبرت خاطرات دکتر سیفپور فاطمی. به کوشش علی دهباشی. تهران: نشر سخن. صدیق، عیسی (1319). تاریخ مختصر آموزشوپرورش. تهران: شرکت طبع کتاب. صفری، سهیلا؛ یوسفیفر، شهرام؛ شیخ نوری، محمدامیر(1393).اعتراضات مردم به نوسازی شهری در دورة پهلوی اول (مطالعة اسناد عرایض مجلس شورای ملی-مجلس ششم تا هشتم تقنیه). تحقیقات تاریخ اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سال چهارم، شمارة اول، بهار و تابستان 1393 ،صص 29 -60. طبری، احسان (1395). جامعه ایران در دوران رضاشاه پهلوی. تهران: نشر فردوس. عابدینى، حسن (1366). صدسال داستاننویسى در ایران، ج 1. تهران: تندر، 1366. عمیدی نوری، ابوالحسن (1384). یادداشتهای یک روزنامهنگار. تهران: فرهمند. غنی، سیروس (1387). ایران، برآمدن رضاخان، برافتادن قاجار و نقش انگلیسیها. ترجمه: حسن کامشاد. تهران: نشر نیلوفر. فاضلی، نعمتا... (1396). زنانه شدن شهر با تأکید بر فضاهای شهر تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. کاتوزیان، محمدعلی همایون (بیتا). جامعه و دولت در دوره رضاشاه. روزنامه کارگزاران. کاتوزیان، محمدعلی همایون (1374). اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسلۀ پهلوی. ترجمۀ: محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی. تهران، نشر مرکز. کریمیان، حسین (1355). تهران در گذشته و حال. انتشارات دانشگاه ملی ایران. متین دفتری، احمد (1350). خرج و دخل مملکت پیش از مشروطه. خواندنیها سال سی و دوم، ش. ۴ (6 مهر ۱۳۵۰): ۴۵. محبوبی اردکانی، حسین (1354). تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران. تهران: : انتشارات انجمن دانشجویان دانشگاه تهران در سلسله انتشارات دانشگاه تهران. محرمی، نعمتاالله؛ مهربان حسن (1385). مجموعه قوانین و مصوبات تقسیمات کشوری، جلد اول: 1285 الی 1363. تهران، گوهرشاد. مستوفی، عبداالله(1343). شرح زندگانی من. ج 2 ، تهران: زوار. مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی (1306). مجلس ششم. جلسه 123، 2 تیر، جلسه 29. مکی، حسین (1374). تاریخ بیستساله ایران. تهران: نشر ناشر. ملکزاده، الهام و علیزاده بیرجندی، زهرا (1390). عوامل مؤثر در شکلگیری سیاستها و تحولات جمعیتی در دوره رضاشاه طی سالهای (1320-1304). فصلنامه جمعیت، شماره 75/7. ملکزاده، الهام؛ علیزاده بیرجندی، زهرا (1390). عوامل مؤثر در شکلگیری سیاستها و تحولات جمعیتی در دوره رضاشاه طی سالهای (1320 -1304). فصلنامه جمعیت، بهار و تابستان 1390 - شماره 75 و 76. نجفقلی، پسیان و معتضد، خسرو (1382). از سوادکوه تا ژوهانسبورگ: زندگی رضاشاه پهلوی. نشر ثالث. نفیسی، سعید (1344). تاریخ شاهنشاهی رضاشاه پهلوی از 3 افند 1299 تا 24 شهریور 1320. تهران: انتشارات شورای مرکزی جشنهای بنیانگذاری شاهنشاهی ایران. نفیسی، سعید (1353). گفتگوی خانوادگی درباره تهران قدیم. انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب. هدایت، مخبرالسلطنه (1363). خاطرات و خطرات. تهران: نشر زوار. الهی، همایون (1382). اهمیت استراتژیک ایران در جنگ جهانی دوم. تهران: انتشارات مرکز نشر دانشگاهی.
Berndtsson I, Claesson S, Friberg F, Öhlen J (2007). Issues about thinking phenomenologically while doing phenomenology. J Phenomenol Psychol. 2007, 38 (2): 256-277. 10.1163/156916207X234293.
Braun, V. and Clarke, V. (2006) Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3 (2). pp. 77-101. ISSN 1478-0887 Available from: http://eprints.uwe.ac.uk/11735
Daniel, Elton L. (2001). The history of Iran. Greenwood Publishing Group.
DeNovo, John A. (1963). American interests and policies in the Middle East, 1900-1939. University of Minnesota Press.
Lindseth A, Norberg A. (2004). A phenomenological hermeneutical method for researching lived experience. Scandinavian Journal of Caring Sciences. 2004;18:145–153.
Miner-Romanoff, K. (2012). Interpretive and critical phenomenological crime studies: A model design. The Qualitative Report, 17(Art. 54), 1-32. Retrieved from http://www.nova.edu/ssss/QR/QR17/miner-romanoff.pdf
Ricoeur P. (1976). Interpretation theory, discourse and surplus of meaning. Fort Worth: University of Texas Press.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,637 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,716 |