شمشیری, علیرضا, حاجی نوری, غلامرضا, سکوتی نسیمی, رضا, نوجوان, علیرضا. (1397). بررسی تطبیقی دادگاه صالح و قانون حاکم بر مسئولیت مدنی ناشی از حوادث هسته‌ای در اسناد بین‌المللی، حقوق ژاپن و ایران. , 9(1), 231-255. doi: 10.22059/jcl.2018.233896.633495
علیرضا شمشیری; غلامرضا حاجی نوری; رضا سکوتی نسیمی; علیرضا نوجوان. "بررسی تطبیقی دادگاه صالح و قانون حاکم بر مسئولیت مدنی ناشی از حوادث هسته‌ای در اسناد بین‌المللی، حقوق ژاپن و ایران". , 9, 1, 1397, 231-255. doi: 10.22059/jcl.2018.233896.633495
شمشیری, علیرضا, حاجی نوری, غلامرضا, سکوتی نسیمی, رضا, نوجوان, علیرضا. (1397). 'بررسی تطبیقی دادگاه صالح و قانون حاکم بر مسئولیت مدنی ناشی از حوادث هسته‌ای در اسناد بین‌المللی، حقوق ژاپن و ایران', , 9(1), pp. 231-255. doi: 10.22059/jcl.2018.233896.633495
شمشیری, علیرضا, حاجی نوری, غلامرضا, سکوتی نسیمی, رضا, نوجوان, علیرضا. بررسی تطبیقی دادگاه صالح و قانون حاکم بر مسئولیت مدنی ناشی از حوادث هسته‌ای در اسناد بین‌المللی، حقوق ژاپن و ایران. , 1397; 9(1): 231-255. doi: 10.22059/jcl.2018.233896.633495
بررسی تطبیقی دادگاه صالح و قانون حاکم بر مسئولیت مدنی ناشی از حوادث هسته‌ای در اسناد بین‌المللی، حقوق ژاپن و ایران
1دانش‌آموختۀ دکتری حقوق خصوصی، پردیس علوم و تحقیقات آذربایجان شرقی، دانشگاه آزاد اسلامی، آذربایجان شرقی، ایران
2استادیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
3دانشیار گروه حقوق خصوصی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
4استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد ایلیخچی، دانشگاه آزاد اسلامی، آذربایجان شرقی، ایران
چکیده
گسترش فعالیت‌های هسته‌ای با افزایش مخاطرات هسته‌ای فرامرزی همراه بوده است. از مباحث حقوقی پیش‌رو تعیین دادگاه صالح و قانون حاکم است.کنوانسیون‌های مسئولیت مدنی هسته‌ای فقط یک دادگاه را صالح دانسته‌اند که معمولاً دادگاه کشور محل وقوع حادثه و در بعضی موارد دادگاه کشور مقر تأسیسات هسته‌ای است و قانون حاکم نیز مقررات کنوانسیون یا قوانین مقر دادگاه حسب تجویز کنوانسیون است. ژاپن با وجود عضویت نداشتن در هیچ‌یک از کنوانسیون‌های یادشده، دارای قانون غنی داخلی در زمینۀ مسئولیت هسته‌ای است که بر اساس آن، دادگاه کشور محل وقوع حادثۀ هسته‌ای صلاحیت دارد و قانون حاکم نیز معمولاً قانون محل حدوث خسارت است. ایران به دلیل عدم عضویت در کنوانسیون‌های مسئولیت مدنی هسته‌ای و نداشتن قانون خاص، از قواعد عمومی مانند اقامتگاه خوانده برای تعیین دادگاه و مقررات تابعیت برای ساکنان استفاده می‌نماید که در بسیاری از موارد ناکارآمد است؛ بنابراین، تدوین قانون خاص یا حداقل، عضویت در کنوانسیون‌های مرتبط ضروری است.
A Comparative Study of the Competent Court and Applicable Law in Civil Liability Caused By Nuclear incidents under International Conventions, Japanese and Iranian Laws
1PhD.Department of Private Law, East Azarbaijan Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
2Assistant Professor, Department of Private Law, Tabriz University, Tabriz, Iran
3Associate Professor, Department of Law, Faculty of Law and Social Sciences, Tabriz University, Tabriz, Iran
4Assistant Professor, Department of Private Law, Ilkhchi Branch, Islamic Azad University, Ilkhchi, Iran
چکیده [English]
The expansion of nuclear activities has been accompanied with increased nuclear transboundary risks. One of the legal issues is the determination of the competent court and law. Civil nuclear conventions consider a single competent forum to deal with all actions, that is the court of the country within the territory of which the nuclear incident occurred or the courts of Installation State. The applicable law is to be the provisions of the conventions or national legislation of the competent court . Even though Japan is not a party to any of the international nuclear liability conventions, it has a solid national third party liability legislation on nuclear responsibility according to which, the court of the country where the incident took place has the jurisdiction, and the applicable law is usually the law of the place where the damage has occurred. Since Iran it is not a member of civil nuclear liability conventions and it does not have any relevant domestic law in this field, it has used general rules such as defendant’s domicile to determine the competence court and the applicable law, which in many cases will be ineffective. Therefore, the specific legislation or at least membership of the relevant conventions is necessary.
ارفع‌نیا، بهشید (1395)، حقوق بین‌الملل خصوصی: تابعیت، اقامتگاه، وضع بیگانگان، تهران: بهتاب.
الماسی، نجادعلی (1382)، حقوق بین‌الملل خصوصی، چ1، تهران: میزان.
جعفری‌تبار، حسن (1389)، مسئولیت مدنی کالاها، چ1، تهران: نشر دادگستر.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1395)، مجموعه محشای قانون مدنی (علمی، تطبیقی و تاریخی)، چ5، تهران: گنج دانش.
دوست‌محمدی، بتول (1395)، «تعیین قانون حاکم بر مسئولیت مدنی در مقررات متحدالشکل رم دو و قانون ایران»، سومین کنفرانس جهانی مدیریت، اقتصاد، حسابداری و علوم انسانی در آغاز هزارۀ سوم، شیراز، با همکاری مشترک دانشگاه علمی کاربردی آذین شوشتر، دانشگاه زرقان، واحد پژوهش دانش‌پژوهان همایش آفرین، قابل دسترسی در: https://www.civilica.com/Paper-MEAHBTM03-MEAHBTM03_043.html
سلجوقی، محمود (1386)، حقوق بین‌الملل خصوصی، ج2، چ4، تهران: میزان.
صالحی ذهابی، جمال (1381)، «مسئولیتمدنیوقانونحاکمبرآندرتعارضقوانین»، پژوهشنامۀ بیمه، ش67، ص 130-101
صفایی، سید حسین (1394)، مباحثی از حقوق بین‌الملل خصوصی. چ3، تهران: میزان.
طباطبائی‌نژاد، سید محمد (1392)، «چالش تعیین قانون حاکم بر مسئولیت مدنی ناشی از نقض قواعد حقوق رقابت با نگاهی به نظام اتحادیۀ اروپا» ، فصلنامۀ دیدگاههای حقوق قضایی، ش62، ص112-89.
غریبه، علی (1379)، «دادگاه صالح و قانون حاکم بر مسئولیت بین‌المللی»، کانون وکلای دادگستری آذربایجان شرقی و اردبیل. مجموعه مقالات حقوقی. مجموعۀ نخست. چ1، ص132-119.
کاتوزیان، ناصر (1381)، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، چ7، تهران: نشر دادگستر.
مافی، همایون و ادبی فیروزجایی، رشید (1393)، «صلاحیت دادگاه‌های ایران در قلمرو حقوق بین‌الملل خصوصی»، دانش حقوق مدنی، ش6، ص 63-48.
مافی، همایون و حسینی مقدم، حسن (1396)، « دادگاه صالح در حل و فصل اختلافات ناشی از تعهدات غیرقراردادی در حقوق ایران و اتحادیۀ اروپا»، مطالعات حقوق تطبیقی، دورۀ 8 ،ش1، ص 322-297.
نصیری، محمد (1389)،حقوق بین‌الملل خصوصی، چاپ بیست و یکم، تهران: نشر آگاه.
نهرینی، فریدون (1387) «مسئولیت مدنی قراردادی و قهری از حیث صلاحیت دادگاه»، قضاوت، ش50، ص 51-48.
ب) خارجی
Abraham, Mohit (2014), "Nuclear Liability:A Key Component of the Public Policy Decision to Deploy Nuclear Energy in Southeast Asia", American Academy of Arts and Sciences, available at http://www.amacad.org/gnf.
Currie, duncan e.J. (2008), "The problems and gaps in the nuclear liability conventions and an analysis of how an actual claim would be brought under the current existing treaty regime in the event of a nuclear accident". Available at www.law.du.edu.
Herzog, Pascal( 2012), "Civil nuclear liability mechanisms to allocate the costs of a civil nuclear incident", Master thesis at the university of ST. GALLEN.
IAEA International Expert Group on Nuclear Liability(INLEX) (2017) The 1997 Vienna convention on civil liability for nuclear damage and the 1997 convention on supplementary compensation for nuclear damage explanatory texts. Available at www-pub.iaea.org.
KAYIKÇI, Mehmet Suat (2012) "The International Civil Liability Regime for Nuclear Energy: How Would It Respond to a Chernobyl Disaster of 2011?", Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2102175.
Rimšaitė, laura (2013) "Civil liability for nuclear damage: comparative analysis of international treaties", Social transformations in contemporary society, Lithuania: Mykolas romeris university.
Sands, Philippe and Galizzi, Paolo (1999) "The 1968 Brussels Convention and Liability for Nuclear Damage", Nuclear Law Bulletin, No.64, Available at https://www.oecd-nea.org › Nuclear law › Nuclear Law Bulletin.
Stoiber, Carlton and [et al...] (2003) Handbook on nuclear law, IAEA international atomic energy agency.
Shi ,Shuai (2010) "Study of Compensation for Nuclear Pollution Damage: A Reflection of the Development of China's Nuclear Power and Related Research", International institute of social studies, Available at https://thesis.eur.nl.
Van Dyke, Jon M. (2010) "The inadequate liability and compensation regime for damage caused by nuclear activities", Williams Richardson school of law, Available at www.gu.se/digitalAssets.
Vásquez-Maignan, Ximena (2011) "Fukushima: liability and compensation" NUCLEAR LAW BULLETIN No. 88, OECD.
Vásquez-Maignan, Ximena(2012) "The Japanese nuclear liability regime in the context of the international nuclear liability principles, Japan’s Compensation System for Nuclear Damage As Related to the TEPCO Fukushima Daiichi Nuclear Accident", NUCLEAR ENERGY AGENCY ORGANISATION FOR ECONOMIC CO-OPERATION AND DEVELOPMENT, OECD , Available at www.oecd-nea.org /law/fukushima.
Nomura, Toyohiro & Hokugo, Taro & Takenaka,Chihiro (2012), "Japan’s nuclear liability system, , Japan’s Compensation System for Nuclear Damage As Related to the TEPCO Fukushima Daiichi Nuclear Accident", NUCLEAR ENERGY AGENCY ORGANISATION FOR ECONOMIC CO-OPERATION AND DEVELOPMENT, OECD , Available at www.oecd-nea.org /law/fukushima.
Zhang, Mo (2009), "Party Autonomy in Non-contractual Obligation: Rome II and its Impacts on Choice of Law", available at, http://heinonline.org.
