تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,533 |
تعداد مقالات | 70,514 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,131,399 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,237,675 |
کاوش باستانشناختی در محل کاخ جهاننمای اصفهان | ||
پژوهش های ایران شناسی | ||
مقاله 7، دوره 9، شماره 1، مرداد 1398، صفحه 117-135 اصل مقاله (1.38 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jis.2019.73433 | ||
نویسنده | ||
علی شجاعی اصفهانی* | ||
استادیار باستانشناسی دانشگاه هنر اصفهان | ||
چکیده | ||
کاخ جهاننما از بناهای شاخص دوران شاه عباس صفوی در ابتدای خیابان چهارباغ بود که توسط ظلالسلطان در سال 1314 قمری تخریب گردید. بنا بر اسناد تصویری و نوشتاری به عنوان یک کاخ دروازه مشابه با کاخ عالیقاپو، ورود به خیابان چهارباغ را برای اهل دربار ممکن میساخت. با توجه به مشخص بودن محدودۀ آن، شناسایی محل دقیق و چگونگی ساخت و تزیینات کاخ در فصل اول کاوش (اسفند 1393 تا اردیبهشت 1394) مد نظر قرار گرفت. به این ترتیب مشخص شد هشت پایۀ سنگی که بخشی از کاخ روی آنها قرار داشته بود محدودۀ شمالی ـ جنوبی آن را مشخص میکنند، همچنین شواهد مربوط به تزیینات بیرونی و داخلی کاخ و بخشهایی از کفپوش شمال کاخ تا حدودی وضعیت این بنای مربوط به قرن یازدهم هجری قمری را بازگو میکند. فهم محل دقیق شروع خیابان چهارباغ که بعد از کاخ شروع میشده است، طول شمالی ـ جنوبی کاخ و شواهد قبل از دورۀ صفوی و حتی قبل از اسلام نشان از اهمیت محوطه در مرکز شهر اصفهان دارد. در مطالعۀ اخیر تلاش شد تا با انطباق اسناد و منابع مکتوب، کاوشهای میدانی و مطالعات آزمایشگاهی بتوان شناخت جامعی از این بخش دولتخانۀ صفوی و شهر اصفهان به دست آورد. بهعلاوه بررسی کنونی خبر از آن دارد که با وجود تخریب گستردۀ آثار در بعد از دورۀ صفوی و نوسازیهای شهری دوران اخیر، همچنان بر پایۀ مدارک باستانشناسی و انجام باستانشناسی شهری میتوان شواهد قابل قبولی از گذشتۀ شهر به دست آورد که در فهم و شناخت آن راهگشا است و در منابع مکتوب نشانی از آنها یافت نمیشود. | ||
کلیدواژهها | ||
اصفهان؛ کاخ جهاننما؛ خیابان چهارباغ؛ دولتخانه صفوی؛ باستانشناسی شهری | ||
مراجع | ||
اسکندر بیک ترکمان، 1382، تاریخ عالمآرای عباسی، تصحیح ایرج افشار، تهران، امیرکبیر. باباشاهی، مریم، 1361، «بررسی منابع تاریخی در مورد بنای تالار تیموری (کاوشهای 1360 دفتر فنی اصفهان)»، اثر، شمارۀ 9-7، صص 231-187. پروندۀ ثبتی خیابان چهارباغ به تاریخ 1310 خورشیدی. جبل عاملی، رکسانا، 1394، «گزارش دانهبندی بیستوپنج نمونه از یافتههای کاوش مربوط به محوطۀ جهاننما»، منتشر نشده، آرشیو آزمایشگاۀ حفاظت و مرمت معاونت میراث فرهنگی اصفهان. حاکمی، علی، 2537-2536، «هیأت بررسی و پیگردی کاخها و بناهای دورۀ صفویه در اصفهان، محل مشرق دیوار باغ هشتبهشت»، در میرفندرسکی، محمدامین، «طرح تجدید حیات -روان بخشی- مرمت حفاظتی و بازسازی منطقۀ تاریخی و مجموعۀ فرهنگی اصفهان»، گزارش شمارۀ شش، منتشر نشده، صص 169-121. رجایی، عبدالمهدی، 1387، تحولات عمران و مدیریت شهری اصفهان در دورۀ پهلوی اول، اصفهان، شهرداری اصفهان. شجاعی اصفهانی، علی، 1393، «بررسی باستانشناختی قلاع و استحکامات اصفهان از منظر جغرافیای اداری از آغاز دوران اسلامی تا دوران صفوی» رساله برای دریافت درجۀ دکتری در باستانشناسی دوران اسلامی، دانشگاه تهران، منتشر نشده. شجاعی اصفهانی، علی، 1395، گزارش مطالعات باستان شناختی در محوطه جهاننما و خیابان چهارباغ محل ایستگاه قطار شهری در میدان امام حسین (دروازه دولت) و انقلاب، منتشر نشده. شجاعی اصفهانی، علی، 1396، «کاخ جهاننما و مدخل ورود به چهارباغ در اسناد تصویری و نوشتاری دوران صفوی تا پهلوی» پژوهشهای ایرانشناسی، سال 7، شمارۀ 1، بهار و تابستان، صص 48-29. علیان، علمدار، 1393، کاوش باستانشناختی چهارباغ عباسی محدودۀ ایستگاه امام حسین، ادارۀ کل میراث فرهنگی، صنایعدستی و گردشگری استان اصفهان، گزارش منتشر نشده. قلی پور، سودانه، 1393، «بازآفرینی خیابان چهارباغ عباسی اصفهان در دورههای صفویه و قاجار با تأکید بر بیان تصویری از نوشتههای سیاحان» باغ نظر، شمارۀ 29، صص 46-33 کلایس، ولفرام، 1387، «کاخهای صفوی»، ترجمۀ احسان طهماسبی، گلستان هنر، شمارۀ 11، صص 73-68. مقیمی اسفندآبادی، مهسا، 1390، «مطالعه، بررسی و ساماندهی اسناد تصویری بناهای از میان رفته اصفهان صفوی با تأکید بر سه عمارت جهاننما، نمکدان و تالار آینه»، رسالۀ کارشناسی ارشد در رشتۀ مطالعات معماری ایران، دانشگاه هنر اصفهان، منتشرنشده. موسوی، محمود، 1385، «اکتشافاتی در بخش غربی مجموعۀ مقبرههای شیخ صفی در اردبیل» در کنبی، شیلا، هنر و معماری صفویه، ترجمۀ مزدا موحد، تهران، فرهنگستان هنر، صص 40-35. مهریار، محمد و دیگران، 1378، اسنادتصویریشهرهایایرانیدورۀ قاجار،تهران، دانشگاه شهید بهشتی و سازمان میراث فرهنگی. هنرفر، لطفالله، 1349، «چهارباغ اصفهان»، هنر و مردم، شمارۀ 96 و 97، صص 14-2 یوسفی، حسن؛ طاووسی، محمود، 1383، «بررسی آرامگاه شاه اسماعیل اول در اردبیل از منظر باستانشناسی»، باستانشناسی، سال اول، شمارۀ اول، بهار و تابستان، صص 29-20 Alemi, Mahvash, 2005, "Safavid Royal Gardens and Their Urban Relationships", A Survey of Persian Art, from Prehistoric Times to the Present. Vol. 18, Islamic Period: From the End of the Sasanian Empire to the Present, Costa Mesa, Calif. Mazda Publishers. Ardalan, Nader, Bakhtiar, Laleh, 1973, the Sense of Unity: The Sufi Tradition in Persian Architecture, University of Chicago Press. Babaie, Sussan, 2008, Isfahan and its palaces: statecraft, Shi'ism and the architecture of conviviality in early modern Iran, Edinburgh, Edinburgh University Press. Blake, Stephen P., 1999, Half the world: the social architecture of Safavid Isfahan, 1590-1722, Costa Mesa, Calif., Mazda Pub. Brignoli, J-D., 2009, "Les palais royaux safavides (1501-1722): architecture et pouvoir", Thèse de l’UNIVERSITE AIX-MARSEILLE I - Université de Provence – LAMM. Galdieri, E.,1974, "Les Palais d'Isfahan", Iranian Studies, Vol. 7, No. 3/4, Studies on Isfahan: Proceedings of the Isfahan Colloquium, Part II, pp. 380-405. Galdieri, E., 1979, "Relecture d’une gravure allemande du XVlleme siècle comme Introduction à une recherche archéologique" in Archologische Miteilungen aus Iran, 6 Akten des VII Internationalen Kongresses fur iranische kunst und archaologie, Munchen, sept 1976, Berlin, pp. 650-570. Holakooei, Parviz, 2013, "Technological study of the seventeenth century haft rang tiles in Iran with a comparative view to the cuerda seca tiles in Spain" Doctoral Thesis, Università degli Studi di Ferrara. Yousefi, Hassan; Alizadeh Sola; Mohammad; Tavousi, Mahmoud, 2013, "Reconsidering the Architecture of Shaikh Safi al-Din Ardabili's Shrine: New Findings in Archeological Excavations at Janat Sara Site", Humanities, Vol. 20 (1), pp.49-67. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 602 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 539 |