تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,111,720 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,215,339 |
نشانهشناسی قرآنی خاستگاه تصوف و عرفان اسلامی | ||
مجله علمی " فلسفه دین " | ||
مقاله 7، دوره 15، شماره 2، تیر 1397، صفحه 419-439 اصل مقاله (400.9 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpht.2018.243091.1005513 | ||
نویسندگان | ||
محمدرضا رجبی1؛ محمد نصیری* 2 | ||
1استادیار، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران | ||
2استادیار، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
چکیده | ||
صرفنظر از ادعای عرفا، در میان دانشمندان مسلمان و غیرمسلمان از گذشته تاکنون بحثهای متنوعی پیرامون خاستگاه تصوف و عرفان اسلامی مطرح بوده و کوششهایی چند برای نمایاندن سرچشمۀ اصلی آن در اسلام در دو قلمرو نفی و اثبات انجام گرفته است. علامه طباطبایی، حسنزاده آملی، جوادی آملی، رمضانی، یزدانپناه شهید مطهری و حضرت امام خمینی (ره) و بسیاری دیگر از استوانهها و دانشآموختگان حوزوی و نیز همایی، زرینکوب، پورجوادی، پازوکی، اعوانی و دهها شخصیت بزرگ دیگر از دانشگاهیان در دورۀ معاصر، سرچشمۀ عرفان اسلامی را خوان گستردۀ قرآن و میراث حدیثی اسلام میدانند. چنانکه ماسینیون، نیکلسون، کُربن، شیمل، پل نویا، چیتیک و دهها دانشمند دیگر از حوزۀ شرقشناسی به جد معتقدند که چشمهسار اصلی عرفان اسلامی، قرآن و سیره و سنت پیامبر اکرم (ص) بوده است. در پژوهش پیشرو، نشانهشناسی قرآنی خاستگاه عرفان و تصوف به نحو تحلیلی در کوششهای زیر سامان یافته است: الف) نقل نمونههایی از سخنان برخی از شخصیتهای فوقالذکر در تأیید مدعا؛ ب) گزارش صریح و بیان آشکار برخی مشایخ بزرگ و عرفای متقدم در این زمینه؛ ج) تبیین نسبت قرآن با تعریف، موضوع، مسائل و غایت تصوف و عرفان؛ د) واژهگزینی عرفا برای عناوین کتابهای خود و نیز اصطلاحگزینیهای فنی آنان در دو قلمرو اصطلاحات عرفان نظری و سلوک عملی و تصوف با عنایت به کلمات قرآن؛ ه) گزارش بیش از پنجاه دسته آیات قرآن که هر یک به نحوی به آموزههای مهم عرفان اشاره یا تصریح داشتهاند و سرمنشأ اصلی شکلگیری عرفان اسلامی را برساخته است. | ||
کلیدواژهها | ||
خاستگاه تصوف؛ خاستگاه قرآنی عرفان؛ قرآن و تصوف؛ قرآن و عرفان؛ منشأ عرفان | ||
مراجع | ||
-1. قرآن. -2. آقانوری، علی (1387). عارفان مسلمان و شریعت اسلام، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب. -3. ابنترکه، صدرالدین محمد (1360). تمهید القواعد، تصحیح سید جلالالدین آشتیانی، تهران: انتشارات انجمن حکمت و فلسفۀ ایران. 4. ابنعربی، محیالدین (1418 ق). الفتوحات المکیه (4 جلدی)، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی. .5. انصاری، قاسم (1379). مبانی عرفان و تصوف، ویرایش دوم، تهران: طهوری. 6. پورجوادی، نصرالله (1358). درآمدی بر فلسفۀ افلوطین،تهران: انجمن فلسفۀ ایران. 7. جامی، عبدالرحمن (1375). نفحات الانس من حضرات القدس، تهران: انتشارات اعلمی. 8. زرینکوب، عبدالحسین (1375). دنبالۀ جستوجو در تصوف ایران، تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر. -9. سراج طوسی، محمد (بیتا). اللمع فی التصوف، با تحقیق و مقدمۀ عبدالحلیم محمود و طه عبدالباقی سرور: دارالکتب الحدیثه بمصر و مکتبه المثنی ببغداد. 10. سجادی، سید ضیاءالدین (1380). مقدمهای بر مبانی عرفان و تصوف، تهران: سازمان سمت. 11. صدرالمتألهین شیرازی، صدرالدین محمد (1405 ق). کسر اصنام الجاهلیه، ترجمۀ محسن بیدارفر، تهران: الزهراء. 12. صدوقی سها، منوچهر (۱۳۸۳). فواید در عرفان و فلسفه و تصوف، تهران: آفرینش. 13. عرب، علیرضا (1388). تصوف و عرفان از دیدگاه علمای متأخر شیعه، تهران: ضامن آهو. 14. عطار نیشابوری، فریدالدین (1376). تذکره الاولیاء، تهران: بهزاد. 15. غنی، قاسم (1375). تاریخ تصوف در اسلام و تطورات و تحولات مختلفه آن از صدر اسلام تا عصر حافظ، تهران: زوار. 16. فرحات، عبدالوهاب (2003). ابوالحسن الشاذلی: حیاته و مدرسته فی التصوف، قاهره: مکتبة مدبولی. 17. فناری، حمزه (1426 ق). مصباح الانس، مقدمه و ترجمۀ محمد خواجوی، تهران: مولی. 18. قیصری، داوود (1416 ق). مقدمۀ شرح قیصری بر فصوص الحکم، تهران: انتشارات انوارالهدی. 19. کلابادی، محمدبن اسحاق (1413 ق). التعرف لمذهب التصوف، بیروت: دارالکتب العلمیه. 20. گوهرین، سید صادق (1380). شرح اصطلاحات تصوف، ایران: زوار. 21. لفاخوری، حنا خلیل الجر (1377). تاریخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمۀ آیتی، تهران: علمی و فرهنگی -22. مطهری، مرتضی (1362). خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: انتشارات صدرا. 23. موسوی خمینی (امام)، سید روحالله (1381). تقریرات فلسفۀ امام خمینی: شرح منظومه، سید عبدالغنی اردبیلی، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. 24. هجویری، علیبن عثمان الجلابی (1358). کشف المحجوب، تصحیح ژوکوفسکی،تهران: کتابخانۀ طهوری. 25. همدانی، عینالقضات (1362). نامههای عینالقضات، به اهتمام علینقی منزوی: کتابخانۀ منوچهری. 26. یزدانپناه، یدالله (1388). مبانی عرفان نظری، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 436 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 393 |