
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,623 |
تعداد مقالات | 71,546 |
تعداد مشاهده مقاله | 126,903,359 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 99,953,210 |
مطالعهی مولفههای معنایی واژهی قرآنی «حمیم» بر مبنای روابط همنشینی و جانشینی | ||
ادب عربی | ||
مقاله 7، دوره 10، شماره 2، دی 1397، صفحه 81-100 اصل مقاله (962.27 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jalit.2018.204671.611449 | ||
نویسندگان | ||
مرتضی قائمی* 1؛ صلاح الدین عبدی1؛ ابراهیم احمدی2 | ||
1دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا همدان | ||
2دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه بوعلی سینا همدان | ||
چکیده | ||
معناشناسی دانشی است که به بررسی معنا میپردازد و معناشناسی تاریخی – توصیفی از جمله مهمترین و رایجترین روشهای این علم به شمار میرود. یکی از شیوههای یافتن معانی دقیق واژه در معناشناسی تاریخی- توصیفی، استفاده از روابط همنشینی و جانشینی درون ساختار زبانی است. این روش بر نظریة ساختارگرایی استوار است. بدون شک کاربرد این روش در مطالعه و فهم قرآن که دارای لایههای پیچیدة معنایی است، نقش عمدهای ایفا مینماید. مطالعة حاضر با هدف شناخت و معرفی معنا و مفهوم واژه حمیم در نظام معنایی قرآن کریم انجام شده و تلاش کرده است نقش واژگان همنشین و جانشین در کشف معنای «حمیم» بررسی نماید. بنابراین سوال اصلی پژوهش حاضر آن است که کدام یک ار واژگان همنشین و جانشین واژه حمیم در کشف معنای این واژه بیشتر کمک میکنند و مهمترین مولفههای معنایی واژه مذکور به عنوان شرایط لازم و کافی کدامند؟ نتایج این مقاله نشان داده است که مهمترین مؤلفههای معنایی واژة «حمیم» عبارتاند از اختصاص به حوزة عذاب، مایع بودن، دردناک و خشن بودن، ذوب کنندگی، مهلک بودن، ازبین بردن اعضا، و حرارت زیاد. علاوه بر این لفظ «حمیم» بر محور همنشینی با مادههای فعلی «صَبّ»، «ذاقَ»، «سَقَی»، «قطع»، «سحب»و «صهر» و با مفردات اسمی «ماء»، «غسّاق»، «سموم»، «عذاب» و بر محور جانشینی با واژههای «عذاب» ،«آنیة» و«نار» روابط معنایی دارد و غالب آیاتی که در آنها واژهی «حمیم» به کار رفته است، به حوزهی معنایی کافران، منکران و خصومت گران دین اختصاص یافته است. | ||
کلیدواژهها | ||
معنا شناسی؛ روابط همنشینی و جانشینی؛ حمیم؛ مولفههای معنایی | ||
مراجع | ||
قرآن کریم، ترجمة محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، 1376. ابن ربیعه، المهلهل ، الدیوان، شرح و تقدیم طلال حرب، الدار العالمیة، د.ت. ابن عاشور، محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، الدار التونسیة للنشر. د.ت. ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1422. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1419. ایزوتسو، توشیهیکو، خدا و انسان در قرآن، ترجمة احمد آرام، چاپ نهم، تهران، شرکت سهامی انتشار، 1393. ــــــــــــــــــ ، مفاهیم اخلاقی- دینی در قرآن مجید، ترجمة فریدون بدرهای، چاپ دوم، تهران، قلم، 1388. باقری، مهری، مقدمات زبانشناسی، چاپ نهم، تهران، قطره، 1385. بغدادی، عبدالقادر بن عمر، خزانة الأدب، محقق عبدالسلام محمد هارون، مکتبة الخانجی، 1997. بطرس، أنطونیوس، المعجم المفصل فی الأضداد، بیروت، دار الکتب العلمیة، 2003. پالمر، فرانک ر، نگاهی تازه به معنیشناسی، ترجمة کوروش صفوی، چاپ ششم، تهران، نشر مرکز، 1391. تأبط شرا، الدیوان، بیروت، دارالغرب الاسلامی، 1984. جوادی، محمداسلم و امیر نیکپی، «ایده و مفهوم ساختارگرایی با بررسی آرای سوسور و لوی استروس»، معرفت فرهنگی و اجتماعی، ش3، صص203-177، 1389. دهقانپور، علیرضا و ژیلا بخشی، «معناشناسی احسان در قرآن»، پژوهشنامة معارف قرآنی، ش17، صص82-61، 1393.. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم و الدار الشامیة، 1412. روبینز، آر، اچ، تاریخ مختصر زبانشناسی، ترجمة محمدعلی حقشناس، تهران، نشر مرکز، 1384. زبیدی، محمدمرتضی، تاج العروس فی شرح القاموس، محقق علی شیری، بیروت دارالفکر، 1965. زمخشری، جارالله، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، قم، نشر البلاغة، 1415. ساسانی، فرهاد و پرویز آزادی، «تحلیل مولفههای معنایی «حق» در قرآن کریم با بهرهگیری از شیوة همنشینی و جانشینی»، پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، ش1، صص 84-67، 1391. سیدی، سیدحسین، تغییر معنایی در قرآن، تهران، انتشارات سخن، 1390. شابی، أبوالقاسم، أغانی الحیاة، الدار التونسیة للنشر، تونس، 1970. شعیری، حمیدرضا، مبانی معناشناسی نوین، چاپ دوم، تهران، سمت، 1383. صفوی، کوروش، درآمدی بر معناشناسی، چاپ پنجم، تهران، سوره مهر، 1392. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعة مدرسین، 1417. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، تحقیق علی کرمی، تهران، انتشارات فراهانی، 1384. عبدالعزیز، محمدحسن، مدخل إلی علم اللغة، الطبعة الثانیة، القاهرة، مکتبة الشباب، 1998. ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ، المصاحبة فی التعبیر اللغوی، القاهرة، دار الفکر ، 1998. عبدی، المثقب، الدیوان، محقق حسن کامل الصیرفی، دار المخطوطات العربیة، 1971. فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، موسسة دار الهجرة، 1405. قائمینیا، علیرضا، بیولوژی نص، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی، 1389. مختار عمر، احمد، علم الدلالة، الطبعة الخامسة، القاهرة، عالم الکتب، 1998. مروتی، سهراب و سارا ساکی، «معناشناسی واژه ذکر در قرآن کریم»، آموزههای قرآنی، ش17، صص 135-154، 1392. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه، 1360. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1374. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,253 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 888 |