تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,098,362 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,206,028 |
بررسی ویژگیهای مورفومتری آبکندها و عوامل مؤثر بر گسترش آنها در کاربری زراعت دیم در جنوب استان آذربایجانشرقی | ||
تحقیقات آب و خاک ایران | ||
مقاله 4، دوره 51، شماره 6، شهریور 1399، صفحه 1373-1384 اصل مقاله (1.36 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/ijswr.2020.277316.668141 | ||
نویسندگان | ||
علی رضا واعظی* 1؛ اولدوز بخشی راد2 | ||
1استاد گروه خاکشناسی، دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. | ||
2دانشجوی دکتری فیزیک و حفاظت خاک گروه خاکشناسی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، زنجان، ایران. | ||
چکیده | ||
فرسایش آبکندی یکی از مهمترین انواع فرسایش آبی است که با توجه به تولید رسوب و تخریب شدید خاک، مطالعه آن اهمیت ویژهای دارد. اطلاعات اندکی در مورد گسترش فرسایش آبکندی در مناطق تحت کشاورزی دیم وجود دارد. مطالعه حاضر بهمنظور بررسی روابط بین ویژگیهای مورفومتری آبکند و تأثیر برخی عوامل زمینی (طول، شیب، مساحت زهکش، کاربری زمین و جهت شخم) بر گسترش فرسایش آبکندی بهمنظور بررسی راهکارهای حفاظتی در جهت کاهش هدررفت خاک در پهنهای کشاورزی به وسعت 900 کیلومتر مربع در جنوب استان آذربایجان شرقی انجام گرفت. در این راستا 223 آبکند در منطقه شناسایی و ویژگیهای مورفومتری شامل طول، عرض، عمق، اختلاف ارتفاع دو سر آبکند، مساحت مقطع و حجم در کنار عوامل زمینی شامل درجه شیب، درجه شیب زمین بالادست آبکند و طول زمین، سطح زهکش و عوامل مدیریتی (کاربری زمین و جهت شخم) تعیین شد. بر اساس نتایج، آبکندها در عرصههایی با مساحت حوضه زهکش 5/1 تا 1/45 هکتار گسترش یافته، طول آنها از 52 متر تا 2088 متر و حجم آنها از 150 تا 35088 متر مکعب تغییر میکند. همبستگی معنیدار بین حجم آبکند و طول، عرض، عمق، شاخص شکل و سطح مقطع آبکند وجود دارد. طول آبکند مهمترین مشخصه مورفومتری آبکند برای بیان گسترش آبکندها در منطقه است. گسترش فرسایش آبکندی تحت تأثیر مستقیم اختلاف ارتفاع دو سر آبکند (51 /0r=)، مساحت عرصه زهکش (71/0r=) و طول دامنه (78 /0r=) و تحت تأثیر عکس شیب دامنه و شیب زمین بالادست قرار دارد. نتایج نشان داد طول دامنه مهمترین عامل مؤثر بر گسترش آبکندها در منطقه است. بهطوری که در دامنههای طولانی، توسعه طولی آبکند و در نتیجه گسترش حجمی آبکند بیشتر است. در چنین دامنههایی اجرای عملیات حفاظت خاک ضروری است. | ||
کلیدواژهها | ||
حجم آبکند؛ طول آبکند؛ کاربری زمین؛ جهت شخم؛ مساحت زهکش | ||
مراجع | ||
Aleksey Y. S., Sekaluvu, L. and Hutchinson, S.L (2018). Accuracy of topographic index models at identifying ephemeral gully trajectories on agricultural fields. Geomorphology. 306, 224-234.Ayele, G.K., Gessess, A.A., Addisie, M.B., Tilahun, S.A., Tebebu, T.Y. and Tenessa, D.B. (2016). A biophysical and economic assessment of a community-based rehabilitated gully in the Ethiopian highlands. Land Degradation and Development, 27(2), 270-280. Cheng, H., Zou, X., Wu, C., Zhang, C., Zheng, O., and Jiangi, Z. (2007). Morphology parameters of ephemeral gullies in characteristic hillslopes on the Loess Plateau of China. Soil and Tillage Research, 94, 4 – 14. FAO, ISRIC, ISSS. (1965). World Reference Base for Soil Resources. FAO, ISRIC and ISSS, WSR Reports: Rome. 1965. Farid-Giglou, B. and Ghazavi, R. (2018). The Role of Physicochemical Characteristics of Gully Soil and Environmental Factors of its Upper-Catchment Area in the Expansion of Gully Erosion. Journal of Water and Soil Science, 22(3), 273-285. (In Farsi) Feiznia, S., Heshmati, M., Ahmadi, H. and Ghodosi. J. (2007). Investigation of gully erosion in marly Agha-Jari formation in Zagross (case study: Ghasre-shirin, Kermanshah). Pazhohesh and Sazandegi Journal, 74, 32-40. (In Farsi) JGVHHHCerdà, A., Rodrigo-Comino, J., Novara, A., Brevik, E. C., Vaezi, A. R., Pulido, M., Giménez-Morera, A. and Keesstra, S. D., (2018). Long-term impact of rainfed agricultural land abandonment on soil erosion in the Western Mediterranean basin. Progress in Physical Geography, 42(2), 202-219. Gee, G. W., Bauder, J. W. and Klute, A. (1986). Particle-size analysis Methods of soil analysis. Part 1. Physical and Mineralogical Methods, 383-411. Haise, H. R., Donnan, W. W., Phelan J, T., Lawhon, L. F. and Shockley, D. G. (1956). The use of cylinder infiltrometers to determine the intake characteristics of irrigated soils. Publ ARS41 USDA. Agricultueral Resarch Service and Soil conservation Service. Washington D.C. Hughes, A.O., Prosser, I.P., Stevenson, J., Scott, A., Lu, H., Gallant, J. and Moran, C.J. (2001). Gully erosion mapping for the national land and water resources audit. CSIRO Land and Water, Canberra, Technical report 26/01, 19pp. Jones, E. P. (2001). Circulation in the Arctic Ocean. Polar Research, 20(2), 139-146. Klute, A. (1986). Methods of soil analysis. Part 1. Physical and mineralogical methods (No. Ed. 2). American Society of Agronomy, Inc. Kompani-Zare, M., Soufi, M. Hamzehzarghani, H.and Dehghani, M. (2011). The effect of some watershed, soil characteristics and morphometric factors on the relationship between the gully volume and length in Fars province, Iran. Catena, 86,150-159. McLean, E.O. (1982). Soil and lime requirement methods of soil analysis: chemical and microbiological properties. P: 199-204. Martinez-Casasnovas, J.A., Ramos, M.C. and Poesen, J. (2004) Assessment of sidewall erosion in large gully using multi-temporal DEMs and logistic regression analysis, Journal of Geomorphology, 58, 305-321. Morgan, R.P.C., Mngomezulu, D. (2003). Threshold conditions for initiation of valley side gullies in the Middle Veld of Swaziland, Catena, 50,401- 414. Nogueras, P., Burjachs, F., Gallart, F., Puigdefabregas, J. (2000). Recent gully erosion in El Cautivo badlands (Tabernas, SE Spain). Catena, 40 (2), 203– 215. Nachtergaele, J., Poesen, J., Vandekerckhove, L., Oostwoud Wijdenes, D., Roxo, M. (2001)a. Testing the ephemeral gully erosion model (EGEM) for two Mediterranean environments. Earth Surface Processes and Landforms, 26, 17– 30. Nachtergaele, J., Poesen, J., Steegen, A., Takken, I., Beuselinck, L., Vandekerckhove, L., Govers, G. (2001)b. The value of a physically based model versus an empirical approach in the prediction of ephemeral gully erosion for loess-derived soils. Geomorphology, 40, 237–252. Nazari Samani, A. Ahmadi, H. Mohammadi,A. Ghoddousi, J. Salajegheh, A. and Boggs, G. (2010). Factors controlling gully advancement and models evaluation for prediction of gully head advancement (case study: Hablehrood basin, Iran). Water ResourcesManagement, 24: 1531-1549. Nelson, D.W. and E. J. Kladivko. 1979. Surface runoff from sludge- amended soils. Journal Water Pollution Control Federation, 51: 100-110. Oparaku, L.A., Enekola, S.O., and Akpen, G.D. (2015). Gullyerosion-inducedland degradation on the Idah-Ankpa Plateau of the Anambra Basin, Nigeria. International Journal of Innovation Research in Science, Engineering and Technology, 4(8), 2319–8753 (ISSN) (online). Oparaku, L. A. and TerungwaIwar, R. (2018). Relationships between average gully depths and widths on geological sediments underlying the Idah-Ankpa Plateau of the North Central Nigeria. International Soil and Water Conservation Research, 6(1), 43-50. Poesen, J. and Hooke, J.M.,(1997). Erosion, flooding and channel management in Mediterranean Environments of southern Europe. Progress in Physical Geography, 21 (2), 157–199 Poesen, J., Nachtergale, J., Vertstraeten, G., Valentin, C. (2003). Gully erosion and environmental change. Importance and research needs. Catena, 50 (2–4), 91– 134. Rey, F. (2003). Influence of vegetation distribution on sediment yield in forested marly gullies. Catena, 50, 549–562. Rhoades, J. D.(1982). Soluble salts. Methods of soil analysis. Part 2. Chemical and Microbiological Properties, (methods of soil analysis part 2), pp. 167-179. Sadeghi, S.H.R., Noormohammadi, F and Soufi, M. (2010). Assessment of affective factors on gully erosion in a part of Ilam Province, Iran. Journal of Watershed Management Research, 2(3), 95-108. (In Farsi) Shahrivar, A., Feiznia, S. Ahmadi. H. and Ghodousi, J. (1999). Study on affecting factors on gully erosion in Sough area. Pazhohesh and Sazandegi Journal. 12(40): 18-24. (In Farsi) Soleimanpour, S. M., Soufi, M. and Ahmadi, H. (2008). Effect of different land uses on initiation of gully erosion in Fars province. Iran-Watershed Management Science & Engineering, 2(3), 66-68. (In Farsi) Soleimanpour, S.M. Soufi, M. and Ahmadi, H. (2010). Study on the topographic threshold and effective factors on sediment production and gully development in Neyriz- Fars province. Journal of Range andWatershed Management (Iranian Journal of NaturalResources). 63(1), 41-53. (In Farsi) Soleimanpour, S.M., Hedayati, B., Soufi, M. and Ahmadi, H. (2015). Determination of threshold of effective factors on length expansion of gullies using data mining techniques in mahourmilati region, Fars province. . Iran-Watershed Management Science & Engineering, 9(29), 47-56. (In Farsi) Soufi, M. and Esaei, H. (2010). Estimation of the volume of gully erosion using morphometric and soil characteristics in the gullies of Golestan province. Journal of Watershed Engineering and Management, 2(2): 73-89. (In Farsi) Soufi, M. (2004). A survey on the morpho-climatic characteristics of gullies in Fars province. Final report of research rlay. Soil conservation and watershed management institute, Tehran, 130 p.(In Farsi) Svoray, S., Markovitch, H., (2009). Catchment scale analysis of the effect of topography, tillage direction and unpaved roads on ephemeral gully incision, Earth Surface Processes and Landforms, 34, 1970–1984. Takken, I., Croke, J., Lane, P. (2008). Thresholds for channel initiation at road drain outlets. Catena, 75: 257–267. Tichavskey, R., Klusova, O., Brezny, M., Ondrachova, L., Krpec, P., Tolasz, R. and Silhan, K. (2018). Increased gully activity induced by short-term human interventions – Dendrogeomorphic research based on exposed tree roots. Applied Geography. 98, 66-77. Tideman, E.M. (1996) Watershed Management, Guidelines for Indian Conditions. Omega Scientific Publishers, New Delhi, 372. Valentin, C., Poesen, J., and Li, Y. (2005). Gully erosion: Impacts, factors and control. Catena, 63(2 – 3), 132 – 153. Vandekerckhove, L., Poesen, J., Oostwoud Wijdenes, D., Nachtergaele, J., Kosmas, C., Roxo, M.J., De Figueiredo, T. (2000). Thresholds for gully initiation and sedimentation in Mediterranean Europe. Earth Surface Processes and Landforms, 25, 1201–1220. Walkley, A. and Black, I. A. (1934). An examination of the Degtjareff method for determining soil organic matter and a proposed modification of the chromic acid titration method. Soil Science, 37(1), 29-38. Western, R. L. (1990). Soil testing and plant analysis: Soil Science Society of America Journal, Madison Wisconsin. USA. Yasrebi, B., Soufi, M., Mirnia, K., and Mohammadi, J. (2013). Effect of topography and soil on development of gully's in agriculture lands, case study: Illam province. Journal of Watershed Engineering and Management, 5, 31-40. (In Farsi) Yibeltal, M., Tsunekawa, A., Haregeweyn, N., Adgo, E., Tesegaye, D., Masunaga, T., Tsubo, M., Billi, P., Ebabu, K., Almaw, A. and Liyew, M. (2019). Morphological characteristics and topographic thresholds of gullies in different agro-ecological environments. Geomorphology. 341, 15-27. Zhang, Y., Wu, Y., Liu, B., Zheng, Q., Yin, J. (2007). Characteristics and factors controlling the development of ephemeral gullies in cultivated catchments of black soil region. Northeast China. Soil and Tillage Research, 96, 28-41. Zucca, C., Canu, A. and Della Peruta, R. (2006). Effects of land use and landscape on spatial distribution and morphological features of gullies in an agropastoral area in Sardinia (Italy). Catena, 68, 87- 95. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 505 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 319 |