سامانه پشتیبانی خدمات اطلاعات

  اخبار و اعلانات

 آمار

تعداد نشریات161
تعداد شماره‌ها6,532
تعداد مقالات70,501
تعداد مشاهده مقاله124,115,072
تعداد دریافت فایل اصل مقاله97,218,945
امیدی فرد, عبدالله, پیله ور, مرضیه. (1396). بررسی فقهی قاعدۀ ارشاد جاهل. , 13(3), 485-521. doi: 10.22059/jorr.2017.140691.1007187
عبدالله امیدی فرد; مرضیه پیله ور. "بررسی فقهی قاعدۀ ارشاد جاهل". , 13, 3, 1396, 485-521. doi: 10.22059/jorr.2017.140691.1007187
امیدی فرد, عبدالله, پیله ور, مرضیه. (1396). 'بررسی فقهی قاعدۀ ارشاد جاهل', , 13(3), pp. 485-521. doi: 10.22059/jorr.2017.140691.1007187
امیدی فرد, عبدالله, پیله ور, مرضیه. بررسی فقهی قاعدۀ ارشاد جاهل. , 1396; 13(3): 485-521. doi: 10.22059/jorr.2017.140691.1007187

بررسی فقهی قاعدۀ ارشاد جاهل

مجله علمی "پژوهشهای فقهی"
مقاله 4، دوره 13، شماره 3، مهر 1396، صفحه 485-521    اصل مقاله (410.48 K)
نوع مقاله: مقاله پژوهشی
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jorr.2017.140691.1007187
نویسندگان
عبدالله امیدی فرد1؛ مرضیه پیله ور* 2
1دانشیار، رشتۀ فقه و مبانی حقوق دانشگاه قم
2دانشجوی دورۀ دکتری رشتۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه قم
چکیده
بر اساس قاعدۀ ارشاد، واجب است فرد جاهل در اصول دین، عقاید و معارف الهی و احکام شرعی هدایت شود. از نظر علما ارشاد جاهل به احکام شرعی واجب است و برای اثبات آن به آیاتی نظیر آیۀ شریفۀ نفر و سؤال و روایات کثیری استناد شده است. ولیکن در وجوب ارشاد به موضوعات، بین فقها اختلاف هست و اکثراً معتقدند که اقتضای ادلۀ قاعدۀ ارشاد، وجوب ارشاد در جهل به حکم است و دلیلی بر وجوب ارشاد در موضوعات وجود ندارد و حتی برخی در صورت اذیت شدن جاهل بر اثر اعلام یا افتادن در عسر و حرج آن را حرام دانسته‌اند. اما ارشاد در موضوعات مهمی مانند جان و ناموس، از این حکم مستثنا شده و ارشاد در آنها واجب است. همچنین نسبت قاعدۀ «ارشاد» با قاعدۀ «وجوب اعلام الجاهل فیما یعطی» عموم و خصوص مطلق بوده و با وجود تشابهاتی نظیر حکم تکلیفی وجوب، نسبت آن با «امر به معروف و نهی از منکر» به‌دلیل اختلاف آنها در موضوع تباین است.
کلیدواژه‌ها
ارشاد؛ ارشاد در احکام؛ ارشاد در موضوعات؛ جاهل؛ قاعده
مراجع

قرآن کریم

  1. ابن‌عاشور، محمد طاهر (1421 ق). التحریر التنویر، ج 11، بیروت: مؤسسۀ التاریخ العربی.
  2. ابن‌منظور، خلیل‌بن احمد (1409 ق). العین، ج 5، 8، 11، 12 و 13، قم: مؤسسۀ دارالهجرة.
  3. انصاری (شیخ)، مرتضی‌بن محمد امین (1374). فرائد الاصول، ج 1، قم: نشر مجمع‌الفکر الاسلامی.
  4. ------------------------- (1378). المکاسب، ج 1، قم: نشر مجمع‌الفکر الاسلامی.
  5. بجنوردی، محمدبن حسن (1389). قواعد فقهیه، ج 1، تهران: نشر مؤسسۀ عروج.
  6. بروجردی، محمدتقی (1405 ق). نهایة الافکار، ج 2، قم: مؤسسۀ النشر الاسلامی.
  7. بحرانی، یوسف‌بن احمد (1369). حدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، ج 5، تهران: دفتر انتشارات اسلامی.
  8. بحرانی، یوسف‌بن احمد (1423 ق). الدرر النجفیه من الملتقطات، بیروت، نشر دارالمصطفی لاحیاء التراث.
  9. بحرانی، ابن‌میثم (1406 ق). قواعد المرام فی علم الکلام، محقق: حسینی اشکوری، قم: نشر کتابخانۀ آیت‌الله مرعشی نجفی.
  10. جبعی عاملی (شهید اول)، محمدبن مکی (1412 ق). الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة، ج 3، قم: مؤسسۀ نشر اسلامی.
  11. جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین‌بن علی (1394). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج 2 و 3، تهران: مکتبة الاسلامیة.
  12. جمال‌الدین‌بن شهید ثانی، حسن‌بن شیخ (1362). معالم الدین و ملاذ المجتهدین، ج 2، تهران: مؤسسۀ مطالعات اسلامی.
  13. جرجس، محمدبن عبدالرحمن (بی‌تا). معجم المصطلحات و الالفاظ الفقهیه، ج 1، بیروت: نشر الشرکة العالمیة الکتاب.
  14. جوهری، اسماعیل‌بن عباد (1987). تاج اللغة و صحاح العربیة، ج 2، 4 و 5، قاهره: دارالاحیاء الکتب العربیة.
  15. ---------------- (1414 ق). المحیط فی اللغة، بیروت: ناشر عالم الکتب.
  16. حجتی بروجردی، بهاءالدین (بی‌تا). الحاشیة علی کفایة الاصول، ج 2، قم: نشر انصاریان.
  17. حر عاملی، محمدبن حسن (1409 ق). وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، ج 3، 12، 15، 19، 24 و 27، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
  18. حلی (علامه)، حسن‌بن یوسف (بی‌تا). تذکرةالفقها، تهران: مکتبةالمرتضویة.
  19. -------------------= (بی‌تا). اجوبة المسائل المهنائیة، قم: مؤسسۀ تحقیقات و نشر معارف آل‌البیت.
  20. ------------------- (بی‌تا). نهایة الاحکام فی معرفة الاحکام، ج 1، قم: نشر مؤسسۀ اسماعیلیان.
  21. حلی (محقق)، نجم‌الدین جعفر (1408 ق). شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسۀ اسماعیلیان.
  22. حیدری (علامه)، علینقی (1378). اصول الاستنباط، مترجم: عباس زراعت، تهران: نشر فیض.
  23. حویزی عبد، علی‌بن جمعه (1383). تفسیر نورالثقلین، ج 5، قم: نشر دارالتفسیر.
  24. خراسانی (آخوند)، محمد کاظم‌بن حسین (1423 ق). کفایة الاصول، ج 3، قم: مؤسسۀ تحقیقات و نشر معارف آل‌البیت (ع).
  25. خویی، سید ابوالقاسم (1402 ق). مصباح الفقاهة، ج 1، قم: انتشارات وجدنی.
  26. --------------- (1971). مبانی تکملة المنهاج، نجف: نشر مطبعة الآداب.
  27. --------------- (1417 ق). مصباح الاصول، ج 2 و 3، تقریر محمد واعظ الحسینی، قم: مکتبة الداوری.
  28. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین‌بن محمد (1402 ق). المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالمعرفة للطباعه والنشر.
  29. روحانی، محمدصادق (1412 ق). زبدة الاصول، ج 3، قم: نشر مدرسة الامام الصادق.
  30. زبیدی، محمد مرتضی (1414 ق). تاج العروس من جواهر القاموس، ج 4، 5 و 7، بیروت: دارالمکتبة الحیاة.
  31. زمخشری، محمودبن محمد (1391). تفسیر کشاف، ج 2 و 8، مترجم مسعود انصاری، تهران: انتشارات ققنوس.
  32. سغناقی، حسین‌بن علی (1423 ق). دراسة تحقیق کتاب الوافی فی الاصول الفقه، ج 4، قاهره: نشر دارالقاهره.
  33. صدر، محمدباقر (1406 ق). دروس فی علم الاصول، ج 1، قم: مؤسسة دائرةالمعارف الفقه الاسلامیه.
  34. طباطبایی (علامه)، محمدحسین (1404 ق). المیزان فی تفسیر القرآن، ج 1، 5 و 14، مترجم محمد باقر موسوی، قم: نشر جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
  35. طباطبایی حکیم، محمد سعید (بی‌تا). مرشد المغترب (توجیهات و فتاوی)، ج 1، نجف: نشر دفتر آیت‌الله مرتضوی لنگرودی.
  36. طبرسی، فضل‌بن حسن (1347). تفسیر الجوامع الجامع، ج 1، 2 و 5، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  37. --------------- (1408 ق). مجمع البیان فی التفسیر القرآن، بیروت: نشر دارالمعرفة للطباعة والنشر.
  38. طوسی، محمدبن حسن (1375). الاقتصاد الهادی الی الطریق الرشاد، ج 2، تهران: انتشارات کتابخانه.
  39. طیب، سید عبدالحسین (1393 ق). تفسیر اطیب البیان، ج 6، تهران: بنیاد فرهنگ اسلامی کوشانپور.
  40. عراقی (محقق)، ضیاءالدین (1368). تعلیقییة استدلالیة علی العروة الوثقی، قم: نشر جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیه.
  41. عمید زنجانی، عباسعلی (1421 ق) فقه سیاسی، ج 1، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  42. غزالی، ابوحامد محمد (1352). احیاء علوم الدین، مصر: مطبعه العثمانیه المصریه.
  43. فاضل لنکرانی، محمد (1388). ایضاح الکفایة، ج 4، قم: انتشارات مرکز فقهی ائمۀ اطهار.
  44. فتح‌الله، احمد (1415 ق). معجم الفاظ الفقه الجعفری، ج 1، قم: مؤسسۀ تحقیقات و نشر معارف آل‌البیت (ع).
  45. فیاض، محمد اسحاق (بی‌تا). محاضرات فی الاصول الفقه، ج 1، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی.
  46. فیض کاشانی، محمدحسن (1401 ق). مفاتیح الشرایع، ج 3، قم: مجمع الذخائر الاسلامیة.
  47. قاسمی، انعام الحق (1388). قاموس فقهی، تربت جام: نشر آوای اسلام.
  48. قرشی، علی‌اکبر (1364). قاموس قرآن، ج 1 و 7، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  49. کلینی، محمدبن یعقوب (1401 ق). اصول الکافی، ج 1، 2 و 5، بیروت: دارصعب و دارالتعارف.
  50. مجلسی (علامه)، محمد باقر (1403 ق). بحارالانوار، ج 2، 22 و 48، بیروت: مؤسسه الوفاء.
  51. مصطفوی، سید کاظم (1390).ماة القاعدة الفقهیه، ترجمۀ عزیزالله فهیمی، تهران: نشر میزان.
  52. مظفر، محمدرضا (1402 ق). اصول الفقه، ج 1، 2، 3 و4، قم: مؤسسۀ مطبوعاتی اسماعیلیان.
  53. مکارم شیرازی، ناصر (1370). قواعد الفقهیة، ج 1 و 2، قم: نشر مدرسۀ الامام علی‌بن ابی‌طالب (ع).
  54. مکارم شیرازی، ناصر (1382). تفسیر نمونه، تهران: نشر دارالکتب الاسلامی.
  55. مکارم شیرازی، ناصر (1414 ق). انوار الاصول، قم: نشر مدرسه الامام علی‌بن ابی‌طالب (ع).
  56. منتظری، حسینعلی (1419 ق). دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، ج 2، قم: نشر تفکر.
  57. موسوی الخمینی، سید روح‌الله (1403 ق). تحریرالوسیله، ج 1 و 2، قم: مؤسسۀ مطبوعات دارالعلم.
  58. نجفی، محمد حسن (1404 ق). جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، ج 21، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
  59. نجفی عراقی، عبدالنبی (1380). معالم الزلفی فی شرح العروة الوثقی، قم: نشر المطبعة العلمیة.
  60. نراقی، ملا احمد (1371). معراج السعادة، ج 1 و 2، قم: انتشارات هجرت.
  61. یزدی، محمد کاظم‌بن عبدالعظیم (1410 ق). التنقیح فی شرح العروة الوثقی، ج 2 و 3، با تقریر علی غروی تبریزی، تهران: نشر لطفی.
آمار
تعداد مشاهده مقاله: 1,721
تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 19,840


سامانه مدیریت نشریات علمی. قدرت گرفته از سیناوب