پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,689 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,002,310 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,681,220 |
بررسی الگوی شبستان زنانه در مساجد و مصلا‌های معاصر ایران براساس نقش سیاسی‌ـ اجتماعی زن در انقلاب اسلامی | ||
| زن در فرهنگ و هنر | ||
| مقاله 3، دوره 9، شماره 3، مهر 1396، صفحه 335-357 اصل مقاله (657.7 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2017.235196.891 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی حمزه‌نژاد1؛ سولماز آقائی* 2 | ||
| 1دانشیار گروه معماری دانشگاه علم و صنعت | ||
| 2کارشناس ارشد معماری اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز | ||
| چکیده | ||
| از آنجا که زنان نیمی از پیکرۀ جامعۀ اسلامی را تشکیل میدهند، پرداختن به حضور آنان در عرصه‌های عبادی‌ـ سیاسی بسیار مهم است. اهمیت این موضوع با پیروزی انقلاب اسلامی و تأکیدات امام خمینی(ره) و آیت‌الله خامنه‌ای بیش از گذشته به چشم میآید. از بخشهای مهم حضور عبادی‌ـ سیاسی زنان، مساجد و مصلا‌های کشور است. بررسیهای انجام‌گرفته نشان میدهد امروزه الگوی نوظهوری از شبستانهای زنانه در مصلاها شکل گرفته است؛ الگویی که قدری با الگوهای اولیۀ مساجد و مصلاها متفاوت است. هدف از این پژوهش بررسی گونهشناسی مساجد و مصلا‌های تاریخی و معاصر، سنجش میزان انطباق آن‌ها با ارزشهای اسلامی و ارائۀ الگوی سازگارتر با مبانی نظری اسلامی و انقلابی است؛ تا بتوان راهکارهایی برای طراحیهای آتی شبستانهای زنانه ارائه کرد. روش تحقیق در ابتدا برای تنظیم مبانی نظری، استدلال منطقی، برای بررسی نمونههای تاریخی، تاریخپژوهشی و برای استنتاج‌های نهایی، استدلال منطقی است. براساس نتایج به‌دست‌آمده، در مساجد اولیه فضای شبستان زنانه ساده بوده و در بیشتر موارد فقط با حائلی از شبستان اصلی جدا میشد. در سیر تاریخی، تفکیک فضایی بیشتر شده و این تفکیک به حاشیهایشدن فضای زنانه و تجملیترشدن فضای مردانه انجامید. امروزه، سه الگوی کلی در بخش زنانۀ مصلا قابل تشخیص است. از میان این الگوها، شبستان زنانه به صورت بالکنی Uشکل شیوع بیشتری دارد. پژوهش پیش رو، با بررسی مزایا و معایب الگوی رایج معاصر، در‌صدد ارائۀ راهکارهای معمارانه برای ارتقای کیفی آن است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اصول طراحی مصلا؛ انقلاب اسلامی؛ زن مسلمان انقلابی؛ شبستان زنانۀ مساجد؛ مصلا | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A survey of women’s Shabestan pattern in the mosque and contemporary Mosalla of Iran based on socio-political role of women in the Islamic Revolution | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mehdi Hamzeh Nezhad1؛ Soolmaz Aghaie2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Architecture, Iran University of Science and Technology | ||
| 2Master of Islamic Architecture, Islamic Art University of Tabriz | ||
| چکیده [English] | ||
| Since women make up half of the structure of the Islamic community, it is very important to address them in worship-political arenas. The importance of this issue has been shown more than before with the Islamic Revolution, the emphasis of Imam Khomeini (PBUH) and Imam Khamenei. Mosques and Mosalla of the country are conceived as the most important parts of women’s worship-political presence. As surveys show, a new pattern of women’s Shabestan (nightlife) has been formed in Mosalla, a pattern which is somewhat different from the original patterns of mosques and Mosalla. The current research aims to investigate the typology of contemporary and historical mosques and Mosalla, examining their compliance with Islamic values and providing a more consistent pattern with the Islamic and Revolutionary theoretical foundations. Therefore, some ways and methods are presented for future design of women’s Shabestan. Research methods include logical reasoning in order to set theoretical foundations, history studies in order to examine historical examples, and logical reasoning for ultimate inferences. Based on the research findings, women’s Shabestan space was simple in the earlier mosques, and it was separated from the main Shabestan using only one barrier. Over the historical course, more separation of space has occurred resulting in a more sophisticated and decorated space for men and marginalization of women space. Today, three general patterns can be identified in women’s section in Mosalla. Among these patterns, women’s Shabestan in the form of balcony (like letter U) is more prevalent. The current study aims to provide architectural solutions to improve the quality of contemporary common patterns through examining their benefits and advantages. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Revolutionist Muslim women, women’s Shabestan mosques, Mosalla, Islamic Revolution, design principles of Mosalla | ||
| مراجع | ||
|
[1] قرآن کریم. [2] ابن ماجه، محمد بن یزید (1377). احادیث اهل تسنن، مشهد: والیعصر. [3] احمدی شلمانی، محمدحسین (1377). معماری معاصر مساجد، تهران: فرهیختگان دانشگاه. [4] بانکی پورفرد، امیرحسین (1393). نقش و رسالت زن، تهران: انقلاب اسلامی. [5] بخاری، محمد بن اسماعیل (1387). صحیح بخاری (عبدالعلی نور احراری)، ج 7، تربت جام: شیخ الاسلام احمد جام. [6] بمانیان، محمدرضا؛ امینی، معصومه (1390). «بررسی شاخص‌های مؤثر در شکل‌گیری تعادل در معماری مسلمانان»، فصلنامۀ علمی پژوهشی مطالعات شهر ایرانی اسلامی، ش 5، ص 17ـ28. [7] بیستونی، محمد (1390). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن (برگرفته از تفسیر طبرسی)، مشهد: به‌نشر. [8] پیرنیا، محمدکریم (1389). سبک‌شناسی معماری ایرانی، تهران: سروش دانش. [9] تقدسی‌نیا، خسرو (1375). مسجد در آیینۀ قرآن و روایات، قم: مؤسسۀ انتشاراتی ائمه(ع). [10] [9] تونه‌ای، مجتبی (1390). فرهنگ‌نامۀ حج: فرهنگ جامع الفبایی تاریخ و جغرافیای مکه و مدینه، قم: مشهور. [11] [10] حر عاملی، محمد بن الحسن (1414). وسائل‌الشیعه، ج 2، قم: مؤسسۀ آل البیت علیه‌السلام. [12] حسین زائی، محمدحنیف(1396). ترجمه و شرح سنن ابوداوود سجستانی، سراوان: نشر سروج. [13] حمزه‌نژاد، مهدی؛ رسولی، زهرا؛ یزدانفر، سید عباس (1394). «ویژگی‌های آرمانی معماری انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامۀ مطالعات انقلاب اسلامی، شماره 12، شماره 41، ص 131ـ148. [14] حمزه‌نژاد، مهدی؛ سعادت‌جو، پریا؛ رمضانی، شهاب‌الدین (1394). «الگوشناسی مصلا‌های معاصر ایران و آسیب‌شناسی مفهومی آن‌ها براساس راهبردهای فقه شیعه»، معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دوره 8، شماره 15،ص 65ـ76. [15] خامنه‌ای، سید علی (1393). جایگاه و مسائل زنان در فرهنگ اسلام و تجدد، تهران: انقلاب اسلامی. [16] ــــــــــ (1369). اجوبه الاستفتائات، قم: پیام عدالت. [17] ــــــــــ (1392). نقش و رسالت زن، عرصه‌های حضور اجتماعی زن، تهران: انقلاب اسلامی. [18] خسروی، روزبه (1378). «مسجد در گذشته و حال در نگاهی گذرا»، مجموعه مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال، آینده، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ج اول، ص 149ـ171. [19] خلوصی راد، ذبیح‌الله (1378). «مسجد روستای مرندیز گناباد در گذشته و حال»، مجموعه مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال، آینده، تهران: انتشارات دانشگاه هنر، ج اول، ص 172ـ179. [20] خمینی، روح‌الله (1364). صحیفۀ نور، ج 10، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. [21] ــــــــــ (1366). رسالۀ توضیح‌المسائل، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [22] ــــــــــ (1374). سیمای زن در کلام امام خمینی(ره)، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [23] زمرشیدی، حسین (1388). مسجد در معماری ایران، تهران: زمان. [24] سپهری اردکانی، علی (1378). «مسجد زردگ یا گنج گلین»، مجموعه مقالات همایش معماری مسجد: گذشته، حال و آینده، ج اول، تهران، انتشارات دانشگاه هنر، ص 211ـ222. [25] شراب، محمدحسن (1383). العالم الاثیره، تهران: دید. [26] صالحی، عبدالله (1386). چهل داستان و چهل حدیث از حضرت محمد(ص)، قم: مهدیار. [27] صدوق، محمد بن علی (1376). من لا یحضره الفقیه، ج اول، تهران: انتشارات نشر. [28] عقابی، محمدمهدی (1378). دایرۀ‌المعارف بناهای تاریخ در دورۀ اسلامی (مساجد)، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلام. [29] کوزر، لوئیس (1387). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی، تدوین چهارم، تهران: علمی. [30] گوستاو لویون (1384). توصیف بنای مساجد دنیای اسلام، تهران: رسانش. [31] لاوسون، برایان (1391). زبان فضا، ترجمۀ علیرضا عینی‌فر و فولاد کریمیان، تهران: دانشگاه تهران. [32] ماهرالنقش، محمود (1376). معماری مسجد حکیم، تهران: سروش. [33] محمدی، مریم (1392). معماری مساجد ایران در سده‌های نخست اسلامی، تهران: امیرکبیر. [34] مرتضی، هشام (1387). اصول ساخت و ساز در اسلام، ترجمۀ ابوالفضل مشکینی و کیومرث حبیبی، تهران: وزارت مسکن و شهرسازی مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری. [35] مسلم بن الحجاج القشیری(1390). صحیح مسلم، ترجمه خالد ایوبی نیا،جلد چهارم، ارومیه: انتشارات حسینی اصل. [36] مکارم شیرازی، ناصر (1381). رسالۀ توضیح‌المسائل آیت‌الله مکارم شیرازی: پاسخ‌گویی به مسائل و مبانی فکری و زیربنایی در امور شرعی، مشهد: ولیعصر. [37] موسوی روضاتی، مریم‌دخت (1383). گنج‌نامه، تهران: دانشگاه شهید بهشتی/ روزنه. [38] میراث فرهنگی آذربایجان غربی (1395). مهاباد، 12 خرداد. [39] میراث فرهنگی استان گیلان (1395). رشت، 12 تیر. [40] نراقی، محمدمهدی (1415). مستند‌الشیعه، ج اول، قم: آل بیت. [41] نوبهار، مرضیه (1380). معماری مساجد، تهران: دانشگاه هنر تهران. [42] هاشمی شهیدی، ریحانه؛ جعفریان، رسول (1393). «سیر تحولات تاریخی حضور زنان در مساجد و اماکن اسلامی و تأثیر آن بر معماری مساجد»، فصلنامۀ علمی‌ـ پژوهشی شیعه‌شناسی، دوره 11، شماره 45، ص 177ـ210. [43] هلین براند، رابرت (1380). معماری اسلامی، ترجمۀ باقر آیت‌الله زادۀ شیرازی، تهران: روزنه. [44] هنرفر، لطف‌الله (1350). گنجینۀ آثار تاریخی اصفهان، اصفهان: سقفی. [45] www.musalla.ir. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 465 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 587 |
||