تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,562 |
تعداد مقالات | 70,801 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,858,332 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,082,969 |
تحلیل آماری- توصیفی ارتباط پارامترهای جوی با آلودگی هوای شهر تبریز | ||
مدیریت مخاطرات محیطی | ||
مقاله 7، دوره 5، شماره 2، تیر 1397، صفحه 217-230 اصل مقاله (845.59 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی کاربردی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhsci.2018.266834.409 | ||
نویسندگان | ||
علی محمدخورشیددوست1؛ غلام حسن محمدی* 2؛ فریبا عقلمند3؛ عاطفه حسینی صدر4 | ||
1استاد گروه آبوهواشناسی دانشگاه تبریز | ||
2دکتری آبوهواشناسی، کارشناس هواشناسی، سازمان هواشناسی، ادارۀ کل هواشناسی آذربایجان شرقی | ||
3کارشناس ارشد آبوهواشناسی، دانشگاه تبریز | ||
4مربی گروه جغرافیا، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
آلودگی هوا یکی از چالشهای زیستمحیطی امروز در بیشتر شهرهای بزرگ است. با توجه به اهمیت شرایط جوی در وقوع آلودگی هوا، این تحقیق با هدف بررسی ارتباط آلودگیهای شهری تبریز با شرایط جوی انجام گرفت. در ابتدا با بررسی تغییرات غلظت ذرات معلق PM10، مونواکسید کربن (CO) و دیاکسید گوگرد (SO2) در شهر تبریز در فصول سرد سالهای 1387 تا 1392، 32 دوره آلودگی هوا شامل 124 روز، شناسایی شد. برای تشکیل پایگاه داده، 12 متغیر مؤثر آبوهوایی در روزهای مذکور جمعآوری و ارتباط آنها با تغییرات غلظت آلایندهها از طریق تحلیل توصیفی، اجرای آمارههای همبستگی پیرسون و رگرسیون گامبهگام بررسی شد. تحلیل توصیفی مقادیر شاخصهای پایداری نشان داد که شاخص KI در 12 درصد و شاخص TTI در 17 درصد روزها حالتی بین نسبتاً ناپایدار تا نسبتاً پایدار داشت و در بقیۀ موارد پایداری کامل حاکم بود. دید افقی بین 600 تا 10000 متر و دمای هوا بین 6/12- تا 7/21 درجۀ سانتیگراد بود. دما در 37 درصد روزها زیر صفر بود. فشار سطح دریا در 91 درصد روزها بیشتر از 1015 هکتوپاسکال و بیشینۀ سرعت باد روزانه در 64 درصد روزها کمتر از 5 متر بر ثانیه بود. بررسی مشخصات کمّی لایۀ وارونگی دماییحاکی استشدت وارونگی دمایی با میانگین 89/4 درجۀ سانتیگراد گویای وارونگی دمایی تقریباً شدید است. عمق وارونگی دمایی بین 9 تا 1769 متر و ارتفاع رأس آن بهطور میانگین 454 متر از سطح ایستگاه بود که حاکی از تشکیل وارونگیها در ارتفاع کم در روزهای آلوده است. براساس نتایج همبستگی پیرسون، پارامترهای بیشینۀ سرعت باد، میانگین سرعت باد و فشار هوا بیشترین همبستگی را با تغییرات غلظت ذرات معلق PM10 دارند. همچنین ارتباط معناداری بین غلظت PM10 با هر سه شاخص پایداری وجود داشت و همچنین این آلاینده بیشترین ضریب همبستگی را با شدت وارونگی و ارتفاع رأس لایۀ وارونه بهترتیب با 26/0 و 20/0- ایجاد کرد. مونواکسید کربن با پارامترهای اقلیمی سطح زمین به غیر از باد همبستگی معناداری دارد. در این زمینه، بیشترین همبستگی با پارامترهای دما و رطوبت نسبی بهترتیب با ضرایب 64/0 و 57/0- ایجاد شد. غلظت دیاکسید گوگرد در سالهای تحقیق هیچگاه به شرایط ناسالم نرسید، اما تغییرات بیشترین همبستگی را با دما و بیشینۀ سرعت باد بهصورت معکوس و با فشار سطح دریا بهصورت مستقیم ایجاد کرد. | ||
کلیدواژهها | ||
آلودگی هوا؛ پارامترهای جوی؛ شاخصهای پایداری؛ شهر تبریز؛ همبستگی پیرسون | ||
مراجع | ||
1[. بابازاده، مینا؛ و محمدی، حسین (1389). «بررسی روند آلایندهها و جو در تشکیل مهدود فتوشیمیایی در شهر تهران»، مجلۀ جغرافیا و برنامهریزی، سال 15، ش 31، ص 129-109. ]2[. بیدختی، علیاکبر؛ و بنیهاشم، تاجالدین (1375). «لایۀ آمیختۀ شهری و آلودگی هوا»، محیطشناسی، ش 20، ص 60-52 . ]3[. بیدختی، علیاکبر (1388). «شرایط هواشناختی جو بالا و وضعیت حاد آلودگی هوا (مطالعۀ موردی: شهر تهران)»، محیطشناسی، سال سیوپنجم، ش 52، ص 14-1. ]4[. جهانبخش اصل، سعید؛ و روشنی، رقیه (1393). «بررسی شرایط الگوی سینوپتیکی حاکم بر وضعیتهای وارونگی دمای بسیار شدید شهر تبریز»، نشریۀ علمی- پژوهشی جغرافیا و برنامهریزی، سال 18، ش 48، ص 96-81. ]5[. دلجو، امیرهوشنگ (1387). مطالعه و بررسی وارونگی دما و ناپایداری بر روی آلودگی هوای شهر تهران، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران. ]6[. زاهدی، مجید؛ ذوالفقاری، حسن؛ و ترابی، سیما (1378). بررسی تأثیرات عوامل اقلیمی در تشکیل هستۀ هوای آلودۀ شمال غرب، دومین کنفرانس منطقهای تغییر اقلیم – سازمان هواشناسی کشور. ]7[. سلطانی، مجید؛ و امیدفر، محمد (1390). «بررسی تأثیر وارونگی دما (اینورژن) در افزایش آلودگی هوای کلانشهرها (مطالعۀ موردی شهر تبریز)»، مرکز تحقیقات هواشناسی کاربردی استان آذربایجان شرقی، تبریز. ]8[. شرعیپور، زهرا (1387). «بررسی تغییرات فصلی و روزانه آلایندههای هوا و ارتباط آن با پارامترهای هواشناسی»، مجلۀ فیزیک زمین و فضا، دورۀ 35، ش 2، ص 137-119. ]9[. عابدینی، علی (1378). اثر پایداری شدید بر تمرکز آلودگی هوای شهرهای درهای (تهران)، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس دانشکدۀ منابع طبیعی. ]10[. عباسی، مریم (1391). نقش آلایندههای هوا در تغییر فرم و رژیم بارشی فصل زمستان شهر تبریز، پایاننامۀ کارشناسی ارشد دانشگاه تبریز. ]11[. قنبری، حسینعلی؛ و عزیزی، قاسم. (1388). «شبیهسازی عددی رفتار آلودگی هوای تهران بر اساس الگوی باد»، پژوهشهای جغرافیای طبیعی، ش 68، ص 32-15. ]12[. کاویانی، محمدرضا (1387). میکروکلیماتولوژی، تهران: سمت. ]13[. یاوری، حسین؛ و سلیقه، محمد (1390). «سطوح وارونگی در آلودگیهای شهر تهران»، نشریۀ تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، جلد 17، ش 20، ص 105-90. [14]..Ashraf, Kh. and Hoshyaripour, Gh. A., (2010), A model to determine atmospheric stability and its correlation with CO concentration, International Journal of Civil and Environmental Engineering 2:2, pp 83-8. [15]. Bei, N., Zhao, L., Xiao, B., Meng, N., feng, T., (2017), “Impacts of local circulation on the wintertime air pollute Guanzhong Basin, China” Science of the Total Environment, 592, pp 373–390. [16]. Buchholz, S., Junk, j., Krein, A., Heinemann, G. and Hoffmann, L., (2010), Air pollution characteristics associated with mesoscale atmospheric patterns in northwest continental Europe, Atmospheric Environment vol44, pp 5183-5190. [17]. Bourne, S. M., (2008), A climate perspective of observed and modeled surface-based temperature inversions in Alaska, a Thesis master of science University of Alaska Fairbanks. [18]. Chakraborty, R., Saha, U., Singh, A K., Maitra, A., (2017), Association of atmospheric pollution and instability indices: A detailed investigation over an Indian urban metropolis, Atmospheric Research, S0169-8095 (19)30703-7. [19]. Chen, Z,H., Cheng, S,Y., Li, J,B., Guo,X,R., Wang, W,H., Chen,D,S., (2008), Relationship between atmospheric pollution processes and synoptic pressure patterns in northern China, Atmospheric Environment 42, PP 6078-6087. [20]. Darand, M. and Halabian, A. H., (2013), Classification synoptic circulation patterns impacting on air Pollution in Tehran, Journal of Basic and Applied Scientific Research, 3(5), pp 140- 146. [21]. Fiddes, S.L., Pezza, A.B., Mitchell, T.A., Kozyniak, k., Mills., (2016), Synoptic weather evolution and climate drivers associated with winter air pollution in New Zealand, Atmospheric Pollution Research, pp 1-8. [22]. Fortelli, A., Scafetta, N., Mazzarella, A., (2016), Influence of synoptic and local atmospheric patterns on PM10 air pollution levels: A model application to Naples (Italy), Atmospheric Environment, S1352-2310(16)30643-4. [23]. Iacobellis, S. F., Norris, J. R., Kanamitsu, M., Tyree, M., and Daniel, R., (2009), Climate variability and california low-level temperature inversion, California Climate Change Center, Scripps Institution of Oceanography. [24]. Pateraki, St., Assimakopoulos V D., Maggos, Th., Fameli, K M., Kotroni, V., Vasilakos, Ch., (2013), Particulate matter pollution over a Mediterranean urban area, Science of the Total Environment 463-464, 508-524. [25]. Wang, F., Chambers, Sd., Zhang, Z., Wiliams, A G., Deng, X., Zhang, H., Lonati, G., Crawford, J., Griffiths, A D., lanniello, A., Allegrini, I., (2016), Quantifying stability influences on air pollution in Lanzhou, China, using a radon-based “stability monitor”: Seasonality and extreme events,Atmospheric Environment 145, pp 376-391. [26]. Yasmeen, Z., (2010), Inversion layer and its environmental impact over karachi, Pakistan Journal of Meteorology Pakistan, Vol. 7, Issue 14, pp 53-62. [27]..http://weather.uwyo.edu. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,153 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 489 |