تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,488 |
تعداد مقالات | 70,078 |
تعداد مشاهده مقاله | 123,086,400 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 96,319,629 |
مسئلۀ «امکان اخلاق» و وحدتگرایی عرفانی | ||
مجله ادیان و عرفان | ||
دوره 52، شماره 2، اسفند 1398، صفحه 325-347 اصل مقاله (303.04 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2020.287646.629977 | ||
نویسنده | ||
حسن مهدی پور* | ||
استادیار گروه عرفان اسلامی پژوهشکدۀ امامخمینی و انقلاب اسلامی | ||
چکیده | ||
مسئلۀ «امکان اخلاق» در قرائت وحدتگرایانه عرفانی یکی از چالشهای پیش روی متفکران حوزۀ نسبت اخلاق و عرفان است. یکی از نظریههای مهم در این حوزه، «ناسازگاری اخلاق با وحدتگرایی عرفانی» است، بدین معنا که این نگرش عرفانی اخلاق را ناممکن و بیمعنا میسازد. در این نوشتار با رویکردی توصیفی - تحلیلی و با ابتنای بر نگرش منطقی، ضمن تقریر مدعای قائلان به این نظریه، پیشفرضهای آنها دربارۀ اخلاق و علتهای ناسازگاری آن با وحدتگرایی عرفانی بررسی میشود. این پیشفرضها را که درواقع، شرایط لازم کاربرد و اطلاق اخلاقاند، میتوان تحت مقولات هستیشناختی، انسانشناختی و ارزششناختی تحلیل کرد: از حیث هستیشناختی اخلاق مستلزم کثرتاندیشی و قول به اصالت و واقعیت تمایزات میان امور مختلف است؛ از حیث انسانشناختی اخلاق مستلزم اثبات هویتهای فردی مستقل است و بر اساس آن غیریت میان «خود» و «دیگری» شکل میگیرد و این امر برای ایجاد رابطۀ اخلاقی ضروری است و از حیث ارزششناختی از مقوّمات تفکر و زبان اخلاقی، اعتبار مقولات ارزشی و هنجاری متمایز مانند خیر و شر، خوب و بد یا درست و نادرست است. به ادعای صاحبان این نظریه از لوازم منطقی وحدتگرایی عرفانی، نفی واقعیت تمایزات میان موجودات، انکار غیریت میان خود و دیگری و بیمعنایی خیر و شر است و این امور در تضاد با پیشفرضهای مذکور است و درنتیجه، شرایط کاربرد اخلاق را از میان میبرد. | ||
کلیدواژهها | ||
اخلاق؛ عرفان؛ وحدتگرایی؛ ناسازگاری اخلاق و عرفان | ||
مراجع | ||
[1]. استیس، و. ت (1384). عرفان و فلسفه. مترجم: بهاءالدین خرمشاهی، تهران، سروش. [2]. شعبانی، محسن (1396). بیخویشی و خویشتنداری: نسبت تجربه عرفانی و اخلاق، تهران، سینا. [3] Barnard, G. William / Kripal, Jeffrey J. (2002). Crossing Boundaries: Essays on the Ethical Status of Mysticism, New York, Seven Bridges Press. [4] Danto, Arthur C., (1972). Mysticism and Morality: Oriental Thought and Moral Philosophy, New York, Harper Torchbooks. [5] Danto, Arthur C., (1976),"Ethical Theory and Mystical Experience: A Response to Professors Proudfoot and Wainwright", The Journal of Religious Ethics, Vol. 4, No. 1, pp. 37-46. [6] Horne, James R., (1983). The moral mystic, Waterloo, Wilfrid Laurier University press. [7] Jones, Richard H., (2004). Mysticism and Morality: A New Look at Old Questions, Maryland, lexington Books. [8] Proudfoot, Wayne (1976). "Mysticism, the Numinous, and the Moral", The Journal of Religious Ethics, Vol. 4, No. 1, pp. 3-28. [9] Wainwright, William J., (1976). "Morality and Mysticism", The Journal of Religious Ethics, Vol. 4, No. 1, pp. 29-36. [10] Zelinski, Daniel (2007). "FROM PRUDENCE TO MORALITY: A Case for Morality of Some Forms of Nondualistic Mysticism", Journal of Religius Ethics.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 384 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 393 |