پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,963,517 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,636,555 |
نشانه‌شناسی قرآنی خاستگاه تصوف و عرفان اسلامی | ||
| مجله علمی " فلسفه دین " | ||
| مقاله 7، دوره 15، شماره 2، تیر 1397، صفحه 419-439 اصل مقاله (400.9 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpht.2018.243091.1005513 | ||
| نویسندگان | ||
| محمدرضا رجبی1؛ محمد نصیری* 2 | ||
| 1استادیار، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران | ||
| 2استادیار، دانشگاه تهران، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| صرف‌نظر از ادعای عرفا، در میان دانشمندان مسلمان و غیرمسلمان از گذشته تاکنون بحث‌های متنوعی پیرامون خاستگاه تصوف و عرفان اسلامی مطرح بوده و کوشش‌هایی چند برای نمایاندن سرچشمۀ اصلی آن در اسلام در دو قلمرو نفی و اثبات انجام گرفته است. علامه طباطبایی، حسن‌زاده آملی، جوادی آملی، رمضانی، یزدانپناه شهید مطهری و حضرت امام خمینی (ره) و بسیاری دیگر از استوانه‌ها و دانش‌آموختگان حوزوی و نیز همایی، زرین‌کوب، پورجوادی، پازوکی، اعوانی و ده‌ها شخصیت بزرگ دیگر از دانشگاهیان در دورۀ معاصر، سرچشمۀ عرفان اسلامی را خوان گستردۀ قرآن و میراث حدیثی اسلام می‌دانند. چنانکه ماسینیون، نیکلسون، کُربن، شیمل، پل نویا، چیتیک و ده‌ها دانشمند دیگر از حوزۀ شرق‌شناسی به جد معتقدند که چشمه‌سار اصلی عرفان اسلامی، قرآن و سیره و سنت پیامبر اکرم (ص) بوده است. در پژوهش پیش‌رو، نشانه‌شناسی قرآنی خاستگاه عرفان و تصوف به نحو تحلیلی در کوشش‌های زیر سامان یافته است: الف) نقل نمونه‌هایی از سخنان برخی از شخصیت‌های فوق‌الذکر در تأیید مدعا؛ ب) گزارش صریح و بیان آشکار برخی مشایخ بزرگ و عرفای متقدم در این زمینه؛ ج) تبیین نسبت قرآن با تعریف، موضوع، مسائل و غایت تصوف و عرفان؛ د) واژه‌گزینی عرفا برای عناوین کتاب‌های خود و نیز اصطلاح‌گزینی‌های فنی آنان در دو قلمرو اصطلاحات عرفان نظری و سلوک عملی و تصوف با عنایت به کلمات قرآن؛ ه) گزارش بیش از پنجاه دسته آیات قرآن که هر یک به نحوی به آموزه‌های مهم عرفان اشاره یا تصریح داشته‌اند و سرمنشأ اصلی شکل‌گیری عرفان اسلامی را برساخته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| خاستگاه تصوف؛ خاستگاه قرآنی عرفان؛ قرآن و تصوف؛ قرآن و عرفان؛ منشأ عرفان | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Role of Qur’ānic Semiotics in Revealing the Origin of the Islamic Sufism and Mysticism | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohammad Reza Rajabi1؛ Mohammad Nasiri2 | ||
| 1Assistant Professor, College of Farabi, University of Tehran, Qom, Iran | ||
| 2Assistant Professor, University of Tehran, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Regardless of the mystics' claim, there have been various discussions on the origin of Islamic Sufism and Mysticism among Muslim and non-Muslim scholars for a long time, and some attempts have been made to clarify its true origin in Islam in both negation and affirmation domains. Allamah Tabataba'i, Hasanzadeh Amoli, Jawadi Amoli, Ramezani, Yazdanpanah, Motahhari, and Imam Khumeini (May God have mercy on him) and many other Hawzah graduates and figures along with Homa'i, Zarrinkub, Purjawadi, Pazuki, A‘wani, and tens of other great university scholars in the contemporary era introduce the Qur’ān and Hadith legacy of Islam as the origin of the Islamic mysticism. Similarly, Massignon, Nicholson, Corbin, Schimmel, Paul Noya, Chittick and tens of other orientalists seriously believe that the main origin of the Islamic mysticism is comprised of the Qur’ān as well as the Sunna and practices of the Noble Prophet (s). The study at hand uses an analytic approach to classify the qur’ānic semiotics that refer to the origin of the mysticism and Sufism into the following categories: a) narrating the words of some of the foregoing figures to prove the argument; b) presenting direct quotations and clear expositions of some great masters of the early mystics about the intended issue; c) specifying the relationship between the Qur’ān and the definition, topic, problems, and purpose of Sufism and mysticism; d) word choices made by the mystics for the title of their books as well as the terminology they have used in the two realms of theoretical mysticism and practical conduct of Sufism taken from the qur’ānic words, and e) reporting more than fifty groups of qur’ānic verses, each alluding or directly referring to the important mystic teachings and revealing the main origin of the Islamic mysticism. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Origin of mysticism, Origin of Sufism, Qur’ānic origin of mysticism, Qur’ān and mysticism, Qur’ān and Sufism | ||
| مراجع | ||
|
-1. قرآن. -2. آقانوری، علی (1387). عارفان مسلمان و شریعت اسلام، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب. -3. ابن‌ترکه، صدرالدین محمد (1360). تمهید القواعد، تصحیح سید جلال‌الدین آشتیانی، تهران: انتشارات انجمن حکمت و فلسفۀ ایران. 4. ابن‌عربی، محی‌الدین (1418 ق). الفتوحات المکیه (4 جلدی)، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی. .5. انصاری، قاسم (1379). مبانی عرفان و تصوف، ویرایش دوم، تهران: طهوری. 6. پورجوادی، نصرالله (1358). درآمدی بر فلسفۀ افلوطین،تهران: انجمن فلسفۀ ایران. 7. جامی، عبدالرحمن (1375). نفحات الانس من حضرات القدس، تهران: انتشارات اعلمی. 8. زرین‌کوب، عبدالحسین (1375). دنبالۀ جست‌وجو در تصوف ایران، تهران: مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر. -9. سراج طوسی، محمد (بی‌تا). اللمع فی التصوف، با تحقیق و مقدمۀ عبدالحلیم محمود و طه عبدالباقی سرور: دارالکتب الحدیثه بمصر و مکتبه المثنی ببغداد. 10. سجادی، سید ضیاءالدین (1380). مقدمه‌ای بر مبانی عرفان و تصوف، تهران: سازمان سمت. 11. صدرالمتألهین شیرازی، صدرالدین محمد (1405 ق). کسر اصنام الجاهلیه، ترجمۀ محسن بیدارفر، تهران: الزهراء. 12. صدوقی سها، منوچهر (۱۳۸۳). فواید در عرفان و فلسفه و تصوف، تهران: آفرینش. 13. عرب، علیرضا (1388). تصوف و عرفان از دیدگاه علمای متأخر شیعه، تهران: ضامن آهو. 14. عطار نیشابوری، فریدالدین (1376). تذکره الاولیاء، تهران: بهزاد. 15. غنی، قاسم (1375). تاریخ تصوف در اسلام و تطورات و تحولات مختلفه آن از صدر اسلام تا عصر حافظ، تهران: زوار. 16. فرحات، عبدالوهاب (2003). ابوالحسن الشاذلی: حیاته و مدرسته فی التصوف، قاهره: مکتبة مدبولی. 17. فناری، حمزه (1426 ق). مصباح الانس، مقدمه و ترجمۀ محمد خواجوی، تهران: مولی. 18. قیصری، داوود (1416 ق). مقدمۀ شرح قیصری بر فصوص الحکم، تهران: انتشارات انوارالهدی. 19. کلابادی، محمدبن اسحاق (1413 ق). التعرف لمذهب التصوف، بیروت: دارالکتب العلمیه. 20. گوهرین، سید صادق (1380). شرح اصطلاحات تصوف، ایران: زوار. 21. لفاخوری، حنا خلیل الجر (1377). تاریخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمۀ آیتی، تهران: علمی و فرهنگی -22. مطهری، مرتضی (1362). خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: انتشارات صدرا. 23. موسوی خمینی (امام)، سید روح‌الله (1381). تقریرات فلسفۀ امام خمینی: شرح منظومه، سید عبدالغنی اردبیلی، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. 24. هجویری، علی‌بن عثمان الجلابی (1358). کشف المحجوب، تصحیح ژوکوفسکی،تهران: کتابخانۀ طهوری. 25. همدانی، عین‌القضات (1362). نامه‌های عین‌القضات، به اهتمام علی‌نقی منزوی: کتابخانۀ منوچهری. 26. یزدانپناه، یدالله (1388). مبانی عرفان نظری، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 368 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 337 |
||