تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,101,051 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,207,878 |
واکاوی ادلۀ فقهی در زمینۀ محرومیت بستگان مادری از ارث دیه | ||
مجله علمی "پژوهشهای فقهی" | ||
مقاله 1، دوره 16، شماره 2، تیر 1399، صفحه 193-218 اصل مقاله (560.56 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jorr.2018.249545.1007928 | ||
نویسندگان | ||
قاسم اسلامی نیا* 1؛ داود سیفی قرهیتاق2 | ||
1استادیار، گروه حقوق، دانشگاه زابل، ایران | ||
2دانشجوی دکتری، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
آیا دیه از نظر قواعد ارثبری همانند سایر اموال بوده یا نظام متفاوتی بر آن حاکم است؟ راجع به این موضوع نظریات فقها مختلف هستند و تفاوت دیدگاههای مزبور، قانونگذار کیفری ایران را در دورههای مختلف قانونگذاری بعد از انقلاب تحت تأثیر قرار داده است. قانونگذار برای اولین بار در تبصرۀ مادۀ 452 قانون مجازات اسلامی 1392 آرای فقهایی را پذیرفت که در ظاهر همۀ بستگان مادری را از ارث دیه (برخلاف سایر اموال) محروم میداند. با اینحال تفسیر مطلق و موسع تبصرۀ مذکور با پارهای از اشکالهای فقهی و حقوقی مواجه است، زیرا از دیدگاه بعضی نظریات معتبر فقهی دیگر، محرومیت بستگان مادری، مستلزم همراهی آنها با بستگان پدری است. همچنین بر اساس آرای قوی دیگری، بستگان مادری در مواردی که دیه بهصورت تبعی(بدل از قصاص) مورد حکم واقع میشود، از ارث دیه محروم نیستند که ظاهراً میتوان این نظریه را به تبصرۀ مادۀ 551 قانون جدید مجازات اسلامی (در مورد مازاد دیۀ زن که از صندوق خسارات بدنی دولت دریافتشدنی است) نیز تعمیم داد. مساعی این نوشتار بررسی و نقد رویکردهای متنوع فقهی در مورد ارث دیه و روشن کردن مسیر واقعی تبصرۀ مادۀ 452 قانون مزبور با ارائۀ شیوهای تحلیلی و انتقادی است. | ||
کلیدواژهها | ||
ارث؛ خویشان مادری؛ دیه؛ قصاص | ||
مراجع | ||
10. ــــــــــــــ (1387).بیمۀ مسئولیت مدنی، چ اول، تهران: انتشارات سهامی عام 11. کاشانی، حاج آقا رضا مدنی (1410 ق). کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، چ اول، قم: دفترنشر اسلامی. 12. کلینی، ابوجعفر، محمدبن یعقوب (1407 ق). الکافی (ط - الإسلامیة)، جلد 7، چ چهارم، تهران: دارالکتب الإسلامیة. 13. شهید ثانی، عاملی، زینالدینبن علی (1410 ق). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی - کلانتر)، جلد 8، چ اول، قم: کتابفروشی داوری. 14. حائری، سید علیبن محمد طباطبایی (1418 ق). ریاض المسائل (ط - الحدیثة)، جلد 14، چ اول، قم: مؤسسۀ آلالبیت(ع). 15. حلی، مقدادبن عبدالله سیوری (1404 ق). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، جلد 4، چ اول، قم، انتشارات کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی. 16. حلی، علامه، حسنبن یوسفبن مطهر اسدی (بیتا).تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة (ط - القدیمة، جلد 2، چ اول، مشهد: مؤسسۀ آلالبیت(ع). 17. طوسی، ابوجعفر، محمدبن حسن (1387 ق). المبسوط فی فقه الإمامیة، جلد 7، چ سوم، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة. 18. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1407 ق). الخلاف، جلد 5، چ اول، قم: دفتر نشر اسلامی. 19. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1414 ق). الرسائل العشر (للشیخ الطوسی)، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. 20. ـــــــــــــــــــــــــــ (1400 ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، چ دوم، بیروت: دارالکتاب العربی. 21. ـــــــــــــــــــــــــــــ (1407 ق).تهذیب الأحکام، جلد 9، چ چهارم: تهران: دارالکتب الإسلامیه. 22. عاملی، سید جوادبن حلی، جمالالدین، احمدبن محمد اسدی (1407 ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، جلد 5، چ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامی. 23. خویی، سید ابوالقاسم موسوی (1424 ق). محاضرات فی المواریث، چ اول، قم: مؤسسة السبطین(ع) العالمیة. 24. ــــــــــــــــــــــــــــــ (1422 ق). مبانی تکملة المنهاج، جلد 42، چ اول، قم: مؤسسة احیاء آثار الإمام الخوئی(ره). 25. خمینی، سید روحاللّه موسوی (بیتا). تحریر الوسیله، جلد 2، چ اول، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم. 26. عاملی، سید جوادبن محمد حسینی (بیتا). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة (ط - القدیمة)، جلد 11، چ اول، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی. 27. غروی، مولی علی علییاری (1421 ق). إیضاح الغوامض فی تقسیم الفرائض، چ دوم، قم: بنیاد فرهنگ اسلامی. 28. لنکرانی، محمد فاضل موحدی (1421 ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریرالوسیلة - القصاص، چ اول، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار(ع). 29. مرعشی نجفی، سید شهابالدین (1415 ق). القصاص علی ضوء القرآن و السنة، ج 1، چ اول، قم: انتشارات کتابخانۀ آیتالله مرعشی نجفی قدس سره. 30. نجفی، کاشفالغطاء، احمدبن علیبن محمد رضا (1423 ق). سفینة النجاة و مشکاة الهدی و مصباح السعادات، جلد 3، چ اول، نجف اشرف: مؤسسه کاشفالغطاء. 31. نجفی، صاحب الجواهر، محمد حسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، جلد 42، چ هفتم، بیروت: دارالإحیاء التراث العربی. 32. مصطفوی، سید محمد کاظم (1421 ق). مائة قاعدة فقهیة، چ چهارم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 595 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 404 |