تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,032 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,502,172 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,766,130 |
دین مسئله: نمونه ای از کلام انفعالی و تدافعی زردشتیان | ||
پژوهش های ایران شناسی | ||
مقاله 5، دوره 9، شماره 2، اسفند 1398، صفحه 75-87 اصل مقاله (474.07 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2020.293771.761 | ||
نویسنده | ||
حمیدرضا دالوند* | ||
استادیار پژوهشکدۀ زبانشناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
چکیده | ||
در روزگار فرمانروایی محمد ولی میرزا در یزد، در حدود سالهای 1238ـ1243 ﻫ.ق.، زردشتیان به کفر و بیدینی متهم شدند و سرانجام با پادرمیانی شاهزادة قاجار پرسشهایی دربارة اساس دین از آنان پرسیده شد و به این شیوه، حقانیت دینی آنان اثبات شد و از اتهام پاک شدند. موبد خدابخش پور موبد فرود، دستور کیخسرو پور دستورخدابخش و هیربد جاماسب کسانی بودند که پرسشها را پاسخ دادند. این رویداد مهم سبب شد تا جامعة زردشتی به تنظیم و تدوین پرسش و پاسخهای یادشده بپردازد و آنها را ماندگار سازد. هیربد خدابخش پسر هیربدجاماسب مبارکه آنها را در رسالهای به نام دین مسئله در سال 1207 یزدگردی به نظم کشید که نسخهای از آن به شمارة 358، در مجموعة مانکجی کتابخانه کاما نگاهداری میشود. این رساله، به سال 1318 یزدگردی قدیمی / 1949 م.، به کوشش سروش آذرمی فرزند تیرانداز در بمبئی به چاپ رسید. کلام تدافعی و بیان انفعالی عقاید زردشتیان بخش چشمگیری از متون زردشتی به فارسی را در بر میگیرد. این متنها با رسالة معروف علمای اسلام در حدود ۶۰۰ یزدگردی آغاز میشوند. پدیدآوردگان متون یادشده کوشیدهاند دیانت زردشتی را به گونهای معرفی کنند که گویی تفاوتی با اسلام ندارد. در این گفتار، مفهوم کلام انفعالی و تدافعی بر مبنای رسالة مورد اشاره بررسی و معرفی میشود. | ||
کلیدواژهها | ||
زردشتیان؛ کلام زردشتی؛ متون زردشتی فارسی؛ کلام انفعالی و تدافعی؛ رسالۀ دین مسئله | ||
مراجع | ||
ابن مرتضی، احمد بن یحیی، 1961، طبقات المعتزله، تصحیح سوسنه دیفلد فلزر، بیروت، دارالمنتظر. ادهمی، سیامک، 1388، «دربارة زرتشتیان و معتزله»، ترجمة سعید رضا منتظری، هفت آسمان، ش 44، 161 -170. انوار، عبدالله، 1369، فهرست نسخههای خطی کتابخانة ملی ایران، ج ۶، تهران، کتابخانة ملی. بامداد، مهدی، 1347، شرح حال رجال ایران در قرن 12 و 13 و 14 هجری، ج 4، تهران، زوار. بلخی، ابوالقاسم و قاضی عبدالجبار، 1974، فضل الاعتزال و طبقات المعتزله، تحقیق فؤاد سید، تونس، الدار التونسیه للنشر. تفضلی، احمد، 1376، تاریخ ادبیات پیش از اسلام، به کوشش ژاله آموزگار، تهران، سخن. جعفری [دهقی]، محمود، 1365، ماتیکان یوشت فریان، تهران، فروهر. جعفری، یعقوب،1371، «علم کلام»، کلام اسلامی، ش 1، 9-12. چرتی، کارلو، 1395، ادبیات پهلوی، ترجمة پانتهآ ثریا، تهران، فرزان روز. حلبی، علی اصغر، 1376، تاریخ علم کلام در ایران و جهان اسلام، تهران، اساطیر. خدابخش جاماسب، 1327، کتاب دین مسئله، به کوشش اردشیر خاضع، بمبئی. خیاط معتزلی، 1925، الانتصار، [هنریک ساموئل] نیبرج [نیبرگ]، قاهره، مطبعه دار الکتب المصریه. درایتی، مصطفی، 1389، فهرستوارة دستنوشتههای ایران (دنا)، ج 1، تهران، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی. دستنویس ش724/ ف، کتابخانة ملی ایران. راشد محصل، محمد تقی، 1389، دینکرد هفتم، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. شهمردان، رشید، 1363، فرزانگان زرتشتی، تهران، فروهر شیخالاسلامی، اسعد، 1353، تحقیقی در مسائل کلامی، تهران، دانشگاه تهران. عریان، سعید، 1392، راهنمای کتیبههای ایرانی میانه پهلوی- پارتی، تهران، علمی. غروی، مهدی، 1986، فهرست نسخههای خطی فارسی بمبئی، کتابخانة مؤسسة کاما، گنجینة مانکجی، اسلامآباد. گذشته، ناصر و علی رمضان دماوندی، 1396، «تبارشناسی انگارههای اعتزالی در متون زرتشتی»، الهیات تطبیقی، س 8، ش 17، 63-76. مقدسی، ابوعبدالله، 1361، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، 2 ج، ترجمة علینقی منزوی، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران. میرزای ناظر، ابراهیم، 1375، ماتیکان گجستک ابالیش، تهران، هیرمند. نوشاهی، عارف، 1986، فهرست کتابهای فارسی چاپ سنگی و کمیاب کتابخانة گنجبخش، جلد 1، اسلامآباد. نیبرگ، هنریک ساموئل، 1359، دینهای ایران باستان، ترجمة سیفالدین نجمآبادی، تهران، مرکز ایرانی مطالعة فرهنگها. Adhami, S., 1999, “Some remarks on ‘Ulama ye Islam,” Studia Iranica, 28/2, 205-212. Adhami, S., 2003, “On the Mazdeans and Mu’tazilah”, in Touraj Daryaee, Mahmoud Omidsalar (eds.), The Spirit of Wisdom, Menōg ī Xrad, Essays in Memory of Ahmad Tafazzoli, Costa Mesa, Mazda Publishers. Hastings, A., (1997), “The legacy of Pierre Jean de Menasce”, International Bulletin of Missionary Research, 168- 172. Madan, 1911, The Complete Text of Denkard, Bombay. de Menasce, P. J., 1945, Une apologie mazdéene du IX siécle. Škand-gumanīk vicār, Fribourg. de Menasce, P. J., 1974, “Mu’tszila et theologie mazdeenne”, Études philosophiques presentées au Dr. Ibrahim Madkour, 41-48, reprinte in his Études iraniennes, Cahiers de Studia Iranica 3, 205-211. Tafazzoli, A., 1974, “Biblographie des travaux de Jean Pierre de Menasce, O.P.”, in Ph. Gignoux and A. Tafazzoli (eds.), Memorial Jean de Menasce, Leuven. Zaehner, R.C., 1972, Zurvan. A Zoroastrian Dilemma, Oxford. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 613 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 352 |