تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,098,318 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,205,988 |
نقد نشانه ـ معناشناختی داستان شیخ صنعان در منطقالطیر عطار (با تکیه بر نظامهای گفتمانی) | ||
پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت | ||
مقاله 3، دوره 6، شماره 1 - شماره پیاپی 11، خرداد 1396، صفحه 33-50 اصل مقاله (394.65 K) | ||
نوع مقاله: علمی-پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jlcr.2017.219440.588 | ||
نویسندگان | ||
شیرزاد طایفی* 1؛ محمّد شیخ الاسلامی2 | ||
1دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علّامۀ طباطبائی | ||
2دانشجوی دوره دکتری دانشگاه علّامۀ طباطبائی | ||
چکیده | ||
در نقد نشانه ـ معناشناختی، وارونۀ نشانهشناسی ساختگرا، نشانهها فرصت نشانهپذیری مییابند و از نشانههای معمول، به نشانههای نو تبدیل میشوند. گرمس با ایجاد نظامهای گفتمانی منسجم، زمینهای فراهم ساخت که با کاربست آن، روایات را تحلیل کنیم و دریابیم که در وضعیت اولیۀ حکایت، معنا نقصانی دارد که وجود نظامهای گفتمانی سبب میشود معنای ناقص، سیر تکاملی داشته باشد و در وضعیت ثانویه، به معنایی استعلایی در پایان داستان تبدیل شود. داستان شیخ صنعان، در آغاز با نقصان وضعیت مواجه است و شیخ به سبب خوابی که میبیند، کنشی میآفریند و در ادامه، برخی از نظامهای گفتمانی، قابلیت بروز مییابند. در این مقاله، با بهرهگیری از تحلیل و نقد محتوا کوشیده شده بیان شود که عطار بر آن است با استفاده از برنامهای ازپیشتعیینشده، وضعیت نامساعد اولیه را به وضعیتی مساعد در پایان حکایت تبدیل سازد. در بررسی نظامهای گفتمانی، نخستین نظام گفتمانی (هوشمند)، گفتمان غالب است؛ بدین معنا که راوی با بهرهگیری از کنشهای نظاممند، سیر تکاملی معنا را در پیش میگیرد. پس از گفتمان هوشمند، دو گونۀ تنشی ـ عاطفی و مشیت الهی در خلال داستان ایجاد میشوند که به ترتیب در رتبههای دوم و سوم جای میگیرند. | ||
کلیدواژهها | ||
منطقالطیر؛ شیخ صنعان؛ نظام گفتمانی؛ نشانه ـ معناشناختی؛ معنای ناقص؛ معنای استعلایی؛ گرمس | ||
مراجع | ||
تاجیک، محمدرضا (1383)، گفتمان، پادگفتمان و سیاست، تهران، مؤسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی. خراسانی، فهیمه (1389)، «بررسی ساختار روایی داستان سیاوش برپایۀ نظریۀ نشانه ـ معناشناسی روایی گرمس»، پایاننامۀ کارشناسیارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیتمدرس. داودیمقدم، فریده (1392)، «تحلیل نشانه ـ معناشناختی شعر آرش کمانگیر و عقاب؛ تحول کارکرد تقابلی زبان به فرایند تنشی»، فصلنامۀ جستارهای زبانی، دورۀ 4، شمارۀ 1 (پیاپی 13)، بهار، صص 105ـ124. ــــــــــ (1393)، «تحلیل نشانه ـ معناشناختی گفتمان در قصۀ یوسف(علیهالسلام)»، دوفصلنامۀ آموزههای قرآنی، دانشگاه علوماسلامی رضوی، شمارۀ 20، پاییز و زمستان، صص 175ـ192. درودی، فریبرز (1393)، «درآمدی بر انواع نقد و کارکردهای آن»، فصلنامۀ نقد کتاب؛ اطلاعرسانی و ارتباطات، شمارۀ 3 و 4، پاییز و زمستان، صص 221ـ234. شعیری، حمیدرضا (1388)، «از نشانهشناسی ساختگرا تا نشانه ـ معناشناسی گفتمانی»، فصلنامۀ تخصصی نقد ادبی، سال 2، شمارۀ 8، زمستان، صص 33ـ51. ــــــ (1386)، «بررسی انواع نظامهای گفتمانی از دیدگاه نشانه ـ معناشناسی»، هفتمین همایش زبانشناسی ایران، دانشگاه علامه طباطبایی، آذر، صص 106ـ119. شعیری، حمیدرضا و ترانه وفایی (1388)، راهی به نشانه ـ معناشناسی سیال؛ با بررسی موردی «ققنوس» نیما، تهران، علمی و فرهنگی. شمیسا، سیروس (1380)، نقد ادبی، چاپ دوم، تهران، فردوس. ضیمران، محمد (1382)، نشانهشناسی هنر، تهران، قصه. عطار نیشابوری، فریدالدین (1389)، منطقالطیر، به کوشش محمدرضا شفیعیکدکنی، چاپ نهم، تهران، سخن. فکوهی، ناصر (1383)، انسانشناسی شهری، تهران، نی. گرمس، آلژیرداس ژولین (1389)، نقصان معنا، ترجمۀ حمیدرضا شعیری، تهران، علم. نصیحت، ناهید و دیگران (1391)، «نشانه ـ معناشناسی ساختار روایی داستان ما تشاؤون براساس نظریۀ گریماس»، دوفصلنامۀ علمی ـ پژوهشی نقد ادب معاصر عربی، سال 2، شمارۀ 3، صص 40ـ63. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,434 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,073 |