
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,623 |
تعداد مقالات | 71,545 |
تعداد مشاهده مقاله | 126,899,207 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 99,948,114 |
جایگاه تجربه و آزمون در منظومۀ کیمیایی حسن بن زاهد کرمانی | ||
تاریخ علم | ||
مقاله 4، دوره 14، شماره 2 - شماره پیاپی 21، بهمن 1395، صفحه 201-219 اصل مقاله (700.81 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jihs.2019.262135.371461 | ||
نویسندگان | ||
غلام حسین مقدم حیدری؛ علی کاوسی رحیم* | ||
پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی | ||
چکیده | ||
حسن بن زاهد کرمانی کیمیاگر ایرانی سدۀ هشتم هجری است. او در جهانبینی کیمیایی خود، کیمیا را علم الهی و علم برتر معرفی کرده و آن را به عرفان و سلوک پیوند زده است؛ در عین حال اتکای مفاهیم و اصول کیمیایی بر تجربه و آزمون در کیمیای او قابل پیگیری است. ما در این مقاله، جایگاه «تجربه» و «آزمون تجربی» را در منظومۀ کیمیایی وی بررسی میکنیم. بدین منظور ابتدا دو مفهوم «کیمیای جوّانی» و «کیمیای برّانی» که میتوان آنها را بهترتیب شامل نظریه و بخش تجربی دانست، تشریح میکنیم و رابطۀ میان آن دو را نزد حسن بن زاهد بررسی میکنیم. سپس با ذکر مثالهایی از متون کیمیایی او رابطۀ میان نظریه و آزمون تجربی را در کیمیای وی ارزیابی میکنیم. چنان که در این مقاله نشان خواهیم داد، نظریۀ کیمیا مشرف و مقدم بر تجربه و آزمون است. | ||
کلیدواژهها | ||
تجربه؛ حسن بن زاهد کرمانی؛ کیمیا؛ کیمیای جوّانی؛ کیمیای برّانی | ||
مراجع | ||
امیری، رضا. (1391ش). هرمس و حکمت هرمسی. تهران: انتشارات دانشگاه مفید. بورکهارت، تیتوس. (1394ش). کیمیا: علم جهان، علم جان. ترجمۀ گلناز رعدی آذرخشی و پروین فرامرزی. تهران: مؤسسه انتشارات حکمت، چاپ چهارم. جابر بن حیان. أسطقس الأس الأول. نسخۀ خطی شمارۀ 3/491 کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. ــــــــــــــــ . أسطقس الأس الثالث. نسخۀ خطی شمارۀ 5/491 کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران. ــــــــــــــــ . کتاب الأتخاذ (منتخب). نسخۀ خطی شمارۀ 1/3119 کتابخانه و موزۀ ملی ملک. خزائیلی نجفآبادی، محمدباقر. (1391ش). «جابر بن حیان و طبقهبندی علوم.» تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال 3، شمارۀ 8. ص 73-82. درایتی، مصطفی. (1389ش). فهرستوارۀ دستنوشتهای ایران تهران: انتشارات مرکز اسناد و کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی. سزگین، فؤاد. (1380ش). تاریخ نگارش های عربی. جلد چهارم (کیمیا، شیمی، گیاهشناسی، کشاورزی). تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. سیدحسین زاده، هدی. (1387ش). «تـُـغلُـق شاهیان». دایرةالمعارف بزرگ اسلامی. جلد پانزدهم، ص 653-656. کاوسی رحیم، علی؛ کوهکن، رضا؛ فرهمند، یونس. (1391ش). «حسن بن زاهد کرمانی دانشمند کیمیایی سدۀ هشتم هجری و آثار او در کیمیا.» تاریخ و تمدن اسلامی، ش 15. ص191-204. کاوسی رحیم، علی. (1396ش). تبیین مبانی مابعدالطبیعی و فناورانۀ کیمیای حسن بن زاهد کرمانی. رساله برای دریافت درجۀ دکتری تاریخ علم دورۀ اسلامی. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. کاوسی رحیم، علی؛ کوهکن، رضا. (پاییز و زمستان 1396ش). «تبیین هستیشناسانۀ عالم اوسط در اندیشۀ کیمیایی حسن بن زاهد کرمانی.» فلسفۀ علم، سال7، شمارۀ2. ص87-106. کرمانی، حسن بن زاهد. مفتاح الرموز. تصحیح انتقادی و تحقیق رضا کوهکن و علی کاوسی رحیم، در دست تصحیح و چاپ. ــــــــــــــــ . مقلادالکنوز. نسخۀ خطی شمارۀ 1/12889، کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی. لوری، پییر. (1388ش). کیمیا و عرفان در سرزمین اسلام. ترجمۀ زینب پودینه آقایی و رضا کوهکن. تهران: انتشارات طهوری. معلوف، لویس. (1388ش). الـمنجد فی اللغة. تهران: انتشارات اسلام. نصر، سیدحسین. (1388ش). علم و تمدن در اسلام. ترجمۀ احمد آرام. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 673 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 901 |