![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,572 |
تعداد مقالات | 71,028 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,499,217 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,761,669 |
عوامل مؤثر بر تولید فضا در نواحی پیراشهری (مطالعۀ موردی: شهر ارومیه) | ||
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری | ||
مقاله 3، دوره 6، شماره 1، فروردین 1397، صفحه 23-54 اصل مقاله (1.2 M) | ||
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2018.226411.707 | ||
نویسندگان | ||
حسن اسماعیلزاده* 1؛ شمسی صالحپور2؛ زری قاسمیان2؛ ابوذر مظاهری2 | ||
1استادیار گروه برنامهریزی و طراحی محیط، دانشگاه شهید بهشتی | ||
2دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامهریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی | ||
چکیده | ||
رشد نظام سرمایهداری به تولید فضاهای سودمحور و ناسازگار با محیطزیست منجر شده است. این وضعیت در محدودههای پیرامون شهر ارومیه، بهطور برجسته مشاهده میشود. در پژوهش حاضر، روند تولید فضا و عوامل مؤثر بر آن در فضاهای پیرامون شهر ارومیه، در بازة زمانی 2000 تا 2014 ارزیابی شده است. این پژوهش به لحاظ نوع، کاربردی بوده و از نظر روش در گروه پژوهشهای ترکیبی (کمی و کیفی) قرار دارد. برای گردآوری اطلاعات از تصاویر ماهوارهای و مصاحبههای عمیق و نیمهساختاریافته استفاده شده و تجزیه و تحلیل دادهها در دو بخش کمی و کیفی، با نرمافزارهای ArcGIS، ENVI و رویکرد تئوری بنیانی صورت گرفت. مشارکتکنندگان پژوهش در بخش کیفی شامل کارشناسان سازمانهای مرتبط در امور شهری و روستایی (اعم از شهرداری، سازمان راه و شهرسازی، ادارة کل منابع طبیعی، سازمان جهاد کشاورزی، استانداری، فرمانداری و...) بوده و روش نمونهگیری آن به صورت غیرتصادفی است. در مرحلة اول پژوهش، فضاهای تولیدشده در فاصلة زمانی سالهای 2000 تا 2014 در پنج کلاس مسکونی، صنعتی، سبز، فضاهای خالی و بایر و ارتباطی طبقه بندی شدند. مطابق نتایج، از سال 2000 تا 2014 حجم فضاهای سبز (730/37 درصد) و فضاهای خالی و بایر (031/34 درصد) روندی کاهشی داشته و در مقابل، بر میزان فضاهای مسکونی (448/24 درصد)، صنعتی (787/3 درصد) و شبکههای ارتباطی (00148/0 درصد) افزوده شده است. این وضعیت، روندی ناپایدار را در اکوسیستم منطقه نشان میدهد. در نتایج تحلیل کیفی، مؤلفههای نظام سرمایهداری، تنوع اقتصادی، حاشیهنشینی، سیاستهای نوسازی، مدیریت ناکارآمد و ضعف قوانین بهعنوان مهمترین عوامل تأثیرگذار بر تولید فضا در نواحی پیراشهری مشخص شدند. بهطورکلی، نتایج این پژوهش، گرایشهای سوداگرانه و رانتجویانه را در نواحی پیراشهری نشان داد. | ||
کلیدواژهها | ||
ارومیه؛ اقتصاد سیاسی فضا؛ تولید فضا؛ فضا؛ نواحی پیراشهری | ||
مراجع | ||
ادیب حاجباقری، محسن، پرویزی، سرور و مهوش صلصالی (1386)، روشهای تحقیق کیفی، انتشارات بشری، تهران. افراخته، حسن و محمد حجیپور (1394)، «اقتصاد سیاسی فضا و تعادل منطقهای ایران»، فصلنامة اقتصاد فضا و توسعة روستایی، سال چهارم، شمارة 4، صص 87-110. افروغ، عماد (1377)، فضا و نابرابری اجتماعی: مطالعة جداییگزینی فضایی و تمرکز فقر در محلههای مسکونی تهران، رسالة دکتری رشتة جامعهشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران. امیری، نادر و آرش رضاپور (1391)، «هنری لفور و تولید اجتماعی فضا»، مجلة فرهنگ رسانه، سال اول، شمارة 4، صص 1-16. ایمانی شاملو، جواد، رفیعیان، مجتبی و هاشم داداشپور (1395)، «سوداگری شهری و واگرایی فضایی تحلیل تحولات فضایی کلانشهر تهران مبتنی بر اقتصاد نفت»، فصلنامة ژئوپلیتیک، سال دوازدهم، شمارة 1، صص 104-135. برکپور، ناصر، اسدی، ایرج و میثم بصیرت (1389)، «گونهشناسی حریم و تجربیات جهانی برنامهریزی و مدیریت آن»، دوماهنامة شهرنگار، سال نوزدهم، شمارة 56 و 57، صص 17-38. پارسی، حمیدرضا (1381)، «شناخت محتوای فضای شهری»، نشریة هنرهای زیبا، دوره یکم، شمارة 11، صص 41-49. پاپلی یزدی، محمدحسین و حسین رجبی سناجردی (1390)، نظریههای شهر و پیرامون، انتشارات سمت، تهران. سعیدی، عباس (1389)، «محیط، فضا و توسعه؛ بحثی در ضرورت توسعة یکپارچه روستایی- شهری»، فصلنامة مسکن و محیط روستا، دوره بیست و نهم، شمارة 131، صص 3-12. شکوئی، حسین (1386)، اندیشههای نو در فلسفة جغرافیا، جلد اول، چاپ نهم، انتشارات گیتاشناسی، تهران. جلالیان، حمید و همکاران (1392)، «تحلیل خزش شهری و تحولات کاربری اراضی (مطالعات تطبیقی شهرهای ارومیه و اصفهان)»، فصلنامة برنامهریزی کالبدی-فضایی، سال دوم، شمارة 4، صص 73-98. حاتمینژاد، حسین و ناصح عبدی (1386)، «اقتصاد سیاسی و فضای شهری»، مجلة سیاسی-اقتصادی، سال 6، شمارة 237 و 238، صص 196-205. دانشپور، زهره (1385)، «تحلیل نابرابری فضایی در محیطهای پیراشهری؛ کوششی در استفاده از رهیافت برنامهریزی و مدیریت راهبردی در تهران»، نشریة هنرهای زیبا، دوره بیست و هشتم، شمارة 28، صص 5-14. داناییفرد، حسن (1384)، «تئوریپردازی با استفاده از رویکرد استقرایی: استراتژی مفهومسازی تئوری بنیادی»، دوماهنامة دانشگاه شاهد، سال دوازدهم، شمارة 11، صص 57-70. دلفوس، الیویه (1374)، فضای جغرافیایی، ترجمة سیروس سهامی، چاپ دوم، نشر نیکا، مشهد. رهنما، محمدرحیم و جواد ذبیحی (1390)، «تحلیل توزیع تسهیلات عمومی شهری در راستای عدالت فضایی با مدل یکپارچة دسترسی در مشهد»، فصلنامة جغرافیا و توسعه، دوره نهم، شمارة 23، صص 5-26. کاتوزیان، محمدعلی (1382)، اقتصاد سیاسی ایران از مشروطیت تا پایان سلسلة صفوی، ترجمة محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، چاپ نهم، نشر نی، تهران. مبارکی، امید، محمدی، جمال و اصغر ضرابی (1392)، «ارائة الگوی بهینة گسترش کالبدی- فضایی شهر ارومیه»، مجلة جغرافیا و توسعه، دوره یازدهم، شمارة 32، صص 75-88. محملی ابیانه، حمیدرضا (1390)، «مقایسة تطبیقی مکاتب مطالعات مورفولوژی شهری بهمنظور تکمیل آن، براساس دستگاه تحلیلی مکتب اقتصاد سیاسی فضا»، مجلة آرمانشهر، دوره چهارم، شمارة 7، صص 159-171. محمدپور، احمد (1389)، فراروش بنیانهای فلسفی و عملی روش تحقیق ترکیبی در علوم اجتماعی و رفتاری، چاپ سوم، انتشارات جامعهشناسان، تهران. نوربرگ شولتز، کریستیان (1353)، هستی، فضا و معماری، ترجمةحسن حافظی، انتشارات تهران، تهران. Babbie, E. (2002), The Basics of Social Research, 2nd Edition, Belmont, C. (Ed.), Wadsworth/ Thomson Learning, London. Buxton, M. et al. (2008), Planning Sustainable Futures for Melbourne Peri-Urban Region, RMIT University and Melbourne. Castells, M. (1977), The Urban Question, the MIT Press, Cambridge. Cohen, G. (1978), Karl Marx’s Theory of History, Oxford University Press, Oxford. Cuthbert, A. R. (2006), The Form of Cities: Political Economy and Urban Design, Wiley Blackwell, New York. Dávila, J. D. (1999), A Review of Policies and Strategies Affecting the Peri-Urban Interface, Strategic Environmental Planning and Management for the Peri-Urban Interface Research Project, Development Planning Unit (DPU) University College, London. Harold, C. (1989), The Study of Urban Geography, 3rd Edition, It’s available on http://www.iribnews.ir/NewsText.aspx?ID=1657118 Harvey, D. (1998), The Role of Planning in Capital Societies (Athari, K. Trans), Architecture and Urbanism, Vol. 7, No. 45/46: 73–75. ---------- (1988), Social Justice and the City, Published in London, Edward Arnold, The University of Georgia Press, London. Lefebvre, H. (1976), The Survival of Capitalism, St. Martin Press, New York. Lefebvre, H. (2009), State, Space, World, Selected Essays, Edited by Neil Brenner and Stuart Elden, Translated by: Moore, G., Brenner, N., and Stuart, E., University of Minnesota Press, Minneapolis, London. ---------- (1976), The Survival of Capitalism, St. Martin Press, New York. Marshall, F. et al. (2009), On the Edge of Sustainability: Perspectives on Peri-Urban Dynamics, STEPS Working Paper 35, STEPS Centre, Brighton. Adib Hajbagheri, M., Parvizi, S., and Salsali, M. (2007), Qualitative Research Methods, 2nd Edition, Boshra Publishing, Tehran. (In Persian) Afrakhteh, H., and Hajipour, M. (2015), Political Economy of Space and Regional Equilibrium of Iran, Space Economics and Rural Development Journal, Vol. 4, No. 4: 87–110. (In Persian) Afrough, E. (1998), Space and Social Inequality: Study of Spatial Separation and the Concentration of Poverty in Residential Neighborhoods of Tehran, PhD in Sociology, Tarbiat Modares University, Tehran. (In Persian) Amiri, N., and Rezapour, A. (2012), Henry Lefebvre and Social Production of Space, Media Culture Journal, Vol. 1, No. 4: 1–16. (In Persian) Borekpour, N., Asadi, I., and Basirat, M. (2010), Typology of Privacy and Global Experiences in Planning and Managing, Shahr-Negar’s Two-Letter Paper, Vol.19,No. 56/57: 17–38. (In Persian) Daneshpour, Z. (2006), Analysis of Spatial Inequality in Peri-Urban Environments: An Attempt to Use Strategic Planning and Management Approach in Tehran, Fine Arts, Vol. 28, No. 28: 5–14. (In Persian) Dananifard, H. (2005), Theorization Using a Deductive Approach: The Conceptualization Strategy Grounded Theory, Shahid Beheshti University Journal, Vol. 12, No. 11: 57–70. (In Persian) Dolphos, O. (1995), Geographical Space, Translated by: Sahami, S., 2nd Edition, Nika Publishing, Mashhad. (In Persian) Hataminejad, H., and Abdi, N. (2007), Political Economy and Urban Space, Economic Policy Journal, Vol. 6, No. 237/238: 196–205. (In Persian) Imani Shamloo, J., Rafieian, M., and Dadashpour, H. (2016), Urban Propaganda and Spatial Divergence Analysis of Spatial Transformations of Tehran Metropolis Based on Oil Economy, Geopolitics Journal, Vol. 12, No. 1: 104–135. (In Persian) Jalalian, H. (2013), Urban Creep Analysis and Land Use Change (Comparative Study of Urmia and Isfahan), Spatial–Physical Planning Journal, Vol. 2, No. 4: 79–98. (In Persian) Katouzian, M. A. (2003), Iran’s Political Economy from Constitution to the End of the Safavi Dynasty, Translated by: Nafisi, M. R., and Azizi, K., 9th Edition, Ney Publishing, Tehran. (In Persian) Mobaraki, O., Mohammadi, J., and Zarabi, A. (2013), Presentation Optimal Physical–Spatial Pattern of Urmia, Geography and Development Journal, Vol. 11, No. 32: 75–88. (In Persian) Mohamli Abyane, H. R. (2011), Comparative Comparison Urban Morphology Studies in Order to Complete it Based on the Analytical System of the Political Economy of Space, Arman-Shahr Journal, Vol. 4, No. 7: 159–171. (In Persian) Mohammadpour, A. (2010), Meta-Method Philosophical and Practical Foundations Mixed ResearchMethod in Social and Behavioral Sciences, 3rd Edition, Sociologists Publishing, Tehran. (In Persian) Norberg-Schulz, Ch. (1974), Being, Space and Architecture, Translated by: Hafezi, H., Tehran Publishing House and Bookstore. (In Persian) Parsi, H. R. (2002), Recognition of Urban Space Content, Fine Arts, Vol. 1, No. 11: 41–49. (In Persian) Papeli Yazdi, M. H., and Rajabi Sanaajerdi, H. (2011), Theories of the City and the Periphery, Samt Publishing, Tehran. (In Persian) Rahnama, M., and Zabihi, J. (2011), Analysis of the Distribution of Urban Public Facilities for Spatial Justice with Integrated Access Model in Mashhad, Journal of Geography and Development, Vol. 9, No. 23: 5–26. (In Persian) Sa’idi, A. (2010), Environment, Space and the Development of a Discussion on the Necessity of Integrated Rural-Urban Development, Housing and Rural Environment Journal, Vol. 29, No. 131: 3–12. (In Persian) Shakoui, H. (2007), New Thoughts in Geography Philosophy, Vol. I, 9th Edition, Gitashenasi Publishing, Tehran. (In Persian) | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 902 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,278 |