جعفری خسروآبادی, نصراله. (1396). شرط فعل از تکلیف محض تا اشتغال ذمه (گفتاری پیرامون آثار شرط فعل در فقه امامیه و حقوق ایران). , 13(4), 959-976. doi: 10.22059/jorr.2017.208205.1007351
نصراله جعفری خسروآبادی. "شرط فعل از تکلیف محض تا اشتغال ذمه (گفتاری پیرامون آثار شرط فعل در فقه امامیه و حقوق ایران)". , 13, 4, 1396, 959-976. doi: 10.22059/jorr.2017.208205.1007351
جعفری خسروآبادی, نصراله. (1396). 'شرط فعل از تکلیف محض تا اشتغال ذمه (گفتاری پیرامون آثار شرط فعل در فقه امامیه و حقوق ایران)', , 13(4), pp. 959-976. doi: 10.22059/jorr.2017.208205.1007351
جعفری خسروآبادی, نصراله. شرط فعل از تکلیف محض تا اشتغال ذمه (گفتاری پیرامون آثار شرط فعل در فقه امامیه و حقوق ایران). , 1396; 13(4): 959-976. doi: 10.22059/jorr.2017.208205.1007351
شرط فعل از تکلیف محض تا اشتغال ذمه (گفتاری پیرامون آثار شرط فعل در فقه امامیه و حقوق ایران)
استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه میبد، میبد، ایران
چکیده
در رابطۀ با اثر ماهوی شرط فعل، فقهیان امامیه اختلافات گسترده‌ای دارند؛ برخی از فقهیان شرط فعل را فاقد اثر وضعی و ماهیت آن را صرفاً حکم تکلیفی می‌دانند، گروهی راه افراط در پیش گرفته‌اند و آن را واجد اثر وضعی مدیونیت دانسته‌اند و برخی حق وضعی ناشی از شرط فعل را تا حد «حق مطالبه» تقلیل داده‌اند؛ در این میان گروهی راه میانه‌ای را در پیش گرفته و برای شرط فعل، اثر وضعی قائل شده و آن را یکی از اقسام حق مالی دانسته‌اند که نگارنده آن را حقِ مالیِ عهدی نام نهانده و بر این عقیده است که در مواردی این حق عهدی به حق مالی ذمی یعنی دین تبدیل می‌شود. قانون مدنی ایران نیز موضع روشنی ندارد و این امر ضرورت تبیین دقیق اثر شرط فعل در فقه امامیه (که منبع اقتباس مقنن بوده است) را دو چندان می‌کند. از این‌رو در این نگاره بر اساس دو روش توصیفی - تحلیلی به بررسی دیدگاه و دلائل هر گروه می‌پردازیم و موضع و مبنای قانون مدنی را نیز آشکار خواهیم کرد.
The Legal and Jurisprudential Analysis of Positive Condition from Absolute Duty to Undertaking a Duty or Obligation "A Discussion on the Effects of Positive Condition in Imamiyyah Jurisprudence and Iranian Law"
نویسندگان [English]
Nasrollah Ja'fari Khosrow Abadi
Assistant Professor at Islamic Jurisprudence and Law, Ayatollah Haeri Yazdi University, Meybod, Yazd, Iran
چکیده [English]
The Imamiyyah jurisprudents have wide dispute over the substantial effect of positive condition. Some jurisprudents hold that positive condition lacks natural effect, believing that it is merely a positive law. Another group goes to the extreme, assuming that it has natural effect of debt, while others reduces the positive right of positive condition to the "right of demanding”. Meanwhile, a group of scholars has taken a moderate approach, considering a natural effect for positive condition. They regard it as a type of financial right. It is called financial covenanted right by the author of the article, believing that in some occasions, it turns to financial obligational right, which is debt. Iranian civil code doesn't take a clear position, and this necessitates further a precise explanation of the effect of positive condition in Imamiyyah jurisprudence, which has been the source of legislative adoption. Therefore this article, using a descriptive-analytical approach, studies the views and arguments of each group and reveals the position and basis of civil law.
کلیدواژه‌ها [English]
Positive Condition, Natural Law, Positive Law, Financial right, Right of Demanding
مراجع
اصفهانی، محمد حسین (1418 ق). حاشیۀ کتاب المکاسب (ط - الحدیثه). قم: انوار الهدی.
الشریف، محمد مهدی و نصرالله جعفری خسروآبادی (1391). تصرفات من علیه الخیار در قانون مدنی و فقه امامیه (پژوهشی در مبانی مواد ۴۵۴و ۴۵۵قانون مدنی). حقوق اسلامی، ش سال نهم، شمارۀ ۳۳: ۱۰۷ – ۱۳۳.
انصاری، شیخ مرتضی (1430 ق) کتاب المکاسب. چاپ دهم. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
انصاری، شیخ مرتضی (1412 ق). ارشاد الطالب الی التعلیق علی المکاسب [انصاری]. قم: اسماعیلیان.
ایروانی، علی (1379). حاشیۀ المکاسب (طبع قدیم). ج 2، قم: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شهیدی، مهدی (1384). حقوق مدنی 3، تعهدات. تهران: انتشارات مجد.
طباطبایی قمی، تقی (1400 ق). دراساتنا من الفقه الجعفری. ج 2، قم: مطبعة الخیام.
———. (1413 ق). عمده المطالب فی التعلیق علی المکاسب. ج 4، قم: محلاتی.
طوسی، محمد (1425 ق).المبسوط فی فقه الامامیه. قم: جماعة المدرسین بقم، مؤسسة النشر الاسلامی.
عبدی‌پور، ابراهیم؛ ثقفی، علی (1387). ارش شرط.حقوق اسلامی، سال پنجم، شمارۀ ۱۹: ۶۳ – ۸۶.
علامه حلی، حسن‌بن یوسف (بی‌تا). تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه (ط - القدیمه)، ج 2، قم: مؤسسة آل‌البیت (ع).
کاتوزیان، ناصر (1389). نظریۀ عمومی تعهدات. تهران: میزان.
مامقانی، عبدالله (1350). نهایه المقال فی تکمله غایه الآمال، ج 1، قم: مجمع الذخائر الاسلامیه.
محقق داماد، سید مصطفی (1386). تعهدات مالی (حق مطالبه از کدام حقوق است؟)، ارائه شده در نشست‌های قضایی، تهران، نشریۀ قضاوت، شمارۀ ۴۷. w.w.w. ghazavat .com /47/mihman.
———. (1388). نظریۀ عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
نایینی، محمد حسین (1418 ق). منیه الطالب فی حاشیه المکاسب (طبع جدید)، ج 3، قم: مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعة المدرسین بقم.
نجفی، شیخ محمد حسن (1417 ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، (چاپ جامعۀ مدرسین)، ج 27، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین بقم.
نعمت‌اللهی، اسماعیل (1391). تصرفات حقوقی منافی با حق متعهدله. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
———. (1392). طلق بودن مورد معامله از دیگاه فقهی و حقوقی، حقوق خصوصی، دورۀ ۱۰ (۲): ۲۸۳ – ۳۱۲.
هاشمی، سید احمد؛ تقی‌زاده، ابراهیم (بی‌تا). حقوق اموال و مالکیت. تهران: دانشگاه پیام نور.
یزدی، محمد کاظم (1409 ق).العروه الوثقی، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
یزدی، محمد کاظم (1423 ق). حاشیه کتاب المکاسب (طبع جدید)، ج 3، بیروت: نشر دارالمصطفی لاحیاء التراث.
