سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات158
تعداد شماره‌ها6,230
تعداد مقالات67,765
تعداد مشاهده مقاله115,206,663
تعداد دریافت فایل اصل مقاله89,955,085
نیک پور, عامر, حسنعلی زاده, میلاد. (1399). تحلیل فضایی شاخص های سالمندی در نواحی شهری و روستایی ایران. , 52(3), 921-937. doi: 10.22059/jhgr.2019.256357.1007696
عامر نیک پور; میلاد حسنعلی زاده. "تحلیل فضایی شاخص های سالمندی در نواحی شهری و روستایی ایران". , 52, 3, 1399, 921-937. doi: 10.22059/jhgr.2019.256357.1007696
نیک پور, عامر, حسنعلی زاده, میلاد. (1399). 'تحلیل فضایی شاخص های سالمندی در نواحی شهری و روستایی ایران', , 52(3), pp. 921-937. doi: 10.22059/jhgr.2019.256357.1007696
نیک پور, عامر, حسنعلی زاده, میلاد. تحلیل فضایی شاخص های سالمندی در نواحی شهری و روستایی ایران. , 1399; 52(3): 921-937. doi: 10.22059/jhgr.2019.256357.1007696

تحلیل فضایی شاخص های سالمندی در نواحی شهری و روستایی ایران

پژوهشهای جغرافیای انسانی
مقاله 9، دوره 52، شماره 3، مهر 1399، صفحه 921-937    اصل مقاله (1.59 M)
نوع مقاله: مقاله علمی پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhgr.2019.256357.1007696
نویسندگان
عامر نیک پور* 1؛ میلاد حسنعلی زاده2
1دانشیار جغرافیا و برنامه ‏ریزی شهری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
2دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‏ ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
چکیده
یکی از مهم‏ترین موضوعات قرن بیست‏ویکم مسئلة سالخوردگی جمعیت و پیامدهای ناشی از آن است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل فضایی نماگرهای جمعیتی‏ سالمندان (جمعیت 65 سال و بالاتر) در نواحی شهری و روستایی ایران است. روش مطالعه توصیفی‏- تحلیلی است و براساس هدف کاربردی است. برای جمع‏آورى اطلاعات از روش کتابخانه‏اى و اسنادى استفاده شده است و داده‏هاى خام مقاله براساس داده‏های سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395 است. به‏منظور بررسى ویژگی‏هاى فضایى جمعیت سالمند از شاخص‏های نسبت سالمندی، نسبت وابستگی سالمندی، شاخص سالمندی، و شاخص پیری استفاده شده است. برای تحلیل فضایی شاخص‏ها از روش‏های لکه‏های داغ و خودهمبستگی فضایی موران در محیط نرم‏افزار Arc GIS استفاده شده است. نتایج نشان می‏دهد درصد جمعیت سالمند کشور طی دورة 1335 تا 1395 بیش از 5/1 برابر افزایش داشته است و پیش‏بینی می‏شود نسبت جمعیت سالمند به کل جمعیت از 1/6 درصد در سال 1395 به 4/20 درصد در سال 1440 برسد. نتایج حاصل از روش لکه‏های داغ نیز نشان می‏دهد نواحی شمالی و مرکزی کشور دارای مقادیر بالاتری از شاخص‏های سالمندی‏اند و خوشة فضایی داغ را تشکیل داده‏اند. در حالی که نواحی جنوب شرق، جنوب، و جنوب غرب کشور دارای مقادیر پایین‏تری از شاخص سالمندی بوده و خوشة فضایی سرد را تشکیل داده‏اند.
کلیدواژه‌ها
تحلیل فضایی؛ جمعیت سالمند؛ شاخص‏ های سالمندی؛ نواحی شهری و روستایی
عنوان مقاله [English]
Spatial Analysis of Elderly Indices in Urban and Rural Areas of Iran
نویسندگان [English]
Amer Nikpour1؛ Milad Hasanakizadeh2
2, MA Graduate in Geography and Urban Planning, University of Mazandaran
چکیده [English]
One of the most important issues of the demographic day that has attracted a lot of attention and will intensify during the 21st century is the aging population and the consequences of it. So that Many developed countries demographic structure have become aged decades ago, and also some developing countries are on the verge of entering the aging population due to reduced mortality and fertility rates. Recent advances in medical and health sciences have dramatically increased the average life span of the community, on the other hand, the implementation of family planning programs and, consequently, the reduction of fertility are two important factors in the occurrence of aging phenomena in societies. Along with them, the third factor in population changes, that is, immigration, can also contribute to aggravating or reducing the aging population trend. All of the above has changed the demographic structure. In today's societies, with an increase in life expectancy, we see a growing population of the elderly; Elderly people who like people around them pay attention to them, and their existence for the family and community be important and valuable. So the community at the macro level and the family at micro-level is required to provide the conditions for the elderly to feel self-esteem, and old age not to be just a waiting period for death. The fundamental changes in the structure of individual and social life during old age and the lack of planning for this stage of life, the elderly and the community have faced a more problematic situation that requires a thorough assessment and evaluation. Statistical evidence suggests that population aging and its various economic and social effects are one of the most important long-term and near-future problems in Iran. Therefore, considering different aspects of the economy, politicians Will empower to adopt different methods and programs to reduce the effects of this phenomenon in different sectors of the economy. Considering that a large part of the population of Iran is passing from young to middle aged, the policy makers will have the time to implement various policies; of course, these decisions will lead to positive outcomes in the context of which there will be cumulative information on the effects of population aging on various economic variables over the coming decades. Elders have their own physiological, psychological and social needs that are due to aging. Most of the elderly, despite the confrontation with these limitations, are managing themselves very well and their capabilities are still widespread and, if placed in the right environment, they are able to maximize their capabilities. For better planning for the elderly, they need to be aware of their status on the basis of different indicators and their distribution at the level of urban and rural areas. Relevant authorities can better plan to respond to the elderly's problems by knowing how to distribute the elderly population at different levels. The purpose of this paper is to analyze spatial distribution of demographic indicators of the elderly population (population 65 years and over) in the urban and rural areas of Iran based on population census data of 2016. The research method is descriptive-analytic and it is based on applied purpose. The library and documentary methods have been used to collect information and raw data from the General Population and Housing Census in 2016. The statistical population includes the total population of the elderly (65 years and above) of urban and rural areas of Iran. In order to study the spatial characteristics of the elderly population in urban and rural areas of Iran, indicators of the ratio of aging, age dependency ratio, aging index and old Age Index are used. These indexes are calculated in the Excel software environment and then they have been transferred into the GIS software environment for spatial analysis. For spatial analysis of elderly population indices in the urban and rural areas of Iran, hot spots and Moran spatial self-correlation have been used. Finally, spatial distribution of aging indicators in the provinces of the country is also presented. At first, It has been shown that the proportion of the elderly population of the country has increased more than 1.5 times during the period from 1956 to 2016, and it is projected that the proportion of the elderly will reach from about 6 percent in 2016 to more than 20.4 percent in 2061, this will determine the need for planning to respond better to the growing needs of the growing elderly in Iran. In this regard, the results of the Hot Spots method show that the northern and central parts of the country have more hot spots and high values of aging indicators and constitute a hot spatial cluster, while the south-east, south, and southwest regions have more cold spots and lower levels of aging, they form a cold spatial cluster. The results of Moran self-correlation method in all four indicators of aging indicate that the values of these indices are clustered in the level of urban and rural areas of Iran. Given that population aging is inevitable, countries must learn how to manage these situations and, as developed countries, may use it to production growth. Therefore, in order to deal with the elderly population, the policy should be accompanied by the increase in the number of births and fertility that is currently desirable for policy makers in the country, consideration should be given to issues such as policies to realize population profits, increase labor productivity, reform of retirement rules and flexibility at retirement age and increase the rates of economic participation, in particular the rates of economic participation of women and the elderly. If appropriate policies are implemented, the aging population will not only be scary, it can even open up a knot of community nodes.
کلیدواژه‌ها [English]
Elderly Population, Spatial analysis, city, Village, Iran
مراجع
  1. امیرصدرى، آزیتا و سلیمانى، حمید، 1391، پدیدة سالمندی در ایران و پیامدهای آن، ماه‏نامة صدای جمهوری اسلامی ایران، س 11، ش 65، صص ۶۷-۷۷.
  2. بابایی‏فرد، اسدالله و نیازی، محسن، 1391، جامعه‏شناسی سالمندی، دانشگاه کاشان: سخنوران.                
  3. حقیقتیان، منصور؛ هاشمیان‏فر، علی و مصطفی بلوردی، زهیر، 1395، الگوهای مصرف سالمندان: یک مطالعة کیفی، جامعه‏شناسی کاربردی، س27، شمارة پیاپی (63)، ش 3، صص ۴۱-54.
  4. ریاحی، محمداسماعیل، 1387، مطالعة تطبیقی موقعیت و جایگاه سالمندان در جوامع گذشته و معاصر، مجلة سالمندی ایران، س3، ش 9 و 10، صص ۱۰-21.
  5. زارع، بیژن و زارع، مرضیه، 1391، سالمندشدن جمعیت و ضرورت سیاست‏گذاری و برنامه‏ریزی، ماه‏نامة کتاب ماه علوم اجتماعی، س16، ش 58، صص ۴۱-49.
  6. سازمان مدیریت و برنامه­ریزی، 1395، گزارش سالمندی جمعیت، چالش‏ها و پیامدهای اقتصادی آن، امور اقتصاد کلان، شمارة گزارش ۶-40.
  7. صفرخانلو، هلیا و رضایی قهرودی، زهرا، 1396، تحولات جمعیت سالمندان در ایران و جهان، دو ماه‏نامة آمار، س۵، ش ۳، صص ۸-16.
  8. ضرغامی، حسین و میرزایی، محمد، 1394، سالخوردگی جمعیت ایران در چهار دهة پیشرو، مجلة الگوی پیشرفت اسلامی ایران، س 3، ش 6، صص ۷۳-94.
  9. عباسی شوازی، محمدجلال، 1396، تحولات و وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران، تهران: مؤسسة مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.
  10. عسگری، علی، 1390، تحلیل‏های آمار فضایی با Arc GIS، تهران: انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران.
  11. علیخانی، ویدا، 1382، پیری از دیدگاه‏های مختلف، تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
  12. فروغ عامری، گلناز؛ گواری، فاطمه؛ نظری، طاهره؛ رشیدی‏نژاد، معصومه و ‏افشارزاده، پوران، 1381، تعاریف و نظریه‏های سالمندی، مجلة حیات، دورة 8، ش 1، صص 4-13.
  13. فغانی، سیده‏ زهرا؛ یزدانی چراتی، جمشید؛ حسین نتاج، ابوالفضل و؛ نیک‏ پور، ابوالفضل، 1394، الگوی جغرافیایی روند سالخوردگی جمعیت استان مازندران طی سال­های 1365 تا 1390 با استفاده از تحلیل خوشه­ای سلسله‏­مراتبی، مجلة دانشگاه علوم پزشکی مازندران، دورة 25، ش 132، صص 29۱-2۹۹.
  14. کرمی متین، بهزاد؛ رضایی، ستار؛ علی‏ نیا، سیروس؛ شااحمدی، فرامرز و؛ کاظمی کریانی، علی، 1392، سالمندی در ایران 1410؛ هشداری برای نظام سلامت، طب و  تزکیه، ، دورة 22، ش 2، صص 9-18.
  15. کلارک، جان ای، 1390، اصول و مبانی جغرافیای جمعیت، ترجمة مسعود مهدوی، تهران: نشر قومس.
  16. کلدی، علیرضا، 1384، کلیات سالمند شناسی و طب سالمندان، چاپ اول، تهران: پژوهشکدةه مهندسی و علوم پزشکی جانبازان.
  17. کوششی، مجید؛ خسروی، اردشیر؛ علی‏ زاده، مهتاب؛ ترکاشوند، محمد و؛ آقایی، نازنین، 1392، سالخوردگی جمعیتدر ایران (ویژگی جمعیتیو اجتماعی- اقتصادی و چالش‏­های پیش رو)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  18. لاریجانی، مهدیه و؛ تاج مزینانی، علی‏ اکبر، 1394، بررسی عوامل تأثیرگذار بر مطرودیت اجتماعی سالمندان (شهر ورامین)، جامعه‏ شناسی کاربردی، س 26، ش 3، صص 57-74.
  19. محسنی، منوچهر، 1389، جامعه‏شناسی پزشکی، تهران: انتشارات طهوری.
  20. مرکز آمار ایران، 1397، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن (1395-1335).
  21. میرزایی، محمد و؛ شمس قهفرخی، مهری، 1386، جمعیت‏ شناسی سالمندان در ایران براساس سرشماری­های‏ 1335-1385، سالمند (مجلة سالمندی ایران ایران)، س 2، ش 5، صص ۳۲۶-331.
  22. نیک­پور، عامر و حسنعلی­زاده، میلاد، 1398، تحلیل الگوهای فضایی شاخص­های سالمندی جمعیت در شهر بابل، فصل­نامة مطالعات توسعة اجتماعی- فرهنگی، دورة 8، ش 1، صص 9-31.
  23. نیک­پور، عامر و حسنعلی­زاده، میلاد، 1399، تحلیل فضایی وضعیت زناشویی در نواحی شهری و روستایی ایران، فصل­نامة برنامه­ریزی منطقه­ای، س 10، شمارة پیاپی (37)، صص 17-32.
  24. وحدانی‏ نیا، مریم سادات؛ گشتاسبی، آزیتا؛ منتظری، علی و؛ مفتون، فرزانه، 1384، کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی در سالمندان، مطالعه‏ ای جمعیتی، فصل‏نامة پایش پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی، سال 4، شماره 2، صص ۱۱۳-۱۲۰.
  25. یاوری، کاظم؛ باسخا، مهدی؛ صادقی، حسین و؛ ناصری، علیرضا، 1394، نگاهی بر آثار اقتصادی پدیدةه سالمندی، نشریة سالمند، دورة 10، شماره 1، صص ۹۲-105.

26. Amir Esdari, A. and Soleimani, H., 2012, The aging phenomenon in Iran and its outcomes, Islamic Republic of Iran Audiovisual Journal, Vol. 11, No. 65, PP. 67-77.

27. Babaei Fard, A. and Niyazi, M., 2012, Elderly Sociology, Kashan University: Sokhanvaran.

28. Haghighatian, M.; Hashemianfar, A. and Mostafa Belwardi, Z., 2016, Elderly Consumption Patterns: A Qualitative Study, Applied Sociology, Vol. 27, Serial No. 63, No. 3, PP. 41-54.

29. Riahi, M. E., 2008, A Comparative Study of the Situation and Place of the Elderly in Contemporary and Past Societies, Iran's Elderly Magazine, Vol 3, No. 9 and 10, PP. 10-21.

30. Zare, B. and Zare, M., 2012, Population aging and the necessity of policy making and planning, Monthly Book of the Month of Social Sciences, Vol. 16, No. 58, PP. 41-49.

31. Management and Planning Organization, 2016, Annual Population Report, Challenges and Economic Consequences, Macroeconomic Affairs, Report No. 40-6.

32. Safarakanloo, H. and Rezaei Ghahroudi, Z., 2017, Developments in the Population of the Elderly in Iran and the World, Journal of Statistics, Vol. 5, No. 3, PP. 8-16.

33. Zarghami, H. and Mirzai, M., 2015, The aging of the Iranian population over the past four decades, The Journal of Islamic Development in Iran, Vol. 3, No. 6, PP. 73-94.

34. Abbasi Shawazi, Mohammad Jalal., 2017, Developments and Population Status in the Islamic Republic of Iran, Tehran: Integrated Institute of Population Studies and Management.

35. Asgari Ali, 2011, Arc GIS Spacecraft Analysis, First Edition, Tehran: Tehran Municipality's Information and Communication Technology Organization.

36. Alikhani, V., 2003, Aging from Different Perspectives, First Edition, Tehran: Publications of the Association of Educators and Instructors.

37. Forough Ameri, G.; Guar, F.; Nazari, T.; Rashidi Nejad, M. and Afsharzadeh, P., 2002, Definitions and theories of aging, Journal of Hayat, Vol. 8, No. 1, PP. 4-13.

38. Faghani, S. Z.; Yazdani Cherati, J.; Hossein Nataj; A. and Nikpour, A., 2015, Geographical model of the aging process of Mazandaran province during the years 1365 to 2011 using hierarchical cluster analysis, Mazandaran University of Medical Sciences Journal, Vol. 25, No. 132, PP. 291-299.

39. Karami Matin, B.; Rezaei, S.; Ali Nia, S.; Shahmadi, F. and Kazemi Karani, A., 2013, Ageing in Iran in 1410, a warning to health care system, Journal of Medicine and Cultivation, Vol. 22, No. 2, PP. 9-18.

40. Clarke, John E., 2011, Principles and Principles of Population Geography, translated by Masoud Mahdavi, Tehran: Gomes Publication.

41. Kaldi, A. R., 2005, General Elderly Medicine, Tehran, Iran: Veterans Engineering and Medical Sciences Research Institute.

42. Koshashi, M.; Khosravi, A.; Ali Zadeh, M.; Turkashvand, M. and Aghaei, N., 2013, Population aging in Iran (demographic and socioeconomic characteristics and challenges ahead), Tehran: Tehran University Press.

43. Larijani, M. and Tajmazinani, A., 2015, A Study of Factors Influencing Social Exclusion of the Elderly in Varamin City, Journal of Applied Sociology, Vol. 26, No. 3, PP. 57-74.

44. Mohseni, M., 2010, Medical Sociology, Tehran: Taheri Publishing.

45. The Center for Statistics of Iran, 2018, Census results of population and housing(1956-2016).

46. Mirzaei, M. and Shams Ghahfarahi, M., 2007, Demographics of the elderly in Iran based on censuses of 1956-2006, The elderly (Iranian Journal of Aging), Vol. 2, No. 5, PP. 331-326.

47. Nikpour, A. and Hasanalizadeh, M., 2019, Analysis of spatial patterns of population aging indicators in the city of Babol, Journal of Socio-Cultural Development Studies, Vol. 8, No. 1, PP. 9-31.

48. Nikpour, A. and Hasanalizadeh, M., 2020, Spatial analysis of marital status in urban and rural areas of Iran, Journal of Regional Planning, Vol. 10, No. 37, PP. 17-32.

49. Wahdan Niya, M. S.; Goshsbasi, A.; Montazeri; A. and Mftoon, F., 2005, Health-related Quality of Life in the Elderly, A Population Study, Quarterly Journal of the Health Sciences Research Journal, Journal of Nursing and Midwifery, Vol. 4, No. 2, PP. 113-120.

50. Yavari, K.; Basskah, M.; Sadeghi, H. and Naseri, A. R., 2015, A Look at the Economic Effects of the Aging Phenomena, Elderly Journal, Vol. 10, No. 1, PP. 92-105.

51. Gavrilov, Leonid A. and Heuveline, P., 2003, Aging of Population. In Encyclopedia of Population, Edited by Paul Demeny and Geoffrey Mcnicoll, Thamson Press, Macmillian Reference USA.

52. Nilsson, J.; Parker, M.G. and Kabir, Z.N., 2004, Assessing Health- Related Quality of life Among Older people in Rural Bangladesh, Journal of Trans Cultural Nursing, Vol.15, No.4, PP. 298-307.

53. Nolan, M., 1994, Geriatric Nursing: an Idea whose Time Has Gone, Journal of Advanced Nursing, Vol. 20, PP. 133-137.

54. Ocampo, JM., 2010, Self-rated health: Importance of use in elderly adults, Colombia Médica, Vol. 41, No. 3, PP. 275-289.

55. Rudkin, Wu ZH., 2000, Social Contact, Socioeconomic Status, and the Health Status of Older Malaysians, The Gerontologist, Vol. 40, PP. 228-234.

56. Swanson, D. and Siegel, J., 2004, The Method and Materials of Demography, Second Edition, Elsevier Academic press.

57. United Nations Population Division, 2007, World Population Ageing 2007, New York.

58. World Health Organization, 2002, The world health report 2002: Reducing risks, promoting healthy life, Geneva: World Health Organization.

آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,927
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,143


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب