![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,578 |
تعداد مقالات | 71,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,699,132 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,932,689 |
بررسی پتروگرافی سفال های اسلامی شهر بلقیس اسفراین، خراسان شمالی | ||
مطالعات باستان شناسی | ||
مقاله 9، دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 17، تیر 1397، صفحه 155-167 اصل مقاله (1.03 M) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jarcs.2018.215741.142330 | ||
نویسندگان | ||
محبوبه عباس آبادی عربی1؛ یاسین صدقی* 2؛ سید ایرج بهشتی3؛ اکبر عابدی4 | ||
1دانشآموخته کارشناسی ارشد مرمت اشیاء فرهنگی و تاریخی دانشگاه آزاد ابهر | ||
2دانشآموخته کارشناسی ارشد باستانسنجی دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
3دانشآموخته کارشناسی ارشد زمینشناسی، پژوهشکده حفاظت و مرمت | ||
4استادیار گروه مرمت آثار تاریخی و باستانسنجی ، دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
چکیده | ||
در پژوهش حاضر سعی شده است تا با بررسی و مطالعهی پتروگرافی ده قطعه از سفالینههای لعابدار مربوط به دوران اسلامی مکشوفه از شهر تاریخی بلقیس اسفراین، به بررسی تفاوتها و شباهتهای ساختاری براساس فازهای موجود، شناخت مواد خام اولیه و اجزاء معدنی و در نهایت تا حد ممکن به شناخت منشاً آنها باتوجه به مقایسه خاک مورد استفاده در ساخت سفالها و زمینشناسی منطقه پرداخته شود. برای این منظور از روش آنالیز مقاطع نازک پتروگرافی و مطالعه آنها با استفاده از میکروسکوپ پلاریزان نوری عبوری استفاده گردید، که در بررسی و تحلیل نتایج حاصل از مطالعه مقاطع نازک مشخص شد تمامی آثار از نظر ساختاری و ترکیب مشابه یکدیگر و دارای بافت سیلتی ریزبلور هستند و تنها یک قطعه از آنها (کد 216) دارای بافت ناهمگن است اما از نظر ساختار کانیشناسی دارای منشأیی همسان با دیگر قطعات را دارا هست. این سفالها دارای ساختاری مشابه و همچنین دارای منابع خاک یکسانی هستند. در اینبین تنها قطعهی سفالی زرینفام (کد 1) مورد مطالعه از نظر ساختاری و ترکیب متفاوت از دیگر سفالها بوده که میتوان آن را یک نمونه متفاوت و احتمالاً وارداتی به منطقه درنظر گرفت. همچنین در کاوشهای باستانشناسی شهر بلقیس کورههای سفالپزی، سهپایههای سفالی و نیز توپیهای کوره کشف شده است، که نشاندهندهی تولید سفال و بومی بودن این صنعت در آن را دلالت دارد | ||
کلیدواژهها | ||
پتروگرافی مقطع نازک؛ سفال لعابدار؛ شهر بلقیس؛ اسفراین | ||
مراجع | ||
توحدی، کلیمالله، (1374)، اسفراین: دیروز امروز، انتشارات واقفی: مشهد. روشنی زعفرانلو، قدرتالله، (1366)، «اسفراین- بلقیس»، شهرهای ایران، جلد2، به کوشش محمد یوسف کیانی، تهران، صص 170- 195. زارعی، محمدابراهیم؛ عامریان، حمید؛ نیکگفتار، احمد، (1395)، «طبقهبندی گونه سفالینههای لعابدار قرن 2 تا 4 ه ق کشف شده از شهر تاریخی بلقیس (اسفراین کهن)»، مطالعات باستانشناسی، دوره 8، شماره 1. فدایی، سیداحمد، (1373)، جغرافیای شهرستان اسفراین، انتشارات آستان قدس رضوی، مشهد. فرجامی، محمد؛ ستوده، آسیه، (1389)، گزارش کاوش فصل سوم شهر تاریخی بلقیس اسفراین، گزارش منتشرنشده، آرشیو پایگاه شهر تاریخی بلقیس اسفراین. فرهنگ جغرافیایی آبادیهای کشور، (1384)، استان خراسان شمالی: شهرستان اسفراین، انتشارات سازمان جغرافیایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، تهران. کیانی، محمدیوسف؛ کریمی، فاطمه، (1363)، هنر سفالگری دوره اسلامی، وزارت ارشاد، تهران. محمدیفر، یعقوب؛ بلمکی، بهزاد، (1387)، «هنر سفالگری در دورهی صفویه، بررسی تکنیک و نقشمایههای هنری»، نشریه هنرهای زیبا، شماره 35، صص 93-102. نقشینه، امیرصادق؛ حاتمی، الناز؛ نیکروانمتین، هومن، (1392)، «مطالعه پتروگرافی سفال عصرآهن غار هوتو»، پژوهشهای باستانشناسی ایران، شماره 5، دوره 3. نیکگفتار، احمد، (1387)، بررسی باستانشناختی پهنه فرهنگی شهر اسفراین در دوران اسلامی، پایاننامه کارشناسی ارشد باستانشناسی، دانشگاه تهران گروه باستانشناسی. نیکگفتار، احمد، (1391)، گزارش کاوش فصل پنجم شهر تاریخی بلقیس اسفراین، گزارش منتشرنشده، آرشیو پایگاه شهر تاریخی بلقیس اسفراین. وثوقی عابدینی، منصور، (1393)، مبانی تئوری و عملی کانیشناسی نوری، چاپ دوم، تهران: آرین زمین. وحدتی، علی اکبر، (1389)، پژوهشهای باستانشناختی در شهر بلقیس (اسفراین کهن)، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خراسان شمالی. وحدتی، علیاکبر، (1386)، گزارش گمانهزنی به منظور تعیین عرصه و پیشنهاد حریم شهر بلقیس- اسفراین، گزارش منتشر نشده، اداره کل میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی. ییت، ادوارد، (1365)، خراسان و سیستان، ترجمه قدرت الله روشنی و مهرداد رهبری، نشر یزدان، تهران. Ellis, L. 2000. Archaeological method and theory, Garland Publishing, Inc. pp 458-461.
Emami, S.M., Trettin, R., 2010. Phase generating processes in ancient ceramic matrices through microstructure investigation with high resolution microscopy methods. Advanced Microscopy Research 5, 181–189.
Peterson, S.E., Betancourt, P.P., 2009. Thin section petrography of ceramic materials, Instap Archaeological Excavation Manual 2, Instap Academic Press Philadelphia, Pennsylvania.
Quinn, P.S., 2013. Ceramic petrography: the interpretation of archaeological Pottery & related artefacts in thin Section, Oxford: Archaeopress.
Rathossi, C., Pontikes, Y., Tsolis-Katagas, P., 2010. Mineralogical difference between ancient sherds and experimental ceramics: indices for firing conditions and post-burial alteration, Proceedings of the 12th International Congress Patras, Bulletin of the Geological Society of Greece, 43, pp 856-865.
Reedy., Chandra. L., 2008. Thin-section petrography of stone and ceramic cultural materials, London, Archetype. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 685 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 672 |