پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,943,668 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,611,774 |
بررسی قاعده فقهی «لا طاعهَ لمخلوقٍ فی معصیهِ الخالق» | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| مقاله 9، دوره 50، شماره 2، اسفند 1396، صفحه 417-440 اصل مقاله (286.16 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2018.125857.668028 | ||
| نویسندگان | ||
| طاهر علی محمدی* 1؛ حمزه نظرپور2 | ||
| 1دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه ایلام | ||
| 2دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه مازندران | ||
| چکیده | ||
| با وجود جایگاه ویژهی قواعد فقهی در تفریع و تطبیق احکام فقهی؛ هنوز قواعدی هستند که استخراج و اصطیاد نشده و یا در میان فقها به عنوان یک قاعدهی فقهی شهرت نیافتهاند که یکی از آنها قاعده «لا طاعهَ لِمَخلوقٍ فی مَعصیَهِ الخالِقِ» است. بر اساس این قاعده، اطاعت از افراد، زمانی که منجر به معصیت خداوند گردد، حرام است و اطاعت الهی نیز با انجام حرام محقّق نمیشود. نظر به اهمیت موضوع از یک سو و عدم رواج و شیوع اصطلاح «قاعده» برای آن از دیگر سو، میطلبید در راستای تأیید و تثبیت این قاعده، تحقیقی درخور صورت پذیرد. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و با جستجوی وسیع در روایات و فتاوای فقهای عظام انجام گرفته، ضمن بررسی و تبیین برداشتهای مختلف از روایت «لا طاعهَ لِمَخلوقٍ فی مَعصیَهِ الخالِقِ» و تطبیق مصادیق مختلف فقهی آن در کلام فقها، قاعدهی مذکور اثبات شده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| طاعت؛ قاعده فقهی؛ مستندات قاعده؛ معصیت؛ موارد تطبیق قاعده | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The study of the Jurisprudential Rule of “No Obedience of a Creature is Permissible as Long as the Creator is being Disobeyed” | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Taher Alimohammadi1؛ hamzeh nazarpour2 | ||
| 1Associate Professor of Jurisprudence and Principles of Islamic Law Ilam University | ||
| 2. Ph.D. Student of Jurisprudence and Principles of Islamic Law, Mazandaran University | ||
| چکیده [English] | ||
| Despite the special status of legal rules in implementation of Islamic jurisprudence, there are still rules that have not been extracted yet, or have not been known as a judicial principle among jurists, one of which is the rule “No obedience of a creature is permissible as long as the Creator is being disobeyed”. Based on this rule, obeying people is unlawful when it leads to God’s disobedience and obedience to God cannot be achieved by unlawful act. Considering the importance of the issue on the one hand and the lack of prevalence of the so-called “rule” for it on the other, it requires proper research to affirm and consolidate the rule. In this study, which was conducted through a descriptive-analytical method and a massive search among narrations and fatwas of the great jurists, in addition to the investigating and explaining of different takes on this narration, “No obedience of a creature is permissible as long as the Creator is being disobeyed” and adaptation of its various legal referents in the words of the jurisprudents, it has been proved as a rule. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| documentations of the rule, evidences for proving the rule, instances of applying the rule, Obedience, sin | ||
| مراجع | ||
|
]1[. قرآن کریم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی. ]2[. ابن بابویه، محمّد بن علی (1362ش). الخصال. تصحیح علی اکبر غفاری، چاپ اول، 2 جلد، قم، مؤسسه نشر اسلامی. ]3[. ــــــــــ، (1378ق)، عیون اخبار الرّضا علیه السلام، تصحیح مهدی لاجوردی، چاپ اول، 2 جلد، تهران، نشر جهان. ]4[. ــــــــــ، (1413ق)، من لایحضره الفقیه، تصحیح علی اکبر غفاری، چاپ دوم، 4 جلد، قم، مؤسسه نشر اسلامی. ]5[. ابن منظور، محمّد بن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، تصحیح احمد فارس، چاپ سوم، 15 جلد، بیروت، دار الفکر والطباعه و النشر و التوزیع. ]6[. اراکی، محمّد علی، (1419ق)، کتاب النکاح، چاپ اول، 1 جلد، قم، نور نگار. ]7[. انصاری، مرتضی بن محمّد امین، (1426ق)، الفوائد الاصولیه، چاپ اول، 1 جلد، تهران، شمس تبریزی. ]8[. ـــــــــــ، (1428ق)، فرائد الاصول، چاپ نهم، 4 جلد، قم، مجمع الفکر الاسلامی. ]9[. انصاریان، حسین، (1386ش)، ترجمه نهج البلاغه، چاپ دوم، 1 جلد، تهران، پیام آزادی. ]11[. آخوند خراسانی، محمّد کاظم، (1409ق)، کفایه الاصول، چاپ اول، 1 جلد، قم، مؤسسه آلالبیت (ع). ]12[. آشتیانی، محمّد حسن، (1403ق)، بحر الفوائد، چاپ اول، 2 جلد، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی. ]13[. بجنوردی، حسن، (1419ق)، القواعد الفقهیه، تصحیح مهدی مهریزی و محمّد حسین درایتی، چاپ اول، 7 جلد، قم، الهادی. ]14[. بحرانی، کمالالدّین میثم، (1375ش)، شرح نهج البلاغه، ترجمه محمّد صادق عارف و دیگران، چاپ اول، 5 جلد، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی. ]15[. برقی، احمد بن محمّد، (1371ق)، المحاسن، چاپ دوم، 2 جلد، قم، دار الکتب الاسلامیه. ]16[. پاینده، ابوالقاسم، (1382ش)، نهج الفصاحه، چاپ چهارم، 1 جلد، تهران، دنیای دانش. ]17[. جبعیعاملی، زینالدّین بن علی، (بیتا)، روض الجنان فی شرح ارشاد الاذهان، چاپ اول، 1 جلد، قم، مؤسسه آل البیت (ع). ]18[. ــــــــــ، (1413ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، چاپ اول، 15 جلد، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه. ]19[. جزیری، عبدالرحمن، (1419ق)، الفقه علی المذاهب الاربعه و مذهب اهل البیت وفقاً لمذهب اهل البیت (ع)، چاپ اول، 5 جلد، بیروت، دار الثقلین. ]20[. جوهری، اسماعیل بن حماد، (1376ق)، الصحاح، تحقیق احمد عبد الغفور عطار، چاپ اول، 6 جلد، بیروت، دار العلم للملایین. ]21[. حرّعاملی، محمّد بن حسن، (1409ق)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، چاپ اول، 30 جلد، قم، مؤسسه آل البیت (ع). ]22[. حلّی، جعفر بن حسن، (1408ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تحقیق عبدالحسین محمّد علی بقال، چاپ دوم، 4 جلد، قم، مؤسسه اسماعیلیان. ]23[. حلّی، حسن بن یوسف، (1414ق)، تذکره الفقهاء، چاپ اول، 17 جلد، قم، مؤسسه آلالبیت (ع). ]24[. ــــــــــ، (1413ق)، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، چاپ دوم، 9 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی. ]25[. ــــــــــ، (1412ق)، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، چاپ اول، 15 جلد، مشهد، مجمع البحوث الاسلامیه. ]26[. خویی، ابوالقاسم، (بیتا)، المستند فی شرح العروه الوثقی، تقریر مرتضی بروجردی، چاپ اول، 4 جلد، بینا. ]27[. ــــــــــ، (1418ق)، موسوعه الامام الخویی، چاپ اول، 33 جلد، قم، مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی. ]28[. دشتی، محمّد، (1379ش)، ترجمه نهج البلاغه، چاپ اول، 1 جلد، قم، مشهور. ]29[. راغباصفهانی، حسین بن محمّد، (1412ق)، مفردات الفاظ القرآن، چاپ اول، 1 جلد، بیروت، دارالقلم. ]30[. روحانی، محمّد صادق، (1382ش)، زبده الاصول، چاپ دوم، 6 جلد، تهران، حدیث دل. ]31[. سبزواری، عبدالاعلی، (1413ق)، مهذّب الاحکام فی بیان الحلال و الحرام، چاپ چهارم، 30 جلد، قم، مؤسسه المنار. ]32[. شاهین، داریوش، (1358ش)، ترجمه نهج البلاغه، چاپ اول، 1 جلد، تهران، جاویدان. ]33[. شریعت اصفهانی، فتحالله، (1410ق)، قاعده لا ضرر، تحقیق یحیی ابوطالبی عراقی، چاپ اول، 1 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی. ]34[. شریف مرتضی، علی بن حسین موسوی، (1405ق)، رسائل شریف مرتضی، تصحیح سید مهدی رجایی، چاپ اول، 4 جلد، قم، دار القرآنالکریم. ]35[. شریفالرّضی، محمّد بن حسین، (1414ق)، نهج البلاغه، تصحیح صبحیصالح، چاپ اول، 1 جلد، قم، هجرت. ]36[. شهیدی، سیّد جعفر، (1378ش)، ترجمه نهج البلاغه، چاپ چهاردهم، 1 جلد، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی. ]37[. صافی گلپایگانی، لطفالله، (بیتا)، التعزیر؛ احکامه و حدوده، چاپ اول، 1 جلد، بینا. ]38[. طباطبایی قمی، سیّد تقی، (1413ق)، عمده المطالب فی التعلیق علی المکاسب، چاپ اول، 4 جلد، قم، کتابفروشی محلّاتی. ]39[. طباطبایی یزدی، سیّد محمّد کاظم، (1409ق)، العروه الوثقی فیما تعم به البلوی، چاپ دوم، 2 جلد، بیروت، مؤسسه الاعلمی للمطبوعات. ]40[. طرابلسی، ابن براج قاضی عبد العزیز، (1406ق)، المهذّب، تصحیح جمعی از محقّقان زیر نظر آیتالله سبحانی، چاپ اول، 2 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی. ]41[. طریحی، فخرالدّین، (1375ش)، مجمع البحرین، تحقیق سیّد احمد حسینی، چاپ سوم، 6 جلد، تهران، کتابفروشی مرتضوی. ]42[. طوسی، محمّد بن حسن، (1407ق)، الخلاف، چاپ اول، 6 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی. ]43[. ـــــــــــ، (1387 ق)، المبسوط فی فقه الامامیه، تحقیق محمّد تقی کشفی، چاپ سوم، 8 جلد، تهران، المکتبه المرتضویه لاحیاء آثار الجعفریه. ]44[. عبّاس، حسن، (1966م)، النحو الوافی، چاپ سوم، 4 جلد، مصر، دار المعارف. ]45[. فاضلهندی، محمّد بن حسن، (1416ق)، کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، چاپ اول، 11 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی. ]46[. فراهیدی، خلیل بن احمد، (1409 ق)، کتاب العین، چاپ دوم، 9 جلد، قم، هجرت. ]47[. فیض کاشانی، محمّد محسن ابن شاه مرتضی، (بیتا)، مفاتیح الشرایع، چاپ اول، 3 جلد، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی نجفی. ]48[. ــــــــــ، (1406ق)، الوافی، چاپ اول، 26 جلد، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی (ع). ]49[. فیضالاسلام اصفهانی، علینقی، (1379ش)، ترجمه و شرح نهج البلاغه، چاپ پنجم، 2 جلد، تهران، مؤسسه چاپ و نشر تألیفات فیض الاسلام. ]50[. کاشفالغطاء، حسن بن جعفر، (1422ق)، انوار الفقاهه (کتاب الشهادات)، چاپ اول، 1 جلد، نجف، مؤسسه کاشف الغطاء. ]51[. کبیر مدنی، سیّد علیخان،(1409ق)، ریاض السالکین فی شرح صحیفه سیّد السّاجدین، تصحیح محسن حسینی امینی، چاپ اول، 7 جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی. ]52[. کلینی، محمّد بن یعقوب، (1429ق)، الکافی، تصحیح دارالحدیث، چاپ اول، 15 جلد، قم، دارالحدیث. ]53[. مجلسی، محمّدباقر، (1403 ق)، بحار الانوار، چاپ دوم، 111 جلد، بیروت، دار احیاء التراث العربی. ]54[. محقّق داماد، مصطفی، (1383ش)، قواعد فقه (1)، چاپ دوازدهم، 1 جلد، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی. ]55[. مدنی کاشانی، حاج آقا رضا، (1411ق)، براهین الحجّ للفقهاء و الحجج، چاپ سوم، 4 جلد، کاشان، مدرسه علمیه آیتالله مدنی کاشانی. ]56[. مغنیه، محمّدجواد، (بیتا)، التفسیر المبین، چاپ اول، 1 جلد، قم، بنیاد بعثت. ]57[. منتظری، حسینعلی، (1409ق)، دراسات فی الولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه، چاپ دوم، 4 جلد، قم، تفکّر. ]58[. ـــــــــــ، (بیتا)، رساله استفتاآت، چاپ اول، قم، بینا. ]59[. موسوی گلپایگانی، سیّد محمّدرضا، (1409ق)، مجمع المسائل، تحقیق علی کریمی جهرمی و همکاران، چاپ سوم، 5 جلد، قم، دار القرآنالکریم. ]60[. نجفی، محمّدحسن، (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تصحیح عباس قوچانی، چاپ هفتم، 43 جلد، بیروت، دار احیاء التراث العربی. ]61[. نوری، حسین، (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، چاپ اول، 28 جلد، قم، مؤسسه آلالبیت (ع). ]62[. ورام بن ابیفراس، مسعود بن عیسی، (1369ش)، تنبیه الخواطر و نزهه النواظر، ترجمه محمّدرضا عطایی، چاپ اول، 1 جلد، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 946 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 594 |
||