تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,533 |
تعداد مقالات | 70,519 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,135,159 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,240,829 |
بررسی مقایسهای صورتبندی مسالة «مردم» در آراء شریعتی و مطهری | ||
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان | ||
مقاله 8، دوره 7، شماره 2، مهر 1396، صفحه 207-175 اصل مقاله (411.67 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jstmt.2018.238196.1238 | ||
نویسنده | ||
قاسم زائری* | ||
دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
«مردمی» در کنار «اسلامی» از جمله مهمترین صفات ممیزة انقلاب اسلامی است. این مقاله به بررسی موضع «علی شریعتی» و «مرتضی مطهری» در مورد «مردم» اختصاص دارد. این دو متفکر بحثهای مفصل فلسفی یا جامعهشناختی پیرامون مفاهیمی نظیر «فرد» و «جامعه» و «تاریخ» و «ناس» در آثار خود دارند. اما آنها ضمناً به دلیل درگیری عملی در مناسبات اجتماعی و مبارزات انقلابی ناگزیر از پرداختن به «مردم» نه بهمثابه امری تجریدی و بهعنوان ابژة نظریه-پردازیهای فلسفی-جامعهشناختی بلکه بهعنوان مردمِ «عادی»ِ «کوچه بازار» و تعیین جایگاه آنها در طرحهایشان برای تغییر در نظم یا تاسیس نظم جدید بودهاند. به نظر میرسد که شریعتی بیش از همه دلمشغول مناقشة مردم-روشنفکر است و موضع دوگانهای در مورد مردم دارد: از یکسو «مردم» را بهعنوان معیار کاملی برای سنجش همة امور اجتماعی و دینی اعم از خدا و پیامبر و عبادت و هنر و نظایر آن مطرح میکند، و از سوی دیگر گزینشگرانه «شبهآدمها» را از افراد «تشنة ایمان» و در حسرت «روزگار برابری انسانی» متمایز میکند، و آنها را پایة اصلی طرح تحول اجتماعی خود میداند. مطهری بیش از همه بر مناقشة مردم-دین تمرکز دارد، و مفهوم «مستضعف» را برای اشاره به جایگاه مردم عادی به چالش میکشد، و معتقد است که «مستضعف» همان «مومن» نیست، و ملاک سنجش مردم عادی نه «استضعاف» بلکه «عمل صالح» است. در این مقاله از روش اسنادی و مرور متن آثار این دو متفکر استفاده شده است. | ||
کلیدواژهها | ||
شریعتی؛ مطهری؛ مردم؛ دین؛ استضعاف؛ انقلاب اسلامی | ||
مراجع | ||
- ابوطالبی، مهدی (1392)، «نظریه تکامل جامعه و تاریخ استاد مرتضی مطهری»، فصلنامه معرفت فرهنگ اجتماعی، تابستان، شماره 15: 92-75. - پدرام، مسعود (1380)، روشنفکران دینی و مدرنیته در ایران پس از انقلاب، تهران: انتشارات گام نو. - ترکمان محمد (1362)، رسایل، اعلامیه، مکتوبات و روزنامه شیخ شهید فضل الله نوری، جلد اول، تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا. - حسینزاده یزدی، مهدی (1392)، «تبیین و بررسی اصالت جامعه از دیدگاه شهید مطهری و استاد مصباح یزدی»، فصلنامه نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، دوره سه، شماره 1: 66-47. - زائری، قاسم (1395)، «بررسی چگونگی تحول جایگاه مردم در گفتمان مسلط منورالفکران ایرانی از دولت مشروطه تا حکومت رضاخان»، فصلنامه مطالعات جامعهشناختی، شمارة دو: 404-375. - سوزنچی، حسین (1385)، «اصالت فرد، جامعه یا هردو: بررسی تطبیقی آرای استاد مطهری و استاد مصباح یزدی»، فصلنامه قبسات، شماره 42. - شریعتی، علی (1386)، م.آ .30 (اسلام شناسی)، چاپ هشتم، تهران: انتشارات الهام. - شریعتی، علی (1386)، م.آ. 1 (با مخاطبان آشنا)، چاپ هشتم، تهران: انتشارات الهام. - شریعتی، علی (1386)، م.آ. 15 (تاریخ و شناخت ادیان)، چاپ هشتم، تهران: انتشارات الهام. - شریعتی، علی (1386)، م.آ. 19 (حسین وارث آدم)، چاپ هشتم، تهران: انتشارات الهام. - شریعتی، علی (1386)، م.آ. 28 (روش شناخت اسلام)، چاپ هشتم، تهران: انتشارات الهام. - شریعتی، علی (1386)، م.آ. 29 (میعاد با ابراهیم)، چاپ هشتم، تهران: انتشارات الهام. - شریعتی، علی (1386)، م.آ. 7 (شیعه)، چاپ هشتم، تهران: انتشارات الهام. - شریعتی، علی (1386)، م.آ. 9 (تشیع صفوی و تشیع علوی)، چاپ هشتم، تهران: انتشارات الهام. - شریعتی، علی (1386)، م.آ.4 (بازگشت)، چاپ هشتم، تهران: انتشارات الهام. - صداقت زادگان، شهناز (1393)، «نظریه اجتماعی قضا و قدر از دیدگاه سیدجمال الدین اسدآبادی و مرتضی مطهری»، فصلنامه نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، سال چهارم، بهار و تابستان، شماره 1: 53-29. - عبدالکریمی، بیژن (1370)، نگاهی دوباره به فلسفة سیاسی شریعتی، تهران: مؤلف. - غلامرضا جمشیدیها و مریم توانای نامی (1396)، «اصالت فرد یا جامعه از منظر شریعتی»، فصلنامه نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، دوره 7، شماره 1، بهار و تابستان: 32-9. - فصیحی، محمداسماعیل (1393)، «اسطوه و تاریخ در اندیشة علی شریعتی»، فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی، سال ششم، زمستان، شماره 22: 120-99. - قانعیراد، محمدامین (1381)، تبارشناسی عقلانیت مدرن (قرائتی پست مدرن از اندیشة دکتر علی شریعتی)، تهران: انتشارات نقد فرهنگ. - قمی، محسن و میرزاعلی کتابی (1395)، «بررسی تطبیقی آزادی از دیدگاه شهید مطهری و ژان پل سارتر»، مجله آیین حکمت، پاییز، شماره 29: 177-149. - کچویان، حسین (1384)، تطورات گفتمانهای هویتی در ایران (ایرانی در کشاکش با تجدد و مابعدتجدد)، تهران: نشر نی. - کشفی، عبدالرسول و زینب امیری (1393)، «بررسی تطبیقی لیندا زاگزبسکی و استاد مرتضی مطهری در باب علم پیشین الهی و اختیار انسان»، فصلنامه اندیشه دینی، پاییز، شماره 52: 30-3. - گیدرن، نوآم (1396)، «گونههای پوپولیسم: نگاهی به ادبیات و برنامه پژوهشی»، ترجمۀ محسن شفیعی، مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی، بهار و تابستان، شماره 307: 51-30. - لکزایی، نجف (1383)، اندیشة سیاسی آیتالله مطهری، قم: بوستان کتاب. - مصلح، علیاصغر و مهدی پارسا خانقاه (1392)، «خاستگاه واسازی در نیچه»، مجله متافیزیک، سال چهل و نهم (دورة جدید، سال پنجم) شمارة 16، پاییز و زمستان: 114-93، دانشکده ادبیات و علومانسانی، دانشگاه اصفهان. - مطهری، علی (1383)، «نگاهی به اندیشههای استاد مطهری در فلسفه تاریخ»، فصلنامه قبسات، دورة هشتم، زمستان، شماره 30 و 31: 32-23، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی. - مطهری، مرتضی (1361)، انسان و سرنوشت، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1361)، قیام و انقلاب مهدی (ع)، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1378)، م.آ. 1 (جلد اول از بخش اصول عقاید)، چاپ دوم، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1378)، م.آ. 15 (فلسفة تاریخ)، چاپ دوم، تهران: انتشارات صدرا. - مطهری، مرتضی (1378)، م.آ. 2 (مقدمهای بر جهانبینی اسلامی)، چاپ دوم، تهران: انتشارات صدرا. - ملایی توانی، علیرضا (1388)، «مطهری و مفاهیم تاریخی در قلمرو فلسفه علم تاریخ»، فصلنامه تاریخ نگری و تاریخ نگاری، تابستان، شماره دو (پیاپی 88): 170-145. - نصری، عبدالله (1383)، حاصل عمر (سیری در اندیشههای استاد مطهری)، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی. - هاشمی، محمدمنصور (1386)، دیناندیشان متجدد (روشنفکری دینی از شریعتی تا ملکیان)، تهران: انتشارات کویر. - یاسپرس، کارل (1385)، نیچه: درآمدی به فهم فلسفهورزی او، ترجمۀ سیاوش جمادی، تهران: ققنوس. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 425 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 309 |