
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,693 |
تعداد مقالات | 72,240 |
تعداد مشاهده مقاله | 129,239,904 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,076,713 |
نشانهشناسی ثانویّۀ اسطورههای برساخته در الطّریق | ||
ادب عربی | ||
مقاله 5، دوره 12، شماره 1، فروردین 1399، صفحه 47-68 اصل مقاله (1.36 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jalit.2019.281647.612074 | ||
نویسندگان | ||
نعیمه غفارپور صدیقی* 1؛ وحید مبارک2؛ محمد ایرانی3 | ||
1دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی | ||
2استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی | ||
3دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی | ||
چکیده | ||
گونۀ ادبی رمان در روزگار ما، با تصاحبِ جایگاهِ اسطوره، کارکردهای آن را بر عهده گرفته است. از همین روی، رمان میتواند مانند اسطوره دارای لایههای معنایی نهفتهای باشد که گاه هدفِ اصلی نویسنده نیز انتقال آنها به مخاطب است. برای دریافت این معانی میتوان از روشِ نشانهشناسی ثانویّه کمک گرفت که رولان بارت در بررسی نظامهای اسطورهای آن را به کار میبرد. در این شیوه، نشانههای برآمده از نشانهشناسی اوّلیّه در مرحلۀ دوم به مرتبۀ دال فرو میکاهند و دوباره نشانهشناسی میشوند. هر متن یا نظامی که بتوان آن را نشانهشناسی ثانویّه کرد، به تعبیر رولان بارت، اسطوره نامیده میشود. بر این اساس، در این مقاله، نخست، سعی کردهایم به نظام اسطورهای رمان الطّریق نجیب محفوظ راه یابیم؛ یعنی نشانههایی را که قابلیّت نشانهشناسی ثانویّه دارند، از این رمان استخراج کردهایم. در نشانهشناسی اوّلیّۀ الطّریق به سه نشانۀ محوری یا سه اسطورۀ برساختۀ «جستوجوی پدر»، «عشق» و «سرگردانی» رسیدیم که مهمترین مفاهیمِ این رمان هستند و روایت را به سوی جدال خیر و شرّ و سرگردانیِ بشر در این جدال سوق میدهند. در مرحلۀ بعد برای کشف لایههای معنایی پنهان و یافتنِ معانیِ ضمنی الطّریق سه نشانۀ پیشین را به مرتبۀ دال فرو کاستیم و مجدداً نشانهشناسی کردیم. تلاش برای یافتن مدلولهای این سه دال ما را به مفاهیمِ متنوعی رساند که بارت آن را مفهوم اسطوره نامیده است. این مفاهیم دریچههای جدیدی از متن میگشایند و خواننده را به جهانهای معنایی نهفتهای پیوند میدهند که در رُویۀ روایت دیده نمیشوند. | ||
کلیدواژهها | ||
نشانهشناسی ثانویّه؛ اسطورۀ برساخته؛ الطّریق؛ نجیب محفوظ | ||
مراجع | ||
آرمسترانگ، جان (1394)، شرایط عشق، ترجمۀ مسعود علیا، تهران: ققنوس، چاپ چهارم. احمدی، بابک (1388)، ساختار و تأویل متن، تهران: مرکز، چاپ دهم. اصغری، جواد (1427)، «الرمزیة فی أدب نجیب محفوظ»، اللغة العربیه و آدابها، السنة الاولی، العدد 3، شتاء، صص 18-5. افضلی، زهرا، میرزایی، فرامرز، جعفرزاده، جعفر (1394). «أسالیب الأفکار فی روایة الطریق لنجیب محفوظ وفقاً لنظریة لیتش و شورت»، الجمعیة الایرانیه للغة العربیة و آدابها، العدد 37، شتاء، صص 20-1. اولانسی، دیوید (1385)، پژوهشی نو در میتراپرستی، ترجمۀ مریم امینی، تهران: چشمه، چاپ دوّم. بارت، رولان (1380)، «اسطوره در زمانۀ حاضر»، ترجمۀ یوسف اباذری، ارغنون، شمارۀ 18، صص 135ـ85. ــــــــــــــ (1392)، اسطوره، امروز، ترجمۀ شیریندخت دقیقیان، تهران: مرکز، چاپ ششم. ــــــــــــــ (1396)، «عناصر نشانهشناسی»، نشانهشناسی، گزینش و ویرایش امیرعلی نجومیان، تهران: مروارید، چاپ اوّل. پروینی، خلیل، روشنفکر، کبری، گنجیان خناری، علی، عموری، نعیم (1390)، «جدلیة البحث عن الله فی روایة الطریق لنجیب محفوظ»، اللسان المبین، السنل الثالثه، المسلسل الجدید، العدد الخامس، خریف، صص 120-106. حنا، توفیق (1964)، «الطریق قصة الأستاذ نجیب محفوظ»، القصه، العدد 12، دیسمبر، صص 136-127. رژمون، دنی دو (1393)، اسطورههای عشق، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: نشانه، چاپ دوم. سالم، جورج (1972)، «طریق نجیب محفوظ»، المعرفه، العدد 126، صص 171-162. ستاری، جلال (1392)، بازتاب اسطوره در بوف کور (ادیپ یا مادینهجان؟)، تهران: توس، چاپ دوّم. سجّادی، سیّدجعفر (1379)، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: طهوری، چاپ پنجم. سجودی، فرزان (1393)، نشانهشناسی کاربردی، تهران: علم، چاپ سوّم. شایگان، داریوش (1376)، زیر آسمانهای جهان (گفتوگوی داریوش شایگان با رامین جهانبگلو)، ترجمۀ نازی عظیما، تهران: فرزانروز، چاپ دوم. ــــــــــــــ (1393)، افسونزدگی جدید: هویّت چهل تکّه و تفکّر سیّار، ترجمۀ فاطمه ولیانی، تهران: فرزانروز، چاپ هشتم. شفیعی کدکنی، محمّدرضا (1391)، رستاخیز کلمات، چاپ اوّل، تهران: سخن. صفوی، کورش (1393)، آشنایی با نشانهشناسی ادبیّات، تهران: علمی، چاپ اوّل. طهماسبی عمران، سمیه (1386)، ترجمه و نقد رمان الطریق، «پایاننامۀ کارشناسی ارشد»، دانشگاه تهران، پردیس قم. فروم، اریک، (1393) هنر عشق ورزیدن، ترجمۀ پوری سلطانی، تهران: مروارید، چاپ بیست و نهم. القماح، إیمان محمود عبدالحمید (1988)، «علم النفس و الادب دراسة سیکولوجیه (تحلیله نفسیه) لقصة نجیب محفوظ (الطریق)»، حولیات کلیة الآداب (جامعة عین شمس)، ینایر، المجلد 17، صص 52-29. کزازی، میرجلالالدین (1384)، آب و آیینه، تبریز: آیدین، چاپ اوّل. گیرو، پییر (1392)، نشانهشناسی، ترجمۀ محمد نبوی، تهران: آگاه، چاپ چهارم لیچ، ادموند (1358)، لوی استروس، ترجمۀ حمید عنایت، تهران: خوارزمی، چاپ دوّم. محفوظ، نجیب (1393)، راه، ترجمۀ محمدرضا مرعشیپور، تهران: انتشارات هاشمی. مختاریان، بهار (1387)، «گاو برمایه، گرز گاوسر و ماهپیشانی»، نامۀ فرهنگستان، دورۀ دهم، شمارۀ دوّم، صص 135-125. مصفّی، ابوالفضل (1381)، فرهنگ اصطلاحات نجومی، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ اوّل. مقدادی، بهرام (1384)، «عقدۀ ادیپی در بوف کور و سه قطره خون»، سمرقند، شمارۀ 11 و 12، پاییز و زمستان، صص 147-128. مکاریک، ایرنا ریما (1393)، دانشنامۀ نظریههای ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه، چاپ پنجم. معین، محمد، مجموعه مقالات دکتر معین، تهران، بیتا. ورمازرن، مارتین (1393)، آیین میترا، ترجمۀ بزرگ نادرزاد، تهران: چشمه، چاپ هشتم. ویتگنشتاین، لودویگ (1393)، رسالۀ منطقی-فلسفی، ترجمه و شرح سروش دباغ، تهران: هرمس، چاپ اوّل. هینلز، جان (1393)، دین مهر در جهان باستان، ترجمۀ مرتضی ثاقبفر، تهران: توس، چاپ اوّل. یونگ، کارل گوستاو (1390)، چهار صورت مثالی، ترجمۀ پروین فرامرزی، مشهد، بهنشر، چاپ سوّم. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 516 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 472 |