تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,503 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,121,260 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,228,046 |
تحلیلی فضایی بر سلسله مراتب شهری با تکیه بر شکل گیری سیستم پلکانی نظام شهری در ایران | ||
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری | ||
مقاله 3، دوره 6، شماره 3، مهر 1397، صفحه 473-490 اصل مقاله (1.24 M) | ||
نوع مقاله: پژوهشی - بنیادی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2018.242519.791 | ||
نویسنده | ||
اسماعیل آقائیزاده* | ||
استادیار گروه جغرافیا و برنامهریزی شهری دانشگاه گیلان | ||
چکیده | ||
سیستم پلکانی در شهرها موضوعی جدید است که در آن، شهرها به گروههایی با شکاف جمعیتی تقسیم میشوند و نظمی درونی را در سلسلهمراتب شهری نشان میدهند. آنچه تاکنون بررسی نشده است چگونگی قرارگیری شهرهای همگروه در بستر جغرافیایی است؛ از اینرو در پژوهش توصیفی-تحلیلی حاضر، با استفاده از سرشماری سال 1395 در سطح استانهای ایران به بررسی این مقوله و ویژگیهای مناطق مختلف پرداخته شده است. بهمنظور دستیابی به اهداف پژوهش، از مدلهای میانگین نزدیکترین همسایه، تحلیل خوشهای فضایی چندفاصلهای و بیضی انحراف معیار استفاده شد. در پایان از آزمون اسپیرمن برای کشف روابط میان متغیرهای مورد مطالعه، از نرمافزار SPSS برای انجام آزمونهای آماری و از GIS برای تهیۀ نقشههای مورد نیاز استفاده شد. پژوهش حاضر بهدنبال توصیف وضعیت شهرها از نظر سلسلهمراتب نیست، بلکه هدف اصلی آن بررسی سیستم پلکانی در سطوح ملی و منطقهای و کنکاش در موضوعات وابسته به آن است. نتایج نشان میدهد در ایران نظام پلکانی در هر دو سطح ملی و منطقهای وجود دارد که البته در این میان تفاوتهایی در ویژگیها، بهویژه در تعداد گروههای شهری دیده میشود. از سوی دیگر شهرهای همگروه در این سیستم جز در برخی موارد استثنایی که توزیع خوشهای دارند، با توزیع پراکنده همراه هستند. از سوی دیگر، میان تعداد نقاط شهری و جمعیت شهری با تعداد گروهها ارتباط معناداری وجود ندارد و برای شکلگیری گروههای مختلف شهری در نظام پلکانی شهرها، باید به دنبال عوامل تأثیرگذار دیگری بود. | ||
کلیدواژهها | ||
ایران؛ تحلیل فضایی؛ سلسلهمراتب شهری؛ سیستم پلکانی؛ نظام شهری | ||
مراجع | ||
آقائیزاده، اسماعیل و همکاران، 1394، «بررسی تحولات و الگوی سلسلهمراتب شهری در گیلان»، فصلنامۀ جغرافیا و توسعه، سال سیزدهم، شمارۀ 39، صص 127-146. بسطامینیا، امیر، صفائی پور، مسعود، ملکی، سعید و امیدیپور، کوروش، 1394، «سیر تحولات سلسله مراتب شهری در استان خوزستان طی دهههای (85- 1335)»، فصلنامه آمایش محیط، سال دهم، شمارۀ 36، صص 6- 35. حیدری، جهانگیر، 1394، «بررسی سلسله مراتب شهری استان بوشهر با تاکید بر نقش منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس جنوبی در دورۀ اخیر، مطالعات و پژوهشهای شهری و منطقهای، سال ششم، شمارۀ 24، صص 129- 152. رهنمایی، محمدتقی، منوچهری، ایوب و ابراهیم احدپور، 1390، «سیر تحولات نخستشهری و نظام شهری منطقۀ آذربایجان (1335-1385)»، فصلنامۀ آمایش سرزمین، سال سوم، شمارۀ پنجم، ص 5-23. سیف الدینی، فرانک، منصوریان، حسن، پوراحمد، احمد و درویش زاده، روشنک، 1392، پویایی فضایی- زمانی نظام شهری ایران (1390-1335)، پژوهشهای جغرافیایی برنامه ریزی شهری، سال اول، شماره 1، صص 21- 42. عسگری، علی، 1390، تحلیلهای آماری فضایی با ARCGIS، چاپ اول، انتشارات سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری، تهران. عظیمی، ناصر، 1381، پویش شهرنشینی و مبانی نظام شهری، انتشارات نیکا، مشهد. عظیمی، ناصر، مولایی، نصرا...، بقایی، حکمت و حسینی امینی، حسن، 1389، « تحول نظام شهری سنتی منطقه مرکزی گیلان به نظام شهری روزانه(DUS) »، مجله چشم انداز جغرافیایی، سال چهارم، شمارۀ 10، صص 11- 36. کلانتری، محسن و سمیه قزلباش، 1388، «شناسایی کانونهای جرمخیز شهری با استفاده از مدلهای آماری گرافیک مبنا و سامانههای اطلاعات جغرافیایی GIS، مورد مطالعه: سرقت در شهر زنجان»، فصلنامۀ مطالعات پیشگیری از جرم، سال چهارم، شمارة 11، صص 77-91. مرکز آمار ایران، 1395، سرشماری عمومی نفوس و مسکن. نظریان، اصغر، 1388، پویایی نظام شهری در ایران، انتشارات مبتکران، تهران. Aghaeizadeh, E. et al., 2015, Review the Urban Changes and Hierarchical Patterns in Gilan Urban System, Geography and Development Iranian Journal, Vol. 13, No. 39, PP. 127-146. Doi: 10.22111/Gdij.2015.2009. (In Persian) Andersson, C. et al., 2005, A Spatial Network Explanation for A Hierarchy of Urban Power Laws, PhysicaA, Vol. 345, No.1-2, PP. 227–244. Anthony, R. M., 2014, Bringing Up the Past: Political Experience and the Distribution of Urban Populations, Cities, Vol. 37, PP. 33-46. Asgari, A., 2011, Spatial Statistical Analysis with ARCGIS, (First Ed), Tehran Municipality Information and Communication Technology Organization, Tehran. (In Persian) Azimi, N., 2002, Dynamics of Urbanization and Principles of Urban System, Nika, Mashhad (In Persian) Azimi, N. et al., 2010, The Transformation of Traditional Urban System to Daily Urban System (DUS) in Guilan Central Region, Journal of Studies of Human Settlements Planning (JSHSP), Vol. 5, No. 10, PP. 11-36. (In Persian) Bastaminia, A. et al., 2017, The Trend of Urban Hierarchy Development in Khuzestan Province: A Five Decades Analysis (1956-2006), Scientific Journal Management System, Vol. 10, No. 36, PP. 47-68. (In Persian) Beguin, H., 1979, Urban Hierarchy and the Rank‐Size Distribution, Geographical Analysis, Vol. 11, No. 2, PP. 149-164. Berry B. J. L., 1964, Cities As Systems Within Systems of Cities, Papers of the Regional Science Association, Vol. 13, No. 1, PP. 147-163. Brakman, S., Garretsen, H., Van Marrewijk, C., & Van Den Berg, M., 1999, The return of Zipf: towards a further understanding of the rank‐size distribution. Journal of Regional Science, 39(1), 183-213. Chen, Y., & Zhou, Y., 2004, Multi-fractal measures of city-size distributions based on the three-parameter Zipf model. Chaos, Solitons & Fractals, 22(4), 793-805. Drennan R. D., and Peterson C. E., 2004, Comparing Archaeological Settlement Systems with Rank-Size Graphs: A Measure of Shape and Statistical Confidence, Journal of Archaeological Science, Vol. 31, No. 5, PP. 533–549. Faraji, S. J. et al., 2016, Urban Primacy in Urban System of Developing Countries, its Causes and Consequences, Europe, Vol. 65, No. 22, PP. 34-45. Guérin-Pace, F.,1995, Rank-size distribution and the process of urban growth. Urban Studies, 32(3), 551-562. Heidari, j. (2014). A survey of the urban hierarchy in Bushehr province Emphasis on the role of Pars Special Economic Energy Zone. Urban Regional Studies and Research, 6(24), 129-152. Heidari, J., 2014, A Survey of the Urban Hierarchy in Bushehr Province Emphasis on the Role of Pars Special Economic Energy Zone, Urban Regional Studies and Research, Vol. 6, No. 24, PP. 129-152. (In Persian) Kalantari, M., and Qezebash, S., 2009, Identification of Urban Crime Centers Using Statistical Models of Basic Graphics and Geographic Information Systems (GIS), Case Study: Theft in Zanjan, Crime Prevention Studies, Vol. 4, No. 11, PP. 77-91. (In Persian) Konishi Y., and Nishiyama, Y., 2009, Hypothesis Testing in Rank-Size Rule Regression, Athematics and Computers in Simulation, Vol. 79, No. 9, PP. 2869–2878. Nazarian, Asghar., 2009, Dynamics of Urban System in Iran; First Edition; Mobtakeran, Tehran. (In Persian) Pumain, D., 2006, Alternative Explanations of Hierarchical Differentiation in Urban Systems Hierarchy in Natural and Social Sciences (PP. 169-222): Springer. Rahnamaee, M., Manouchehri, A., and EbarahimPoor, A., 2011, Evolution of Urban Primacy and Regional Urban System Of Azerbaijan, 1335-1385, Town and Country Planning, Vol. 3, No. 5, PP. 5-31. Seifoldini, F. et al., 2013, Spatial- Temporal Dynamics of Iran’s Urban System (1956-2011), Geographical Urban Planning Research (GUPR), Vol. 1, No. 1, PP. 21-42. Doi: 10.22059/Jurbangeo.2013.50550. (In Persian) Statistical Center of Iran, 2016, Population and Housing Census, Tehran: Center for Statistics of Iran. Zipf, G. K., 1949, National Unity and Disunity, Bloomington, Ind., 1941, Martin J. Beckmann Cowles Foundation for Research in Economics Yale University. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 922 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,043 |