تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,573 |
تعداد مقالات | 71,037 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,520,824 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,780,362 |
مطالعۀ مقایسهای تصویر زن از دیدگاه هندسی در دیوارنگارههای کاخها و خانههای اصفهان | ||
زن در فرهنگ و هنر | ||
مقاله 3، دوره 10، شماره 1، فروردین 1397، صفحه 29-46 اصل مقاله (709.98 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2018.247541.991 | ||
نویسندگان | ||
مرضیه محمد طالبی طرمزدی1؛ نیما ولیبیگ* 2 | ||
1دانشجوی ارشد صنایعدستی دانشگاه هنر اصفهان | ||
2استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اصفهان، دانشکدة مرمت، گروه مرمت بناها و بافتهای تاریخی | ||
چکیده | ||
یکی از نقوش پرکاربرد در دیوارنگارة کاخها و خانهها نقوش زنان است. این نقوش به صورتهای گوناگونی تصویرسازی شده است. دیوارنگاری در ایران قدمتی دیرینه دارد. دورة صفویه زمان توسعه و تحول نگاره در زمینة اشکال و مفاهیم به کار برده در آن است. از نمونههای آن میتوان به بناهایی در اصفهان در کاخها همچون عالیقاپو و چهلستون اشاره کرد. در خانههای ارامنة اصفهان نقاشیهای دیواری وجود دارند که در آنها نقوش زن بسیار دیده میشوند. هدف این مقاله شناخت و مطالعة دقیق دیوارنگارههای دارای نقوش زنان در بناهای تاریخی است. پژوهشگران دیگر در این گستره به جنبههای مختلفی همچون فناوری ساخت، نحوة اجرای این نقاشیها و مطالعة مفهومی نقوش زن در دیوارنگارهها پرداختهاند و هریک به شکلی مجزا این موارد را تحلیل و بررسی کردهاند. این مقاله با شیوة مطالعة مقایسهای به تحلیل ویژگیهای مشترک و متفاوت دیوارنگارهها پرداخته و با نگاه ویژه به ویژگیهای هندسی، نگارههای کاخها را با خانهها مقایسه کرده است. با بررسیهای انجامشده آشکار شد زنان نیمی از تابلوهای چهرهنگاره را پر کردهاند و اشکال مشخصی همچون مربع و مستطیل پرکاربردترین قابهای استفادهشدهاند. این قابها از شکل معماری تأثیر پذیرفتهاند و چینش آنها در خانهها در فضای دید میهمان و در کاخها در کلیة فضاهای مجوف است. این مقاله برای نخستینبار به ساختار مقایسهای تصویر زن از دیدگاه هندسی و شباهتها و تفاوتهای این نقوش در کاخها و خانههای اصفهان میپردازد و سعی بر آن دارد با مطالعات کتابخانهای و برداشتهای میدانی و با کمک مدلسازی ترسیمی، به تحلیل مقایسهای دادهها بپردازد. | ||
کلیدواژهها | ||
خانههای ارامنة اصفهان؛ نقاشیدیواری کاخهای اصفهان؛ نقوش زن در نگارههای ایرانی؛ هندسة نقوش | ||
مراجع | ||
[1] ابوالوفای بوزجانی، محمد بن محمد (1369). هندسة ایرانی، ترجمة علیرضا جذبی. تهران: سروش. [2] اصلانی، حسام (1388). نقاشی دیواری از طرح تا مرمت، تهران: سمت. [3] آژند، یعقوب (1383). «نقاشان اروپایی در ایران: دورة صفوی»، نشریة هنرهای زیبا، ص 75ـ83. [4] آقاجانی اصفهانی، حسین؛ جوانی، اصغر (1386). دیوارنگاری عصر صفویه در اصفهان، تهران: فرهنگستان هنر. [5] آقاجانی، حسین )1359(. «تعمیرات نقاشی»، فصلنامه اثر. ش 1، ص 79-90. [6] بروک، اریک (1390). نقوش هندسی در معماری اسلامی: ترسیم گامبهگام بدوم محاسبات ریاضی، با ترجمة مژگان هاتفی، تهران: یزدا. [7] بمانیان، محمدرضا؛ اخوت، هانیه؛ بقایی، پرهام (1390). هندسه و تناسبات در معماری، تهران: هله. [8] بینام (1352). نگار زن: تاریخ مصور لباس زن در ایران، تهران: انجمن بینالمللی زنان در ایران. [9] پنیریان، آزاده (1391). «بازخوانی و تحلیل دیوارنگارههای کاخ چهلستون اصفهان با رویکرد آیکونوگرافی»، پایاننامة کارشناسی ارشد، گروه هنر اسلامی، دانشکدة هنر ادیان و تمدنها، دانشگاه هنر اصفهان. [10] تقوی، عابد؛ موسوی، مونا (1392). «بررسی حضور اجتماعی زنان و سیر تحول پوشش در نگارههای عصر صفوی»، فصلنامة علمی پژوهشی زن و فرهنگ. سال پنجم، ش 18، ص 81-102. [11] حمزوی، یاسر (1389). «نحوة اجرای شیوة تمپرا در دیوارنگارهای از خانة سوکیاس در اصفهان»، کتاب ماه هنر، ش 142، ص56ـ61. [12] خودداری نایینی، سعید (1388). کاخوارة نایین (طلیعة دیوارنگارههای مکتب اصفهان)، تهران: متن. [13] رازانی، مهدی؛ الماسینیا، پژمان (1392). «خانة سوکیاس در جلفای نو اصفهان: تاریخچه، معماری، تزیینات و تعمیرات»، دوفصلنامة تخصصی دانش مرمت و میراث فرهنگی، ش 2، ص57ـ70. [14] رحمانی، جبار؛ ظفری نائینی، سپیده (1394). «پژوهش میانرشتهای در هنر با رویکرد هرمنوتیکی هیرش مورد پژوهشی تحلیل هنر نگارگری، نگارة یوسف و زلیخا»، فصلنامة علمی پژوهشی کیمیای هنر، ش 15، ص 47ـ63. [15] شریفزاده، عبدالمجید (1381). دیوارنگاری در ایران، تهران: صندوق تعاون سازمان میراث فرهنگی کشور. [16] شکفته، عاطفه (1385). «حفظ و مرمت یکی از دیوارنگارههای ایوان خانة سوکیاس»، پایاننامة کارشناسی، گروه مرمت آثار تاریخی و فرهنگی، دانشکدة مرمت، دانشگاه هنر اصفهان. [17] ضیاءپور، جلیل (1347). پوشاک زنان ایران، تهران: وزارت فرهنگ و هنر. [18] طاهر، حکیمه (1395). «بررسی گفتمان جنسیت در دورة صفوی با تکیه بر نگارههای کاخ چهلستون و عالیقاپو اصفهان»، پایاننامة کارشناسی ارشد، گروه هنر اسلامی، دانشکدة هنر ادیان و تمدنها، دانشگاه هنر اصفهان. [19] غیبی، مهرآسا (1385). هشت هزار سال تاریخ پوشاک اقوام ایرانی، تهران: هیرمند. [20] فرید، امیر؛ پویانمجد، آزاده (1391). «بررسی و تحلیل شمایلشناسانة نگارة کشتهشدن شیده به دست کیخسرو»، فصلنامة نگره، ش 24، ص 51ـ65. [21] کریمی، امیرحسین (1392). «روششناسی تشخیص بست در دیوارنگاری ایرانی»، پایاننامة دکتری، گروه مرمت آثار تاریخی و فرهنگی، دانشکدة مرمت، دانشگاه هنر اصفهان. [22] کمالی، علیرضا (1385). دیوارنگاری در ایران، تهران: زهره. [23] گامبریچ، ارنست هانس (1379). تاریخ هنر، ترجمه علی رامین. تهران: نی. [24] متین، پیمان ( 1382). پوشاک در ایرانزمین، تهران: امیرکبیر. [25] مقدم منش، هدی (1394). «تأثیر نقاشی اروپایی بر نگارگری ایران در مکتب اصفهان»، دومین همایش ملی باستانشناسی. [26] مهدیزاده، علیرضا (1394). «تحلیل نگارههای فتح خیبر مربوط به دورههای تیموری، ترکمن و صفوی»، دو فصلنامة علمی پژوهشی مطالعات تطبیقی هنر، ش 10، ص 97ـ108. [27] نجیباوغلو، گلرو (1379). هندسه و تزیین در معماری اسلامی (طومار توپ قاپی)، تهران: روزنه. [28] وطندوست، عبدالرسول؛ بهشتی، سید محمد؛ نیری، پرستو (1392). «سیری در مبانی بازسازی و مرمت سنتی نقاشیهای دیواری در ایران با نگاهی به چند نمونه آثار شاخص»، باغ نظر، ش 27، ص 71-82 . [29] ولیبیگ، نیما (1391). «رابطة بین هندسه نظریـ عملی و پایداری طاقهای آهنگ آجری ایرانی»، پایاننامة دکتری، گروه مرمت بنا و احیای بافتهای تاریخی، دانشکدة مرمت، دانشگاه هنر اصفهان. [30] هنرفر، لطفالله (1351). «کاخ چهلستون»، هنر و مردم، ش 121. [31] یاسینی، سیده راضیه (1393). «بررسی تطبیقی تصویر زن در ادب فارسی و نگارههای ایرانی»، پژوهشنامة زنان، سال پنجم، ش 2، ص 139ـ162. [32] Binyon, Laurence, J.V.S Vilkinson, Basil Gray (1931). Persian Miniature Painting. INC. New York. [33] Canby, Sheila.(1993). Persian Painting. Press: British Museum Prees. [34] Grabar, Oleg. Mika Natif (2001). Two Safavid Paintings: An Essay in Interpretation. Brill. PP 173- 202. [35] Grube, E. (1974). Wall paintings in the seventeenth century monuments of Isfahan. Iranian Studies, 7(3-4), PP 511-542. [36] Sheikh, S. Z. (2017). Chinese Influence in Persian Manuscript Illustrations. Int. J. of Multidisciplinary and Current research, 5. [37] Soltani, S. H., & Saadatmand, A. (2017). “Aesthetic and Symbolic Analysis of the Manuscript Illustration Alexander the Great (Sikandar) in Conversation with WakWak Tree (Talking Tree) in Shahnameh Demot”. International Journal of Applied Arts Studies (IJAPAS), 2(2). [38] Taghipour, S., & Dehkordi, S. A. (2016). “Comparison And Analysis Of Zand And Qajar Iranian Painting With Shah Zeydholyshrine Murals”. Turkish Online Journal Of Design Art And Communication, 6, PP 3369-3372. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 697 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 737 |