تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,578 |
تعداد مقالات | 71,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,699,757 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,933,786 |
تاب آوری محیطی در برابر مخاطرات سیلاب فروردین 1398 در شهر شیراز با رویکرد منظر، تئوری سیستم ها و مدل DPSIR | ||
مدیریت مخاطرات محیطی | ||
مقاله 4، دوره 7، شماره 1، فروردین 1399، صفحه 55-75 اصل مقاله (596.19 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی کاربردی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhsci.2020.301219.556 | ||
نویسندگان | ||
آیدا اسدافروز1؛ حشمت اله متدین2؛ محمدرضا مثنوی* 3؛ سید امیر منصوری2 | ||
1پژوهشگر دکتری، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران | ||
2استادیار معماری،گروه معماری منظر، دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران | ||
3استاد معماری، گروه مهندسی طراحی محیط، دانشکده محیط زیست، پردیس دانشکده های فنی دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
منظر از مفاهیم چالشبرانگیزی است که در دیسیپلینها و در میان متخصصان مختلف به گونههای متفاوتی تعبیر شده است. این تفاوتها دامنۀ وسیعی از معانی عینیتگرا تا ذهنیتگرا یا ترکیبی از این دو را در خود دارد. این مقاله با پذیرفتن تعریف منظر بهعنوان پدیدهای مرکب از عینیت و ذهنیت که مدعی نگاه کلنگر و سیستمی است، به ارزیابی تابآوری منظر شیراز میپردازد. بسیاری از رویکردها مانند علم سیستمهای پیچیده، دینامیک و آشوبناک و تأثیرگذاری پدیدههایی که اصطلاحاً قوی سیاه نامیده میشوند، قائل به دشواری یا عدم قطعیت در مدلسازیهای موجودند. سیستم منظر در این پژوهش با همۀ اجزا و پیچیدگیهایش براساس تئوری سیستم، بهعنوان جعبۀ سیاه در نظر گرفته شد. شهر شیراز برای موردپژوهی با استناد به شواهدی که از سیل فروردین 98 شیراز بهدست آمد و با استفاده از ترکیب روش AIDA و مدل DPSIR، فرایندهایی در سیستم منظر شناسایی و نسبت تابآوری با سیستم منظر و محیط تبیین شد. در نهایت براساس مشاهدات و مستندنگاریها، 50 مصاحبۀ عمیق با مردم و تحلیل محتوای سه سخنرانی و چهار پنل تخصصی، وضعیت تابآوری شیراز در برابر سیل تحلیل شد. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که در کل، با رویکرد کلنگر و سیستمی منظر، شهر شیراز در برابر سیل مهیب فروردین 1398 تابآور بوده است. سیل، خسارات جانی و مالی زیادی در پی داشت، اما به تحولات فرهنگی و رفتارهای اجتماعی که در روز رخداد سیل در شیراز اتفاق افتاد، سبب همبستگی و حس تعلق بیشتر مردم به شیراز شد. علاوهبر آن فعالیتهای اجتماعی در کنار دیگر سازمانها و نهادها به بازگشت سریعتر سیستمهای اجتماعی و کالبدی آسیبدیده به حالت اول و شرایط پیش از وقوع سیل منجر شد. مشکلات اقتصادی مردم سیلزده علاوهبر حمایت سازمانی و نهادی و دولتی با مشارکت خیرین مرتفع شد. در واقع مزیت تابآوری شیراز، همبستگی اجتماعی و فرهنگی مردم شیراز بود. به زبان دیگر، تابآوری شیراز در برابر سیل فروردین 1398، به لحاظ فیزیکی از نوعی بازگشت به حالت اولیه و به لحاظ اجتماعی، از نوع حرکت به جلو است. | ||
کلیدواژهها | ||
تاب آوری محیط و منظر؛ تغییرات آبوهوا؛ رویکرد سیستمی و کلنگر؛ رویکرد منظر؛ مخاطرات سیل فروردین 1398 شهر شیراز؛ مدل DPSIR | ||
مراجع | ||
[1]. صلانی فرشته، امینی حسینی کامبد، و فلاحی علیرضا. چارچوب تابآوری کالبدی و اجتماعی محله در برابر زلزله (مطالعۀ موردی: محلۀ کشاورز واقع در منطقۀ 6 تهران). مدیریت مخاطرات محیطی(دانش مخاطرات سابق)، دوره 5، شماره 4: 417-433. [2]. براتی، ناصر(1383) جهانبینی کلنگر در برابر رویکرد جزءگرایانه در شهرسازی، مجله باغ نظر، سال اول، شماره اول، بهار 83. [3]. جهانی،مجید و حسینی بهشتی، سیدمحمدرضا و طالبزاده، سیدحمید و قوام صفری، مهدی (2015) تحلیل اسطوره ای مخاطرات، مدیریت مخاطرات محیطی(دانش مخاطرات سابق)، دوره 2، شماره 2: 191-206. [4]. خسروی،قاسم(2017) واژهشناسی رمزگشای مدیریت مخاطرات محیطی، مدیریت مخاطرات محیطی(دانش مخاطرات سابق)، دوره 4، شماره4: 347-366. [5]. دونادیو، پیر (1392) منظر به مثابه دارایی مشترک، مجله منظر، شماره 23، تابستان 1392، ص 36-38. [6]. سلمانی، محمد و بدری، سیدعلی و مطوف، شریف و کاظمیثانیعطاالله، نسرین(1394) ارزیابی رویکرد تابآوری جامعه در برابر مخاطرات طبیعی (مورد مطالعه: شهرستان دماوند)، مدیریت مخاطرات محیطی (دانش مخاطرات سابق) ، دوره 2، شماره 4 : 409-393. [7]. عنایتاله، سهیل(1388)تحلیل لایهای علتها، نظریه و موردکاویهای یک روششناسی یکپارچه و متحولساز آیندهپژوهی، مترجم: مسعود منزوی، جلد اول، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری دفاعی-موسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، تهران، 1388. [8]. فقیه، نظامالدین(1383) سیستمهای پویا اصول و تعیین هویت، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، چاپ دوم، تهران، پاییز 1393 [9]. فیض، داوود و الهی راد، جبار(1385)تئوری آشوب و مدیریت، مجله مدیریت، شماره 115-116، 1385. [10]. قرایی، فریبا و مثنوی، محمدرضا و حاجیبنده، مونا (1396) بسط شاخصهای کلیدی سنجش تابآوری مکانی-فضایی شهری؛ مرور فشرده ادبیات نظری، مجله باغ نظر، سال چهاردهم، شماره 57، اسفند 1396، 32-19 [11]. کریمی،صادق و غضنفرپور،حسین و علیمرادی پور، نجمه (1397) مقایسه و تحلیل جغرافیایی خطر آبگرفتگی در معابر شهری (مورد مطالعه: معابر مناطق چهارگانۀ شهر کرمان)، مدیریت مخاطرات محیطی (دانش مخاطرات سابق) ، دوره 5، شماره 1 : 17-34. [12]. ماهان، امین و منصوری، سید امیر(1396) مفهوم منظر با تاکید بر نظر صاحبنظران رشتههای مختلف، باغ نظر، سال چهاردهم، شماره 47، اردیبهشت 1396، تهران. [13]. مثنوی، محمدرضا و سلطانیفرد، هادی(1385) منظر پیچیده و پیچیدگی منظر، بررسی نقش پیچیدگی در پایداری سیستمهای اکولوژیک، نشریه علوم محیطی، دوره 4، شماره 2، زمستان 1385، صفحه 100-85. [14]. محمدی شهرودی، حامد و رحیمنیا، فریبرز و ملکزاده، غلامرضا و خوراکیان، علیرضا (1397) تبیین ویژگیها و ابعاد تابآوری سازمانی در سازمانهای تولیدیِ مواجه با مخاطرات وچالشها، مدیریت مخاطرات محیطی(دانش مخاطرات سابق)، دوره 5، شماره 1: 111-126. [15]. مقیمی، ابراهیم (1394)، دانش مخاطرات؛ برای زندگی با کیفیت بهتر، چاپ دوم، تهران: موسسه انتشارات دانشگاه تهران. [16]. مقیمی، ابراهیم (1396)چرا دانش مخاطرات(مخاطره شناسی امری فطری است)؟ مدیریت مخاطرات محیطی(دانش مخاطرات سابق)، بهار 1396، دوره چهارم-شماره 1، صفحه 1-7. [17]. نیکولاس طالب، نسیم(1392) قوی سیاه تاثیر رویدادهایی که وقوعشان را محال میپنداشتیم، مترجم: فرخ بافنده، انتشارات صبح صادق. [18]. 1398، ورود سیلاب به مناطق شرق شیراز؛ برخی از منازل دچار آبگرفتگی شدند، خبرگذاری تسنیم، ۰۶ فروردین ۱۳۹۸، سایت: ورود-سیلاب-به-مناطق-شرق-شیراز-برخی-از-منازل-دچار-آبگرفتگی-شدندhttps://www.tasnimnews.com/fa/news/ 1398/01/06/1976118/، آخرین بازیابی در تاریخ 17/01/99. [19]. 1398، «تعداد کشته شدگان حادثه سیل شیراز به ۲۱ تن رسید». روزنامه دنیای اقتصاد. ۶ فروردین ۱۳۹۸. آخرین بازیابی در تاریخ 18/01/99. [20]. 1398،«۱۱۹ زخمی در سیل شیراز». مشرق نیوز. تاریخ انتشار 05/01/۱۳۹۸. آخرین بازیابی در تاریخ 18/01/99. [21]. 1398،«طغیان مسیل در شیراز بیش از 200 خودرو را با خود برد». خبرگزاری میزان.تاریخ انتشار 05/01/۱۳۹۸. آخرین بازیابی در تاریخ 18/01/99. [22]. 1398،«میهمان نوازی مردم «شیراز» جهانی شد». ایسنا. تاریخ انتشار: ۱2/01/ ۱۳۹۸. آخرین بازیابی در تاریخ 18/01/99. [23]. 1398،«سیل نبود که شیرازیها را سر زبانها انداخت!». ایسنا. تاریخ انتشار: ۱۱/01/ ۱۳۹۸. آخرین بازیابی در تاریخ 18/01/99. [24]. 1398،«میهمان نوازی مردم «شیراز» جهانی شد». روزنامه دنیای اقتصاد، تاریخ انتشار :12/01/1398، آخرین بازیابی در تاریخ 18/01/99. [25]. فیلم/سیل و یرانگر شیراز، مشرق نیوز. 5 فروردین 1398. [26]. Landscape Atlases, Landscape identification, characterisation and assessment method, Ministery of Sustainable Ecology Developpement and Energy; Retrieved in’ https://developpement-durable.gouv.fr.’ 2019 [27]. Adger, W. (2000). Social and ecological resilience: Are they related? Progress in Human Geography, 24, 347-364. https://doi.org/10.1191/030913200701540465 [28]. Aldunce, P. Beilin, R. Handmer, .J. and Howden, M.(2014) "Framing disaster resilience: The implications of the diverse conceptualisations of “bouncing back”", Disaster Prevention and Management, Vol. 23 Issue: 3, pp.252-270, https://doi.org/10.1108/DPM-07-2013-0130 [29]. Bodin, P. and Wiman, B. (2004), “Resilience and other stability concepts in ecology: notes on their origin, validity, and usefulness”, ESS Bulletin, Vol. 2, No. 2, pp. 33-43. [30]. Bürgi, M., A. M. Hersperger and N. Schneeberger (2005). "Driving forces of landscape change - current and new directions." Landscape Ecology 19(8): 857-868. https://doi.org/10,1007/s3-0245-005-10980. [31]. Council of Europe, (2000). European Landscape Convention, ETS 176. http://conventions.coe.int/Treaty/Commun/QueVoulezVous.asp?NT=176&CM=8&CL=ENG (accessed 26.08.13.). [32]. Dhar, T. K. and L. Khirfan (2017). "A multi-scale and multi-dimensional framework for enhancing the resilience of urban form to climate change." Urban Climate 19:091-72. https://doi.org/10.1016/j.uclim.2016.12.004 [33]. Ghouchani, M., Taji, M., Yaghoubi Roshan, A., & Seifi Chehr, M. (2020). Identification and assessment of hidden capacities of urban resilience. Environment, Development and Sustainability. Doi: 10,1007/s8-00752-020-10668. [34]. Heider, F. (1977), cited in Dewey, R. A. (2007), Psychology: An introduction; Chapter Four – the whole is Other than Sum of the Parts. Retrieved 2014/12/4. [35]. Jones, L., & d'Errico, M. (2019). Whose resilience matters? Like-for-like comparison of objective and subjective evaluations of resilience. World Development, 124, 104632. doi:https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2019.104632 [36]. Jones, B. A. (2015). Benchmarking organizational resilience: A cross-sectional comparative research study. NEW JERSEY CITY UNIVERSITY . Retrieved from https://search.proquest.com/docview/1734108727?accountid=45153 [37]. Klein, L.R., Hendrix, W.G., Lohr, V.I., Kaytes, J.B., Sayler, R.D., Swanson, M.E.,Reganold, J.P., (2015) Linking ecology and aesthetics in sustainable agriculturallandscapes: lessons from the Palouse region of Washington, USA. Landsc.Urban Plann. 134, 165-209. https://doi.org/10.1016/j.landurbplan.2014.10.019 [38]. Labaka, L., J. Hernantes and J. M. Sarriegi (2015). "Resilience framework for critical infrastructures: An empirical study in a nuclear plant." Reliability Engineering & System Safety 141: 92-105. https://doi.org/10.1016/j.ress.2015.03.009 [39]. Manyena, S.B. (2006), “The concept of resilience revisited”, Disasters, Vol. 30 No. 4, pp. 433-450. https://doi.org/10.1111/j.0361-3666.2006.00331.x [40]. Masnavi, M.R.; Gharaie, F.; Hajibandeh, M. (2018) Exploring urban resilience thinking for its application in urban planning: a review of literature, International Journal of Environmental Science and Technology 16 (1), 567-582. https://doi.org/10.1007/s13762-018-1860-2 [41]. Piégay, H., A. Chabot and Y.-F. Le Lay (2018). "Some comments about resilience: From cyclicity to trajectory, a shift in living and nonliving system theory." Geomorphology. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2018.09.018 [42]. Shamsuddin, S. (2020). Resilience resistance: The challenges and implications of urban resilience implementation. Cities, 103, 102763. doi:https://doi.org /10.1016/j.cities.2020.102763 [43]. Távora. Gabriel S.G., Turetta. Ana Paula D.,(2016) An approach to map landscape functions in Atlantic Forest—Brazil, In Ecological Indicators, Volume 71, Pages 557-566, ISSN 160-1470X, https://doi.org/10,1016/j.ecolind. 2016,07,005. [44]. Thomas, J. E. (2017). Human resilience and development in coupled socio-technical systems: A holistic approach to critical infrastructure resilience (Order No. 10270061). Available from ProQuest Dissertations & Theses Global. (1896531801). Retrieved from https://search.proquest.com/docview/18965318011?accountid=45153. [45]. Thomas, John E.; Eisenberg, Daniel A.; Seager, Thomas P. )2018( "Holistic Infrastructure Resilience Research Requires Multiple Perspectives, Not Just Multiple Disciplines." Infrastructures 3, no. 3: 30. https://doi.org/10.3390/infrastructures 3030030.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,472 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 891 |