پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,766 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,209,707 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,957,821 |
عتّابی، عتابی و معانی آن در عربی و فارسی | ||
| ادب فارسی | ||
| مقاله 3، دوره 7، شماره 1 - شماره پیاپی 19، شهریور 1396، صفحه 39-52 اصل مقاله (733.18 K) | ||
| نوع مقاله: علمی- پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jpl.2017.223448.883 | ||
| نویسندگان | ||
| محمود عابدی* 1؛ شهره معرفت2 | ||
| 1استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه خوارزمی | ||
| 2استادیار گروه تصحیح متون فرهنگستان زبان و ادب فارسی | ||
| چکیده | ||
| «عتّابی» و «عتابی» در شعر گروهی از شاعران گذشته و از جمله در بیتی از سعدی آمده است. مؤلّفان فرهنگ‌های فارسی، عموماً، عتّابی را پارچه‌ای دانسته‌اند که شخصی به نام عتّاب پدید آورده یا آنکه در جایگاهی معروف به عتّابیّه (العتّابیّه)، محلّه‌ای در بغداد، بافته شده است. به نظر ما در این‌جا سهوی پیش آمده است و اصولاً نام این پارچة «راه‌راه و مخطّط»، یعنی «عتّابی» با معنی اصلی کلمة «عتّاب» در پیوند است؛ چنانکه در کاربرد «الحمار العتّابی: گورخر» در متون عربی نیز چنین است. در این مقاله با یادآوری رای علاّمة قزوینی در این باره و عرضة شواهدی از متون عربی و فارسیِ پیش از قرن هفتم، نشان داده‌ایم که سعدی در به کار بردن «جامة عتابی» و «خر عتّابی» به آثار فارسی و عربی پیش از خود نظر داشته است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| عتّابی؛ عتابی؛ جامة عتّابی؛ خر عتّابی؛ شعر سعدی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| 'Attābi, 'Atābi and their Meanings in Persian and Arabic languages | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahmood Abedi1؛ Shohre Ma'refat2 | ||
| 1Professor in Persian Language and Literature, University of Kharazmi | ||
| 2Assistant Professor in Texts Correction, Academy of Persian Language and Literature | ||
| چکیده [English] | ||
| The two words 'Attābi and 'Atābi have been recited in the works of some Persian poets such as a verse in one of Sa'adi’s odes. The authors of the Persian dictionaries have generally considered 'Attābi as a cloth that a person called 'Attab had produced it, or a cloth had woven in one of Baghdad's neighborhoods known as 'Attābiyya (al-'Atābiyya). It seems a misunderstanding has occurred here and there is basically a relation between the name of this striped cloth - 'Attābi- and the original meaning of the word 'Attāb as it applies in the word al-Hemār al-'Attabi (Zebra) in Arabic texts. Reminding the viewpoint of 'Allameh Qazvini about this matter, in present study, and providing some evidences from pre-12th century Arabic and Persian texts we have shown that Sa'adi had paid attention to the Arabic and Persian works before him using 'Atābi Garment and 'Attabi Donkey and had used both words 'Attābi and 'Atābi according to their background. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| 'Attābi, 'Atābi, 'Atābi Garment, 'Attabi Donkey, Sa'adi’s poetry | ||
| مراجع | ||
|
ابن إخوة (قرشی)، محمّد بن احمد (1367)، آیین شهرداری (معالم القربة فی احکام الحسبة)، ترجمة جعفر شعار، چاپ سوم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب. إبن جوزی، ابوالفرج عبدالرّحمن (1992)، المنتظم فی تاریخ الملوک و الأمم، دراسة و تحقیق: محمّد عبدالقادر عطا و مصطفی عبدالقادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیّة. ابن حوقل (1366)، سفرنامة إبن حوقل (ایران در صورة الأرض)، ترجمة جعفر شعار، تهران، امیرکبیر. ابن خلکان، شمس‌الدّین احمد (1968)، وفیات الأعیان انباء أبناء الزّمان، حقّقه احسان عبّاس، بیروت، دار صادر ابن دبیثی، محمّد بن سعید (2006)، ذیل تاریخ مدینة السّلام، محقّق و معلّق بشار عوّاد معروف، بیروت، دار الغرب الإسلامی. ابن رجب، عبدالرّحمن بن أحمد (2005)، الذیل علی طبقات الحنابلة، المحقّق عبدالرّحمن بن سلیمان العثیمین، الرّیاض، مکتبة العبیکان. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر (بی‌تا)، البدایة و النهایة، إعداد: خلیل شحاده، بیروت، دارالفکر. اصطخری، أبی اسحاق ابراهیم (2004)، المسالک و الممالک، محقّق محمّد جابر حینی، قاهره، الهیئة العامة لقصور الثّقافة. الإصبهانی، عمادالدّین محمّد الکاتب (بی‌تا)، خریدة القصر و جریدة العصر، تحقیق و شرح: محمّد بهجة الأثری، بغداد، المجمع العلمی العراقی. اصفهانی، جمالالدّین محمّد (1362)، دیوان، تصحیح وحید دستگردی، تهران، سنایی. افلاکی، شمس‌الدّین احمد (1362)، مناقب العارفین، با تصحیحات و حواشی و تعلیقات تحسین یازیجی، چاپ دوم، تهران، دنیای کتاب. انوری، اوحدالدّین محمّد (1340)، دیوان انوری، به اهتمام محمّدتقی مدرّس رضوی، جلد دوم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، بیهقی، ابوالفضل محمّد (1356)، تاریخ بیهقی، تصحیح علیاکبر فیّاض، مشهد، دانشگاه فردوسی. ثعالبی، أبومنصور (1994)، خاص الخاص، شرّحه و علّق علیه مأمون بن محیی‌الدّین الجنان، لبنان، دار الکتب العلمیة. الحموی الرّومی، یاقوت (1993)، معجم الأدبا، تحقیق احسان عبّاس، بیروت، دار الغرب الإسلامی. (1995)، معجم البلدان، بیروت، دار صادر. خاقانی، افضل‌الدّین بدیل (1357)، دیوان خاقانی شروانی، به تصحیح ضیاء‌الدّین سجّادی، تهران، زوّار. (1349)، منشآت، به تصحیح محمّد روشن، تهران، دانشگاه تهران. خطیب بغدادی، ابوبکر احمد (1349 ق)، تاریخ بغداد؛ قاهره و بغداد، دراسة و تحقیق مصطفی عبدالقادرعطا، بیروت، دارالکتب العلمیة. دوزی، رینهارت (1999)، تکملة المعاجم العربیّة، المحقّق: محمّد سلیم النّعیمی، دار الرّشید. ذهبی، شمس‌الدّین محمّد (1998)، تاریخ اسلام و وفیات المشاهیر و الأعلام، محقّق عمر عبدالسّلام تَدْمُری، بیروت، دارالکتاب العربی. راوندی، محمّد (1362)، راحة الصّدور، به تصحیح محمّد اقبال، تهران، امیرکبیر. رودکی، جعفر بن محمّد (1382)، دیوان شعر رودکی، به تصحیح جعفر شعار، چاپ سوم، تهران، قطره. سعدی، مصلحالدین (1367)، کلّیّات سعدی، به اهتمام محمّد علی فروغی، چاپ هفتم، تهران، امیرکبیر. سمعانی، عبدالکریم بن محمّد (1998)، الأنساب، تقدیم و تعلیق عبدالله عمر البارودی، بیروت، دارالجنان. الصفدی، صلاح‌الدّین خلیل (1420/2000)، الوافی بالوفیات، المحقّق أحمد الأرناؤوط و ترکی مصطفى، بیروت، دار إحیاء التراث. طوسی، خواجه نظامالمک (1364)، سیرالملوک، به اهتمام هیوبرت دارک، تهران، علمی و فرهنگی. عطّار، فرید‌الدّین‌محمّد (1386)، اسرارنامه، مقدّمه، تصحیح و تعلیقات محمّد رضا شفیعی‌کدکنی، تهران، سخن (1361)، اسرارنامه، به تصحیح صادق گوهرین، چاپ دوم، تهران، زوّار. العلی، صالح أحمد (1396)، «ألوان الملابس العربیّة فی العهود الإسلامیّة الأولی»، المجمع العلمی العراقیّ، العدد 27، 62-101. قزوینی، محمّد (1361)، مقالات علّامه محمّد قزوینی، گردآورنده عبدالکریم جربزهدار، تهران، اساطیر. (1323)، «بحث لغوی: نامة قزوینی به فروغی»، ماهنامة آموزش و پرورش (تعلیم و تربیت)، سال 14، ش 8، 401-404. مسعود سعد سلمان (بی‌تا)، دیوان مسعود سعد سلمان،به تصحیح مهدی نوریان، اصفهان، کمال. مقدسی، شمس‌الدّین أبی عبدالله محمّد (1909)، أحسن التّقاسیم فی معرفة الأقالیم، چاپ دوم، لیدن، بریل. منوچهری (1370)، دیوان منوچهری دامغانی، به‌کوشش سیّد محمّد دبیرسیاقی، تهران، زوّار نظام‌قاری، محمود (1303)، دیوان البسة مولانا نظام قاری، به‌کوشش میرزا حبیب اصفهانی، قسطنطنیّه، ابوالضّیاء. (1391)، کلّیّات نظام‌قاری، تحقیق و تصحیح رحیم طاهر، تهران، مجلس و سفیر اردهال. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,596 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,220 |
||