تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,504 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,123,323 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,231,353 |
تحلیل تأثیر طرحهای توسعۀ شهری بر ساختار فضایی خرد و کلانِ شهرها (مطالعۀ موردی: طرح محور زینبیۀ شهر زنجان) | ||
پژوهشهای جغرافیای برنامهریزی شهری | ||
مقاله 8، دوره 5، شماره 4، دی 1396، صفحه 645-670 اصل مقاله (1.46 M) | ||
نوع مقاله: پژوهشی - کاربردی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jurbangeo.2018.221008.604 | ||
نویسندگان | ||
زینب علیآبادی* 1؛ حمیدرضا بابایی2 | ||
1کارشناسارشد برنامهریزی شهری، دانشگاه هنر اصفهان | ||
2دکتری توسعة اجتماعات محلی، عضو هیئتعلمی پژوهشکدة فرهنگ، هنر و معماری جهاد دانشگاهی | ||
چکیده | ||
بیشازنیمقرنازاجرایطرحهایجامعبر کالبد شهرایرانیمیگذرد که اساس آنها برگرفته از جنبش مدرن، مبتنی بر ساماندهی به عملکردهای چهارگانه اسکان، کار، آمدوشد (ترافیک) و گذران اوقات فراغت است که نتوانسته اهداف و چشماندازهای مورد انتظار را باز پس دهد. اجرای اینگونه طرحها بر پیکرة بافتهای مرکزی شهرها، بهتدریج سبب فروریختن ساختار سنتی، اصالت و هویت ذاتی آنها شده است؛ از اینرو نتیجة این طرحها صِرف تکیه بر مداخلات کالبدی، با نادیدهگرفتن روابط فضایی حاکم بین انسان و فضا که از درونمایههای منطق اجتماعی فضاست، چیزی جز ناهمگونی در تقابل بین سنت و مدرنیته نبوده و در این میان، شبکة معابر بهعنوان یکی از عناصر مهم کالبدی، نقش اصلی در برقراری روابط فضایی داشته است؛ بنابراین، در این مقاله سعی شده است که با بررسی تأثیر طرحهای توسعه بر روابط فضایی حاکم بر ساختار شهر بتوان ارزیابی درستی از موضوع داشت. طرح محور زینبیه در بافت تاریخی شهر زنجان نیز از ناهمگونیهای فضایی مستثنا نیست که این امر ریشه در ناآگاهی و تأثیر این طرح بر ساختار و روابط فضایی شهر است؛ بنابراین، هدف این پژوهش تحلیل تأثیر طرح توسعهمحور زینبیه در بافت تاریخی بر ساختار فضایی خرد و کلانشهر زنجان به روش چیدمان فضاست. کاربرد اصلی این روشِ هوشمند، رویکردی جدید در تحلیل ساختار و پیکرهبندی فضایی براساس روابط فضایی شهری بهشمار میآید که در آن پارامترهای نوینی مطرح است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی است و اطلاعات نظری آن ازطریقمطالعاتکتابخانهایجمعآوریشده است. تحلیلها شامل دو بخش از تحلیلهای چیدمان فضاست که عبارت است از: 1. بررسی تأثیر طرح زینبیه در مقیاس خرد (سطح محله)؛ 2. بررسی تأثیر طرح مذکور در مقیاس کلانشهر. با نگاهی به نتایج پژوهش درمییابیم که هرچند در ابتدا تأثیر اجرای این طرح در مقیاس محله، سبب افزایش میزان همپیوندی شده، از سوی دیگر تفاضل همپیوندی بین خطوط شبکه محلات دور و نزدیک را به استخوانبندی اصلی شهر افزایش داده است. میزان این افزایش اختلاف تفاضل برای عابران سواره 986/0 و برای عابران پیاده 443/0 بعد از اجرای طرح است که این امر یکی از عوامل مؤثر نشانگر وجود گسست فضایی و انزوای کالبدی حاصل از اجرای آن در محلة مورد نظر است. با مقایسة میانگین پارامترهای ترکیبی چیدمان فضا قبل و بعد از اجرای طرح بر بافت قدیم و ارگانیکی، افزایش میزان دید و دسترسی (به دلیل افزایش همپیوندی)، تضعیف نظام سلسلهمراتبی (به دلیل تحمیل الگوی شطرنجی بر بافت ارگانیکی) و افزایش میزان وضوح (بهدلیل افزایش ضریب همبستگی) در محلة زینبیه بهوجود آمده است؛ همچنین در سطح کلان نیز پس از اجرای طرح با کوچکترین تغییر در میزان همپیوندی بین دو محور اصلی شهر با اختلاف 074/0 تغییرات بزرگ در ترتیب فضایی و جابهجایی رتبة همپیوندی بین محورهای اصلی را بهوجود آورده است که این عامل در کنار سایر عوامل طراحی شهری بر توسعه و ساختار شهر تأثیرگذار بوده و مجموعة این فرایند بر دیگر مشخصهها از جمله تغییر کاربری و ارزش املاک، مکانیابی جاذبهای فضایی (کاربریها)، حرکت عابر و ... مؤثر بوده است. | ||
کلیدواژهها | ||
چیدمان فضا؛ زنجان؛ ساختار فضایی؛ طرحهای توسعه؛ منطق اجتماعی فضا | ||
مراجع | ||
10.سلطانیفرد، هادی (1392)، نقش دگرگونی سازمان فضایی شهر سبزوار بر توسعة شــهر معاصر، پایاننامة دکتری به راهنمایی آقای دکتر حسین حاتمینژاد، دانشکدة جغرافیا، دانشگاه تهران. 11.صادقی، سارا (1391)، «بررسی تأثیر طرحهای توسعة شهری معاصر بر ساختار فضایی هستة تاریخی شمال شهر اصفهان»، فصلنامة علمی- پژوهشی مطالعات شهری، صص 3-12. 12.عباسزادگان، مصطفی (1381)، «روش چیدمان فضا در فرایند طراحی شهری»، فصلنامة مدیریت شهری، شمارة 9، ص 66. 13.عباسزادگان، مصطفی و آذری، عباس (1388)، «بررسی نقش فضایی بازار در ساختار شهرهای ایرانی (با بهرهگیری از روش چیدمان فضا)، مجلة آبادی، شمارة 94، صص 27-31. 14.عباسزادگان و همکاران (1391)، «نگاهی ساختاری به اصلاح شبکة معابر در بافتهای فرسوده جهت حل مشکل نفوذپذیری و انزوای فضایی این محلات در بافت فرسودة شهر مشهد»، دو فصلنامة مدیریت شهری، شمارة 30، صص 163-178. 15.فلامکی، محمدمنصور (1374)، باز زندهسازی بناها و شهرهای تاریخی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سوم، تهران. 16.قربانیان، مهشید (1389)، «بازسازی بخش مرکزی شهرها؛ الگوی مداخله و دستورالعملهای مرمتی در خرده حوزههای درکپذیر»، نشریة علمی-پژوهشی انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، شمارة 1، صص 77-90. 17.مختارزاده، صفورا (1390)، «بررسی تأثیر اصلاح ساختار فضایی بافت تاریخی شهرها بر توسعهیافتگی این بافتها با بهرهگیری از روش چیدمان فضا (نمونة موردی: بافت تاریخی شهر مشهد)»، پایاننامة کارشناسی ارشد، دانشگاه هنر اصفهان. 18.مدنیپور، علی (1384)، طراحی فضای شهری، مترجم: فرهاد مرتضایی، شرکت پردازش و برنامهریزی شهری (وابسته به شهرداری تهران)، چاپ دوم. 19.معماریان، غلامحسین (1381)، «نحو فضای معماری»، مجلة صفه، شمارة 35، ص 75-83. 20.هاروی، دیوید (1379)، عدالت اجتماعی و شهر، ترجمة فرخ حسامیان و دیگران، شرکت پردازش و برنامهریزی شهری، تهران، چاپ دوم. 21.یزدانفر، عباس، موسوی، مهناز و هانیه زرگر دقیق (1387)، «تحلیل ساختار فضایی شهر تبریز در محدودة بارو با استفاده از اسپیس سینتکس»، ماهنامة بینالمللی راه و ساختمان، شمارة 67، صص 58-68.
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,382 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,483 |