نقش کنیزانِ رامشگر در موسیقیِ قرون اولیۀ اسلامی (دورۀ اموی و عصر اول عباسی)

[۱] ابن خردادبه،‏ عبیدالله بن عبدالله (۱۹۸۶). مختار من کتاب اللهو و الملاهی، نشره عن نسخه یتیمه: الأب اغناطیس عبده خلیفه الیسوعی، بیروت: المکتبه الشرقیه.

[۲] ابن زیله، حسن بن محمد (۱۹۶۴). الکافی فی الموسیقی، تحقیق زکریا یوسف، بغداد: دارالقلم.

[۳] ابن سینا، حسین بن عبدالله (۱۳۷۱). سه رسالة فارسی در موسیقی (دانش‌نامة علائی)، به اهتمام تقی بینش،‏ تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

[۴] ــــــــــ (۱۳۹۳). جوامع علم موسیقی از ریاضیات موسیقی،‏ برگردان و شرح از عبداله انوار، همدان: بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا.

[۵] ابن منجم، یحیی بن علی (۱۳۸۸).‏ رساله فی الموسیقی، به اهتمام محمدتقی حسینی، تهران: فرهنگستان هنر.

[۶] ابوالفرج اصفهانی (۱۳۶۸). الاغانی، ج اول،‏ ترجمه و تلخیص: محمد‌حسین مشایخ فریدنی، تهران: ‏علمی و فرهنگی.

[۷] ــــــــــ (۱۳۷۴). ‏الاغانی، ج دوم،‏ ترجمه و تلخیص: محمد‌حسین مشایخ فریدنی، تهران: ‏انتشارات علمی و فرهنگی.

[۸] احمدی، آزاده (۱۳۹۶). «بررسی تطبیقی نقش و جایگاه زنان در موسیقی دورة ساسانی و عباسی»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد رشتة اتنوموزیکولوژی، پردیس بین‌الملل فارابی دانشگاه هنر.

[۹] اکبری، حسن (۱۳۷۸). «برده‏داری در هزارة دوم و سوم پیش از میلاد در بین‌النهرین»، باستان‌پژوهی، ش ۵ و ۶، ص۱۲ـ‌۱۳.

[۱۰] بووا، لوسین (۱۳۸۸). برمکیان، ترجمة عبدالحسین میکده، تهران: علمی و فرهنگی.

[۱۱] جاحظ، ابوعثمان عمر وبن بحر (۱۳۳۰). تاج: در اخلاق پادشاهان و منش ایشان، ترجمة حبیب‌الله نوبخت، تهران: کمیسیون معارف.

[۱۲] رهبر، ایلناز؛ اسعدی، هومان (۱۳۹۱). «جایگاه بانوان موسیقی‏دان در دورة صفوی با نگاهی بر تصاویر نگارگری»

[۱۳] زارعی، محمد‌ابراهیم؛ شریف‌کاظمی، خدیجه (۱۳۹۳). «مطالعه تأثیر زنان در عرصة هنر موسیقی دوران میانی اسلام بر اساس نقوش سفالی»، زن در فرهنگ و هنر، دورة ۶، ش ۴، زمستان، ص ۴۲۷ـ‌۴۴۴.

[۱۴] زیدان، جرجی (۱۳۹۲). تاریخ تمدن اسلام، ترجمة علی جواهرکلام، تهران: امیرکبیر.

[۱۵] شادقزوینی، پریسا (۱۳۹۱). «بررسی هویت زنان در نقوش آثار هنری سده‏های آغازین اسلام»، زن در فرهنگ و هنر، ش ۴، زمستان، ص ۵۹ـ‌۷۴.

[۱۶] عالم‌زاده، هادی؛ کاظم‌نیا، فریبا (۱۳۸۸). «کارکرد کنیزان در خانواده»، پژوهش زنان، دورة ۱، ش اول، پاییز، ص ۹۹ـ‌۱۱۷.

[ ۱۷] فارابی، محمد بن محمد (۱۳۷۵). الموسیقی الکبیر، ترجمة آذرتاش آذرنوش، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

[۱۸] فارمر، ‏هنری جرج (۱۳۶۶). تاریخ موسیقی عرب،‏ ترجمة بهزاد باشی، تهران: آگاه.

[۱۹] کندی، یعقوب بن اسحاق (۱۹۶۲). مؤلفات الکندی الموسیقیه، مع مقدمه و شرح و تعلیق: زکریا یوسف، بغداد: مطبعه شفیق.

[۲۰] مسعودی، علی بن حسین (۱۳۸۷). مروج‏الذهب و معادن‏الجوهر، ج۲، ترجمة ابوالقاسم پاینده، تهران: علمی و فرهنگی.

[۲۱] مکی،‏ کاظم (۱۳۹۳).‏ تمدن اسلامی در عصر عباسیان، تهران: سمت.

[۲۲] ملکی، توکا (۱۳۸۰). زنان موسیقی ایران از اسطوره تا امروز، تهران:‏ کتاب خورشید.

[23] Ssad al-Rasheed, Nasser (1971). “Slave Girls under the early Abbasisd: A Study of the role of slaves-Women and courtesans in social and literary life in the first two centuries of Abbasid Caliphate”, Based on original sources, A Thesis Submitted for the Degree of PhD, University of St. Andrews.