پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 161 |
| تعداد شماره‌ها | 6,573 |
| تعداد مقالات | 71,037 |
| تعداد مشاهده مقاله | 125,519,611 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,778,802 |
بررسی چگونگی تجدید نظر در قانون «کشف حجاب» در مقطع 1320ـ1322 با تکیه بر مقاومت های فردی و نهادی | ||
| زن در توسعه و سیاست | ||
| مقاله 1، دوره 17، شماره 2، تیر 1398، صفحه 173-192 اصل مقاله (198.59 K) | ||
| نوع مقاله: پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwdp.2019.286142.1007691 | ||
| نویسندگان | ||
| قاسم زائری* 1؛ فاطمه یوسفی‌نژاد2 | ||
| 1استادیار گروه جامعه شناسی دانشکدة علوم اجتماعی دانشگاه تهران | ||
| 2دانشجوی ارشد جامعه شناسی، دانشگاه تهران | ||
| چکیده | ||
| سیاست «کشف حجاب» اجباری از دی 1314 به‌منزلة سیاست رسمی حکومت پهلوی اول به اجرا درآمد و براساس آن، با اعمال قدرت شهربانی، زنان به بیحجابی ملزم شدند. در شهریور 1322، در دورة پهلوی دوم، دولت به حذف قید «اجباری» در این سیاست حکم داد. این مقاله به بررسی مقاومت عاملان اجتماعی، به‌ویژه عاملیت زنانه، در مقابل اجرای این قانون اختصاص دارد و نشان خواهد داد که در سه مقطع اصلی، از 1306ـ1314، 1314ـ1320 و 1320ـ1322، سه صورت متفاوت مقاومت در برابر بیحجابی شکل گرفته است. آغاز جنگ جهانی دوم در 1318 و حادثة اشغال ایران از سوی متفقین در 1320 مهم‌ترین تحولات ساختاری‌اند که زمینه را برای کنش‌گری عاملان اجتماعی فراهم آورده است. نیاز پهلوی دوم به حمایت یا دستکم عدم مخالفت علما و روحانیت با سلطنتش، تغییر مهم دیگری است که به احیای نهادی روحانیت به‌عنوان یک نیروی مهم در موضوع حجاب کمک میکند. مقاله نشان خواهد داد که روند یکنواخت و برنامهریزیشدهای در مواجهة زنان با «کشف حجاب» وجود ندارد و در برآیند تأثیرات نیروهای پراکندة تاریخی و اجتماعی است که زمینه برای «بازگشت به حجاب» در 1322 فراهم میشود. زنان مجموعهای از راهبردها نظیر مقاومت مثبت و نوآوری در طراحی لباس، مقاومت منفی و درگیری فیزیکی با مأموران شهربانی، مهاجرت، خانهنشینی و پذیرش محرومیت اجتماعی و نیز شکواییهنویسی به مراجع قانونی و نظایر آن را در مقابله با سیاست بیحجابی در پیش گرفتند. در جریان همین مقاومت و بازگشت، احکام گفتار بعدی حجاب، مثل «حجاب به‌مثابة آزادی» یا مسئولیت دولت به ترویج حجاب، و نظایر آن شکل میگیرد. در این مقاله، از شیوة فوکویی تحلیل روندهای تاریخی استفاده شده و از اسناد دست اول و گزارشهای رسمی شهربانی و وزارت کشور و تاریخ شفاهی در مقاطع زمانی پیش‌گفته بهره برده شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| کشف حجاب؛ مقاومت؛ زنان؛ فوکو؛ جنگ جهانی دوم؛ علما | ||
| مراجع | ||
|
[1] آبراهامیان، یرواند (1389). تاریخ ایران مدرن، ترجمة محمدابراهیم فتاحی‌زاده، تهران: نی. [2] ــــــــــ (1396). ایران بین دو انقلاب: درآمدی بر جامعهشناسی سیاسی ایران معاصر، ترجمة احمد گلمحمدی و محمدابراهیم فتاحی ولیلایی، تهران: نی. [3] آشنا، حسامالدین (1371). خشونت و فرهنگ، اسناد محرمانة کشف حجاب (1313ـ1322)، تهران: شقایق. [4] ــــــــــ (1384). از سیاست تا فرهنگ: سیاستهای فرهنگی دولت در ایران (1320ـ1304)، تهران: سروش. [5] اتابکی، تورج (1385). تجدد آمرانه: جامعه و دولت در عصر رضاشاه، ترجمة مهدی حقیقتخواه، تهران: ققنوس. [6] استادملک، فاطمه (1367). حجاب و کشف حجاب در ایران، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی عطائی. [7] اسماعیلی، حمیدرضا (1386). دین و سیاست در اندیشة سیاسی معاصر، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی. [8] امینی، علیرضا (1381). تحولات سیاسی و اجتماعی ایران در دوران پهلوی، تهران: صدای معاصر. [9] بامداد، بدرالملوک (1347). زن ایرانی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب سفید، تهران: ابن‌سینا. [10] پهلوی، محمدرضا (1347). مأموریت برای وطنم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب. [11] جعفری، مرتضی؛ اسماعیلزاده، صغری؛ فرشچی، معصومه (1373). واقعة کشف حجاب (اسناد منتشرنشده از واقعة کشف حجاب در عصر رضاخان)، تهران: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی. [12] جعفریان، رسول (1380). رسائل حجابیه: شصت سال تلاش علمی در برابر بدعت کشف حجاب، ج 1، قم: دلیل ما. [13] خطیبی، حسین (1382). رنج رایگان (خاطرات سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دکتر حسین خطیبی)، تهران: نوگل. [14] زائری، قاسم (1393). «دیرینهشناسی بیحجابی در ایران»، زن در توسعه و سیاست، ش 45، ص 153ـ186. [15] سنجر، فریدون (1370). حاصل چهل سال خدمت 1316ـ1355: خاطراتی مجمل از پارهای ناهنجاریهای تلخ در گذشتة نیروی هوایی، تهران: پروین. [16] صادقی، فاطمه (1392). کشف حجاب: بازخوانی یک مداخلة مدرن، تهران: نگاه معاصر. [17] صلاح، مهدی (1384). کشف حجاب، تهران: مؤسسۀ مطالعات و پژوهشهای سیاسی. [18] فوکو، میشل (1381). نیچه، تبارشناسی، تاریخ، ترجمة نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، مندرج در: (کهون، لارنس (1381) متن گزیدههای مدرنیسم و پستمدرنیسم، ترجمة عبدالکریم رشیدیان و دیگران، تهران: نی). [19] مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات (1378). تغییر لباس و کشف حجاب به روایت اسناد، تهران: مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات. [20] مکی، حسین (1374). تاریخ بیست‌سالة ایران، ج 4، تهران: علمی. [21] مؤسسة فرهنگی قدر ولایت (1373). حکایت کشف حجاب 1 و 2، تهران: مؤسسة فرهنگی قدر ولایت. [22] واحد، سینا (1361). قیام گوهرشاد، تهران: وزارت ارشاد اسلامی. [23] هدایت، مهدیقلی (1329). خاطرات و خطرات، تهران: رنگین | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 893 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 886 |
||
سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب