تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,492 |
تعداد مقالات | 70,141 |
تعداد مشاهده مقاله | 123,262,488 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,472,493 |
واکاوی رخداد و الگوهای همدید موجهای سرمایی ایران | ||
پژوهش های جغرافیای طبیعی | ||
دوره 52، شماره 2، تیر 1399، صفحه 165-177 اصل مقاله (1.17 M) | ||
نوع مقاله: مقاله کامل | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jphgr.2020.238066.1007089 | ||
نویسندگان | ||
مصطفی کریمی* 1؛ نعمت احمدی2؛ مهرداد محمد مرادیان3؛ سمیه رفعتی4 | ||
1استادیار گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران | ||
2کارشناس ارشد آب وهواشناسی سینوپتیک گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران | ||
3کارشناس ارشد آب وهواشناسی سینوپتیک گروه جغرافیای طبیعی، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران | ||
4استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه سیدجمالالدین اسدآبادی، اسدآباد، ایران | ||
چکیده | ||
موجهای سرمایی از رویدادهای فرین دمایی هستند که در آنها مقادیر غیرمعمول دمای کمینه مشاهده میشود. این موجها در دورة سرد سرما و در دورة گرم سال خنکی هوا را در پی خواهند داشت. هدف از پژوهش حاضر مطالعة موجهای سرمایی- خنک ایران و تحلیل همدید الگوهای گردشی ایجادکنندة آن است. ازاینرو، با استفاده از دادههای کمینة دمای روزانه (ERA-Interim -ECMWF) در دورة 2004-2013 و محاسبة نمرة استاندارد آنها، ناهنجاریهای کمتر از 1- بهعنوان روزهای دارای موج سرمایی و خنک شناسایی شد. با استفاده از دادههای فشار تراز دریا در روزهای دارای موجهای سرما و خنک و همچنین روش تحلیل خوشهای سلسلهمراتبی، پنج خوشه بهعنوان الگوهای بهاره، تابستانه، پاییزه، اواخر پاییز- اوایل زمستان، و زمستانه استخراج شد. موجهای سرمایی و خنک ایران در بیشتر موارد از فرارفت هوای سرد از طریق جریانات ورودی از سمت شمال، شمال شرق، و شمال غرب ناشی میشوند. این جریانات حاصل استقرار پُرفشار بر روی سرزمینهای همسایههای شمالی از شمال دریای سیاه تا شمال شرق دریای خزر هستند. در الگوهای اول و دوم (بهاره و تابستانه)، علاوه بر وجود سامانههای پُرفشار در موقعیتهای ذکرشده، شیب فشاری ناشی از حضور کمفشارهای سطحی در نیمة جنوبی در این زمان جریانات شمالی را سبب شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
الگوهای همدیدی؛ ایران؛ فرارفت دما؛ فشار تراز دریا؛ موجهای سرما | ||
مراجع | ||
خسروی. ی.؛ دوستکامیان. م.؛ طاهریان، ا. و شیری کریموند، ا. (1397). بررسی و تحلیل فرارفت دمایی امواج سرمایشی ایران، تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 18(5): 17-37. خوشاخلاق، ف.؛ داوودی، م.؛ روستا، ا. و حقیقی، ا. (1391). تحلیل همدیدی سرماهای شدید شمال خراسان، نشریة پژوهشهای اقلیمشناسی، 9: 1-12. خوشحال دستجردی، ج.؛ یزدانپناه، ح. و حاتمی، ب. (1388). شناسایی الگوهای گردشی پدیدة یخبندان با کاربرد تحلیل مؤلفههای مبنا و تحلیل خوشهای (مطالعة موردی: استان فارس)، فصلنامة جغرافیای طبیعی، 4: 33-45. دارند، م. و مسعودیان، ا. (1394). شناسایی و تحلیل الگوهای ناهنجاری ضخامت سرماهای فرین ایرانزمین (طی بازة زمانی 1340 تا 1383)، فصلنامة تحقیقات جغرافیایی، 118: 105-120. دوستکامیان. م و طاهریان زاد. ا. (1396). تحلیل آماری- همدید امواج سرمایشی و فراگیر شمال غرب ایران، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، 39(۴): 699-717. زرین. آ. و مفیدی. ع. (1390). آیا پُرفشار جنبحارهای تابستانه بر روی ایران زبانهای از پُرفشار جنبحارهای آزور است، یازدهمین کنگرة انجمن جغرافیدانان ایران- ۲۴ و ۲۵ شهریورماه ۱۳۹۰- دانشگاه شهید بهشتی. صادقی، س.؛ حسینزاده، ر.؛ دوستان، ر. و آهنگرزاده، ز. (1391). تحلیل همدیدی امواج سرمایی در شمال شرق ایران، جغرافیا و مخاطرات محیطی، 3: 107-123. علیجانی، ب و هوشیار، م. (1387). شناسایی الگوهای سینوپتیکی سرماهای شدید شمال غرب ایران، پژوهشهای جغرافیای طبیعی (پژوهشهای جغرافیایی)، 65: 1-16. قویدل رحیمی، ی. (1390). رابطة دماهای فرین پایین فراگیر دورة سرد آذربایجان با الگوهای گردشی تراز 500 هکتوپاسکال، فصلنامة علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، 35: 155-184. قویدل رحیمی، ی.؛ فرجزاده، م. و مطلبیزاده، س. (1395). تحلیل آماری و سینوپتیک امواج سرمایی منطقة شمال غرب ایران، نشریة تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 40: 29-46. کاظمیزاد، م. (1380). محاسبة سرعت باد به روش میانگین برداری (وکتور)، آموزش جغرافیا، 59: 53-55. کریمی، ص.؛ نگارش، ح.؛ طاووسی، ت. و علیجانی، ب. (1391). تحلیل همدید امواج سرماهای فراگیر ایران، جغرافیا و توسعه، 29: 55- 76. لشکری، ح. (1387). تحلیل سینوپتیکی موج سرمای فراگیر 1382 در ایران، پژوهشهای جغرافیایی، 66: 1-18. لشکری، ح. و یارمحمدی، ز. (1393). تحلیل همدیدی استقرار پُرفشار سیبری و مسیرهای ورودی آن به کشور ایران در فصل سرد، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، 2: 199-218. مسعودیان، س.ا. (1390). آبوهوای ایران، مشهد: شریعة توس. مفیدی، ع. (1386). تحلیل گردش جو تابستانه بر روی ایران و ارتباط آن با بارشهای تابستانة فلات ایران، رسالة دکتری، دانشگاه تربیت معلم، دانشکده علوم جغرافیایی، تهران. نوحی، ک.؛ صحرائیان، ف.؛ پدارم، م. و صداقتکردار، ع. (1387). تعین طول دورة بدون یخبندان با استفاده از تاریخهای آغاز و خاتمة یخبندانهای فرارفتی و تابشی در نواحی زنجان، قزوین و تهران، علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 48: 449-460. یارنال، ب. (1390). اقلیمشناسی همدید و کاربرد آن در مطالعات محیطی، ترجمة س.ا. مسعودیان، اصفهان: دانشگاه اصفهان. یوسفی، ح. و عزیزی، ق. (1384). زمانیابی ورود پُرفشار سیبری به سواحل جنوبی دریای خزر، فصلنامة مدرس علوم انسانی، 9(۴): ۱۹۴-213. Al Senafi, F. and Anis, A. (2015). Shamals and climate variability in the Northern Arabian/Persian Gulf from 1973 to 2012, Int. J. Climatol., 35: 4509-4528. doi:10.1002/joc.4302. Alijani, B. and Hooshyar, M. (2008). Synoptic pattern identification of extreme cold air in North West of Iran, Physical Geography Research quarterly, 65: 1-16. Bitan, A. and Saaroni, H. (1992). The horizontal and vertical extension of the Persian Gulf trough, International Journal of Climatology, 12: 733-747. 10.1002/joc.3370120706. Cony, M.; Hernandez, H. and Del, T. (2008). Influnce of synoptic scale in the generation of extremely cold days in Europe, Atmosfera, 21: 389-401. Darand, M. and Masodian, A. (2015). Identification and analysis of thickness anomaly patterns of extreme cold air in Iran, Geographical Research, 118: 105-120. Doostkamian, M. and TaherianZad, A. (2017). Statistical-Synoptical analysis of the cooling waves in the North-West of Iran, Physical Geography Research, 39(4): 699-717. Ghvidel, Y. (2011). Relation of extreme cold air in Azarbayejan with 500 hPa patterns, Geographic Space, 35: 155-184. Ghvidel, Y.; Farajzadeh, M. and Motallebizad, S. (2016). Statistical and synoptic analysis of cold wave in North West of Iran, Applied Research of Geographic Sciences, 40: 29-46. Glossary of meteorology. American meteorological society. http://glossary.ametsoc.org. Karimi, S.; Negaresh, H.; Tavoosi, T. and Alijani, B. (2012). Synoptic analysis of cold wave in Iran, Geography and Development, 29: 55-76. Kazemizad, M. (2001). Wind speed calculation using vector score, Geography instruction, 59: 53-55. Khoshakhlagh, F.; Davoodi, M.; Roosta, I. and Haghighi, E. (2012). Synoptic analysis of extreme cold air in North of Khorasan, Journal of Climate Research, 9: 1-12. Khoshhal, J.; Yazdanpanah, H.; Hatami, Kh. and Bigloo, B. (2009). Patterns identification of frost phenomenon using principal component analysis and clustering analysis (case study: Fars Province), Journal of Physical Geography, 4: 33-45. Khosravi, Y.; Doostkamian, M.; TaherianZad, A. and Shiri Karivand, A. (2018). Investigation and Analysis of Temperature Advection of Cooling Waves in Iran, Applied Research of Geographic Sciences, 18(5): 17-37. Lashkari, H. (2008). Synoptic analysis of 2003 cold wave in Iran, Geography Resarch, 66: 1-18. Lashkari, H. and Yarmoradi, Z. (2014). Synoptic analysis of Siberian high pressure and its entrance paths to Iran in cold season, Physical Geography Research Quarterly, 2: 199-218. Marengo, A. and Nobre, C. (1997). Climate impact of "Friagens" in forested and Deforested areas of the Amazon basin, Centre for Weather Forecasting and Climate Research (CPTEC), National Institute for Space Research (INPE), 36: 1553-1566. Masoodian, S.A. (2011). Climate of Iran, Mashhad: Sharia Toos. Mofidi, A. (2007). The analysis of the summer atmospheric circulation over Iran and its relation to the summer rainfall of the Iranian plateau, Ph.D. Thesis in, Tarbiat Moalem University, Tehran. Nohi, K.; Sahraeian, F.; Pedram, M. and Sedghat Kerdar, A. (2008). Specification of the duration of period without frost using start and end dates of advective and radiative frost in Zanjan, Qazvin and Tehran, Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources, 48: 449-460. Salighe, M.; Alijani, B. and Cheraghi, M. (2012). Synoptic analysis of cold and warm wave at selected stations in sought west of Iran, Kharazmi University, Master's Thesis. Samra, J.S.; Gurbachan, S. and Ramakrishna, Y.S. (2003). Cold wave of 2002-03 Impact on agriculture, Central Research Institute for Dryland Agriculture, 1-49. Sedaghi, S.; Hoseinzadeh, R.; Doostan, R. and Ahangarzadeh, Z. (2012). Synoptic analysis of cold wave in north east of Iran, Geography and Environmental Hazards, 3: 107-123. Sofroni, V.; Putuntica, A.; Sfica, L. and Ichim, P. (2013). The Cold wave of the 25 Janury – 18 February 2012 priod on the Territori of the Republic of Moldova, Present Enviroment and Sustainable Development, 7: 5-11. Takashi, H. (1990). Migration of the cold air mass related to rain belt formation of the chienese continent and atmospheric circulation systems during the baiu season (In Japanese), Geographical review of japan, 64: 10-24. Vavrus, S.; Walsh, J.E.; Chapman, W.L. and Portis, D. (2006). The behavior of extreme cold air outbreaks under greenhouse warming, International Journal of Climatology, 2: 1133-1147. Yarnal, B. (1993). Synoptic climatology in environmental analysis: a primer, London: waily. Zarrin, A. and Mofidi, A. (2011). Is the tropical high pressure on Iran a tributary of the Azores high pressure? 11th Congress of the Iranian Geographers Association, University of Shahid Beheshti, 24th and 25th of September 2011. Zhang, Y.; Sperber, K. and Boyle, J. (1996). Climatology of East Asian Winter Monsoon and Cold Surges, Results from the 1979-1995 NCEP/NCAR Reanalysis, Program for Climate Pattern Diagnosis and Intercomparison, PCMDI Report, 38: 1-14. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 602 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 534 |