نقش مقام ابراهیم در طواف
مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
مقاله 3 ، دوره 14، شماره 2 ، تیر 1397، صفحه 329-356 402.41 K )
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jorr.2018.117970.1006853 نویسندگان
مهدی درگاهی* 1 رضا عندلیبی 2 1 استاد سطوح عالی حوزۀ علمیۀ قم و دانش‌آموختۀ سطح چهار حوزوی و پژوهشگر پژوهشگاه المصطفی2 دانش‌آموختۀ سطح چهار حوزوی و پژوهشگر پژوهشکدۀ حج و زیارتچکیده نقش مقام ابراهیم در طوافِ کعبۀ معظمه در گزاره‌های به ظاهر متعارض از حضرات معصومین (ع) نقل شده است؛ منتها گسترۀ مدلول و وجه جمع بین آنها، چندان هویدا نیست؛ زیرا تحقیق موسع و یکپارچه‌ای در این زمینه صورت نگرفته است! از این‌رو پرسش از نقش مقام ابراهیم در محدودۀ طواف، مسئله‌ای است که نیازمند کاویدن تا مرحلۀ پاسخی درخور است. گزارش حلبی از جعفربن محمد با سند معتبر و دلالت مُحکمی، به طوافِ خارج از محدودۀ مقام ابراهیم و کعبۀ معظمه مشروعیت می‌بخشد. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثُغور احادیث و تبیین فقهی محدودۀ طواف در حج و عمره انجام گرفته و نیل به این مَقصد در سایۀ توصیف و تحلیل گزاره‌های فقهی با گردآوری داده‌های کتابخانه‌ای میسر است که نتیجۀ آن، تبیین فقهی گسترۀ طواف در مسجدالحرام برای عمل عبادی حج و عمره خواهد بود. کلیدواژه‌ها
کعبۀ مکرمه ؛ محدودۀ طواف ؛ مقام ابراهیم عنوان مقاله [English]The Effect of Station of Ibrahim in Tawaf نویسندگان [English]
Mahdi Dargahi1 ؛ Reza Andalibi2
1 Professor of Qom Seminary, Graduated From Qom Seminary, Researcher of Al-mustafa International Research Institue, Qom, Iran2 Graduated From Qom Seminary, Researcher of Hajj Research Institue, Qom, Iranچکیده [English]The role of Ibrahim's station in Tawaf of the Venerated Kaaba is quoted in seemingly contradictory statements of Immaculate Imams (a). Lack of broad and integrated research on this issue led to the ambiguity in the extent of meaning and means of reconciling among the traditions (Hadith). Therefore, the question of the role of Ibrahim's Station in the boundary of Tawaf is the problem that needs more exploring to the phase of appropriate response. The report of Halabi from Ja'far bin Muhammad (a), with strong implications and authentic document, legitimates the Tawaf of the respected Kaaba out of Ibrahim' boundary. This study aimed to discover the limits and borders of the traditional and jurisprudential elaboration of Tawaf boundary in Hajj and 'Umrah. Achieving this target is probable in light of the description and analysis of the judiciary propositions with collecting library data which may result in a judicial clarification of Tawaf limit in Masjid al-Haram (the Sacred Mosque) due to perform worshiping ritual of Hajj and 'Umrah. کلیدواژه‌ها [English]
Tawaf boundary, Station of Ibrahim, Kaaba
مراجع
* قرآن کریم
ابن‌ادریس، حلی، محمدبن منصوربن احمد (1410 ق). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی
ابن‌براج، طرابلسی، عبدالعزیز‌بن نحریر (1406ق). المهذّب ، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ابن‌حجر عسقلانی (1379 ق). فتح الباری ، بیروت: دارالمعرفة.
ابن‌حزم اندلسی (بی‌تا). المحلّی ، بی جا : دارالجیل.
ابن‌حمزه، طوسی، محمدبن علی‌بن حمزه (1408 ق). الوسیلة الی نیل الفضیلة ، قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
ابن‌زهره، حلبی، حمزةبن علی (1418 ق). غنیة النزوع الی علمی الاصول و الفروع ، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع).
ابن‌منظور، محمدبن مکرم (1414 ق). لسان العرب ، بیروت: دارالفکر.
ابوالصلاح حلبی (1403 ق). الکافی فی الفقه ، اصفهان: مکتبة الامام امیرالمؤمنین (ع).
آخوند خراسانی (1409 ق). کفایة الاحکام ، محمد کاظم‌بن حسین، قم: مؤسسة آل‌البیت (ع).
ازرقی، محمدبن عبدالله‌بن احمد (1415 ق). اخبار مکة و ما جاء فی‌ها من الاثار ، مکه المکرمه: مکتبة الثقافة.
امام خمینی، سید روح‌الله (بی‌تا) تحریر الوسیلة ، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
بروجردی، آقا حسین طباطبایی (1416 ق). تقریر بحث السید البروجردی ، مقرر: علی‌پناه اشتهاردی، قم: دفتر انتشارات، اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
بحرانی، یوسف‌بن احمد (1405 ق). الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة ، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
بیهقی، ابوبکر احمدبن الحسین (1405 ق). دلائل النبوة و معرفة أحوال صاحب الشریعة
پژوهشکدۀ حج و زیارت (1392). مناسک حج محشی ، ویرایش جدید: مشعر.
تبریزی، جوادبن علی( 1423 ق). التهذیب فی مناسک العمرة و الحج ، قم: دارالتفسیر.
جزیری، عبدالرحمن و همکاران ( 1410 ق). الفقه علی المذاهب الاربعة و مذهب اهل البیت ، بیروت: دارالکتب العلمیة.
جوهری، اسماعیل‌بن عباد (1414 ق) المحیط فی اللغة ، بیروت: عالم الکتاب.
حر عاملی (1409 ق). وسائل الشیعة ، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
حسن‌بن زین‌الدین شهید ثانی (بی‌تا). منتقی الجمان ، بی‌نا، بی‌جا.
خلیل‌بن احمد، فراهیدی ( 1410 ق). کتاب العین ، قم: نشر هجرت.
خویی، سید ابوالقاسم موسوی (1419 ق). دراسات فی علم الاصول ، قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (ع).
ــــــــــــــــــــــــــ (1417 ق). مصباح الاصول ، قم: کتابفروشی داوری.
ــــــــــــــــــــــــــ (1418 ق). موسوعة الامام الخویی ، قم: مؤسسة احیاء آثار الامام الخویی.
راغب اصفهانی، حسین‌بن محمد (1412 ق). مفرادت الفاظ القرآن ، لبنان، سوریه: دارالعلم ـ الدار الشامیة.
زمخشری، محمود (1407 ق). الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل ، بیروت: دارالکتاب العربی.
سبحانی، جعفر ( 1424 ق). الحج فی الشریعة الإسلامیه الغراء ، قم: مؤسسۀ امام صادق (ع).
سلاّر دیلمی، حمزةبن عبدالعزیز (1404 ق). المراسم العلویة و الأحکام النبویة فی الفقه الإمامی ، قم: منشورات الحرمین.
سلیم‌بن قیس هلالی (1405 ق). کتاب سلیم بن قیس الهلالی
سید عبدالاعلی سبزواری (1413 ق). مهذب الاحکام ، قم: مؤسسۀ المنار، دفتر معظم له.
سید مرتضی، علی‌بن حسین موسوی (1387 ق). جمل العلم و العمل
شافعی، ابوعبدالله، محمدبن ادریس (1410 ق). الام ، بیروت: دارالفکر.
شاهرودی، سید محمود‌بن علی حسینی (1402 ق). کتاب الحج ، قم: مؤسسۀ انصاریان.
شهید اول، محمدبن مکی (1410 ق). اللمعة الدمشقیة ، بیروت: دارالتراث.
شهید ثانی، زین‌الدین‌بن علی (۱۴۱۳ ق). مسالک الافهام إلی تنقیح شرائع الإسلام ، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیه.
شهید صدر، محمد باقر ( 1417 ق). بحوث فی علم الاصول ، مقرر سید محمود شاهرودی، قم: مؤسسۀ دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت.
شهید صدر، محمد باقر (1405 ق). دروس فی علم الاصول ، بیروت: دارالمنتظر.
شیخ انصاری، مرتضی‌بن محمد امین ( 1428 ق). فرائد الاصول ، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
شیخ صدوق، محمّد‌بن علی‌بن بابویه (1418 ق). الهدایة فی الأصول و الفروع ، قم: مؤسسۀ امام هادی (ع).
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1385). علل الشرائع ، قم: کتابفروشی داوری.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1413 ق). کتاب من لایحضره الفقیه ، چ دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
شیخ طوسی، ابوجعفر، محمدبن حسن )1390 ق(. الاستبصار فیما اختلف من الأخبار ، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1375 ق). الاقتصاد الهادی إلی طریق الرشاد ، تهران، انتشارات کتابخانۀ جامع چهل ستون.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ ( 1407 ق). تهذیب الاحکام ، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1387 ق). الجمل و العقود فی العبادات ، مشهد، نشر دانشگاه فردوسی مشهد.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1407 ق). الخلاف ، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1427 ق). رجال الطوسی
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1417 ق). عدة الاصول ، قم: چاپخانۀ ستاره.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ ( بی‌تا). الفهرست ، نجف اشرف: المکتبة الرضویة.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1387 ق). المبسوط فی فقه الامامیة ، تهران: المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة.
ـــــــــــــــــــــــــــــــ (1400 ق). النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی ، بیروت: دارالکتاب العربی.
شیخ مفید، محمدبن نعمان (1413 ق). المقنعة ، قم: کنگره جهانی هزاره شیخ مفید.
ــــــــــــــــــــ (1413 ق). الارشاد فی معرفة حجج الله علی العباد
صاحب ریاض، سید علی‌بن محمدبن ابی‌معاذ (1418 ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام ، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
صافی گلپایگانی، لطف‌الله (1423 ق). فقه الحج ، قم: مؤسسۀ حضرت معصومه (س).
صفار، محمدبن حسن (1404 ق). بصائر الدرجات فی فضائل آل محمد ، قم: کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
طباطبایی، صاحب ریاض، سید علی‌بن محمد (1418 ق). ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام ، قم: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
طبرسی، فضل‌بن حسن (1372). مجمع البیان ، تهران: ناصر خسرو.
عراقی، ضیاء‌الدین (1414 ق). شرح تبصرة المتعلمین ، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ـــــــــــــــ ( 1417 ق). نهایة الافکار ، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
علامه حلی، حسن‌بن یوسف‌بن مطهر اسدی (1410 ق). إرشاد الاذهان إلی أحکام الایمان ، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابستۀ به جامعۀ مدرسین حوزه.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1414 ق). تذکره الفقهاء ، مشهد: مؤسسۀ آل‌البیت (ع).
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1413 ق). قواعد الاحکام ، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1413 ق). مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة ، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــ (1412 ق). منتهی المطلب فی تحقیق المذهب
غزالی، ابوحامد (1417 ق). الوسیط فی المذهب
فاسی مکی، تقی‌الدین (1386). شفاء الغرام بأخبار البلد الحرام
فاکهی، محمدبن اسحاق (1407 ق). اخبار مکة
فاضل لنکرانی، محمد، موحدی (1418 ق). تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیلة ـ الحج
فخرالدین رازی (1420 ق). مفاتیح الغیب
قائنی، محمد (1429 ق). المبسوط فی فقه المسائل المعاصرة - الحج و العمرة
کاشانی، ملاحبیب‌الله شریف (1428 ق). منتقد المنافع فی شرح المختصر النافع - کتاب الطهارة
کشی،ابوعمرو (1390 ق). رجال الکشی
کلینی، محمدبن یعقوب (1407 ق). الکافی
کیدری، قطب‌الدین، محمدبن حسین (1416 ق). إصباح الشیعة بمصباح الشریعة
مؤمن سبزواری، علی (1247 ق). ذخیرة المعاد فی شرح الارشاد ،قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
مجلسی، محمد باقر (1410 ق). بحار الانوار
محمد سند، بحرانی (1423 ق). سند العروة الوثقی ـ کتاب الحج
محقق اردبیلی، احمدبن محمد (1403 ق). مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان
محقق داماد یزدی، سید محمد (1401 ق). کتاب الحج
محقق حلی، نجم‌الدین جعفربن حسن (1415 ق). المختصر النافع ، قم: المعارف الاسلامیة.
ــــــــــــــــــــــــــــــ (1415 ق). شرایع الاسلام ، قم: المعارف الاسلامیة.
منسوب به امام رضا، علی‌بن موسی (1406 ق). فقه الرضا
موسوی عاملی، صاحب مدارک، محمدبن علی (1411 ق). مدارک الاحکام فی شرح عبادات شرائع الإسلام
نایینی، محمد حسین (1376 ق). فوائد الاصول
نجاشی، احمدبن علی (1407 ق). رجال النجاشی
نجفی، محمد حسن (1404 ق). جواهر الکلام
نراقی، احمدبن محمد مهدی (1415 ق). مستند الشیعة
نظام‌الدین نیشابوری، حسن‌بن محمد (1416 ق). تفسیر غرائب القرآن
نوری, میرزا حسین (1408 ق). مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل
یحیی‌بن سعید حلی (1405 ق). الجامع للشرایع
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 354
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 257
