
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,696 |
تعداد مقالات | 72,308 |
تعداد مشاهده مقاله | 129,416,850 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 102,256,549 |
گذار از نظام آموزشی سنتی به مدرن در قلمرو عثمانی مطالعه موردی: مدرسۀ صادقیۀ تونس | ||
پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی | ||
مقاله 3، دوره 49، شماره 1، شهریور 1395، صفحه 41-55 اصل مقاله (198.01 K) | ||
نوع مقاله: پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jhic.2018.252245.653874 | ||
نویسنده | ||
عباس برومنداعلم* | ||
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) | ||
چکیده | ||
یکی از مهمترین عرصههای رویارویی فرهنگیِ تمدن اسلامی با تمدن جدید غرب، حوزه آموزش و نظام آموزشی بود که در بیشتر سرزمینهای اسلامی در قالب شکلگیری و تأسیس مدارس جدید بروز کرد. دارالفنون عثمانی که بهمثابه مجتمع آموزشی جامع در 1278/ 1862م تأسیس شد، عملا به الگویی مناسب برای بسیاری از ممالک اسلامی، به ویژه ایالات و ولایات عثمانی در این دوره تبدیل شده بود. سرزمین افریقیه که از اواخر سدۀ شانزدهم میلادی/ دهم هجری تحت الحمایه عثمانی قرار گرفته بود، از جمله اولین ایالاتی بود که بهسبب نزدیکی سرزمینی و جغرافیایی در معرض مفاهیم و آموزههای مدرنیته قرار گرفت. ازاینرو، از اواخر سدۀ هجدهم میلادی/ دوازدهم هجری مسأله اصلاح نظام آموزشی به یکی از مسائل و دغدغههای حاکمان و عناصر اصلاحطلب افریقیه تبدیل شد و در نتیجه مدرسه عالی صادقیه با الگو گرفتن از دارالفنون استانبول تأسیس شد. این مدرسه با برنامه دقیق و سطوح مدون آموزشی، فارغالتحصیلانی را به جامعه افریقیه ارائه کرد که نقش مهمی در تحولات اجتماعی افریقیه در سدۀ نوزدهم و بیستم میلادی ایفا کردند. از اینرو، یکی از دغدغههای اصلی استعمار فرانسه پس از سلطه بر تونس از سال 1881م/ 1298ق تضعیف یا به تعطیلی کشاندن این مدرسه بود. رهبران و پیشگامان جنبش استقلال طلبی در تونس، که منجر به استقلال این کشور از فرانسه در 1956م/ 1375ق گردید، از دانش آموختگان مدرسه عالی صادقیه بودند. | ||
کلیدواژهها | ||
استعمار فرانسه؛ افریقیه؛ دارالفنون استانبول؛ نظام آموزشی عثمانی؛ مدرسه صادقیه | ||
مراجع | ||
ابوالنصر، فضیل، رویارویی غربگرایی و اسلامگرایی، ترجمه حجتا... جودکی، تهران: انتشارات وزارت خارجه، 1378. بالتا، پل، مغرب بزرگ از استقلال تا سال 2000، ترجمه عباس آگاهی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت خارجه، 1370. برومنداعلم، عباس، بررسی تطبیقی جنبشهای اسلامی الجزایر و تونس (تباراندیشهای و دگرگونی تاریخی)، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام، 1392. تونس عبرالتاریخ، باشراف خلیفه الشاطر، تونس: مرکز الدراسات و البحوث الاقتصادیه و الاجتماعیه، 2005. تیمومی، الهادی، تاریخ تونس الاجتماعی (1881ـ1956)، صفاقس: دار محمدعلی الحامی، 2001. ثعالبی، عبدالعزیز، تونس الشهیده، حمادی الساحلی، بیروت: دارالغرب الاسلامی، 1988. جعیط، هشام، بحران فرهنگ اسلامی، سید غلامرضا تهامی، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، 1381. عبدالوهاب، حسن حسنی، خلاصۀ تاریخ تونس،حمادی الساحلی، تونس: دارالجنوب للنشر، 2001. حجّی، لطفی، بورقیبه و الاسلام (الزعامۀ والامامۀ)، تونس: دارالجنوب للنشر، 2004. زرکشی، ابوعبدالله محمد بن ابراهیم، تاریخ الدولتین الموحدیه و الحفصیه، تونس: نشر المکتبه العتیقه، 1966م. زیدی، علی، الزیتونیون، دورهم فی الحرکۀ الوطنیه التونسیه (1904/1945)، صفاقس، کلیه الاداب و العلوم الانسانیه، 2007. ژولیان، اندری، تاریخ افریقیا الشمالیه، محمد مزالی و البشیر بن سلامه، تونس: دارالتونسیه، 1978م. ساحلی، حمادی، تراجم و قضایا معاصره، بیروت: دارالمغرب الاسلامی، 2005. شنوفی، علی، الوزیر خیرالدین و معاصروه، قرطاج: بیت الحکمه، 1990. کریکن، س. فان، خیرالدین و البلاد التونسیه، ترجمه بشیر بن سلامه، تونس و لیدن: دارسحنون و بریل، 1988. لاپیدوس، ایرام،تاریخ جوامع اسلامی، ترجمه علی بختیاری زاده، تهران: اطلاعات، 1381. ماتیل، الکساندر، دایرۀالمعارف ناسیونالیسم، ترجمه کامران فانی و محبوبه مهاجر، تهران: وزارت امورخارجه، 1383. محجوبی، علی، جذور الحرکۀ الوطنیه التونسیه، عبدالحمید الشابی، قرطاج تونس: بیت الحکمه، 1999. مونس، حسین، تاریخ و تمدن مغرب، ترجمه حمیدرضا شیخی، تهران: سمت، 1385. ناصری طاهری، عبدالله، مقدمهای بر تاریخ مغرب اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392. وزان الفاسی حسن بن محمد، وصف افریقیا، عبدالرحمان حمیده، المملکه السعودیه، نشر مطابع جامعه محمد بن سعود، 1978م. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 588 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 467 |