پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,230 |
| تعداد مقالات | 67,764 |
| تعداد مشاهده مقاله | 115,193,571 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,941,652 |
رویکردی نوین در بررسی قاعده اضطرار با نگاه به موارد رفع تزاحم | ||
| فقه و مبانی حقوق اسلامی | ||
| مقاله 6، دوره 49، شماره 1، فروردین 1395، صفحه 69-81 اصل مقاله (202.69 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jjfil.2016.60143 | ||
| نویسنده | ||
| سید محمد حیدری خورمیزی* | ||
| دانش آموخته سطح 4 فقه و اصول حوزه علمیه قم | ||
| چکیده | ||
| قاعده اضطرار اشاره به حکمی دارد که در صورت حصول حاجت شدید برای شخص مضطر، حکم به رفع احکام ثابت برای آن فرد می‌شود. اما اباحة ناشی از این رفع حکم از نظر عقل مطلق نبوده، بلکه مقید به مقدار و زمان است. این قاعده از قواعد کاربردی و مهم در فقه است که با وجود طرح آن در قرآن کریم، در منابع معتبر قواعد فقهی به آن کمتر پرداخته شده است. بنابراین، بیان تفصیلی نظریات مطرح در فقه و نقد و بررسی آن‌ها ، ما را در شناخت بیشتر این قاعده یاری خواهد کرد. در این پژوهش، پس از بیان نظریه‌ها مختلف و تحلیل آن‌ها، نشان داده شده است که بین مراتب و مصادیق قاعده از نظر مسئولیت شرعی تفاوت وجود دارد، بین عزیمت یا رخصت بودن قاعده در مورد عبادات و معاملات اختلاف وجود داشته و نمی‌توان در تمام موارد قایل به عزیمت بودن آن شد؛ اما از نظر امتنانی بودن، هیچ تفاوتی بین عبادات و معاملات نیست. افزون بر این، در تزاحم ملاکات قاعده، جنبه حقّ اللّهی و حقّ النّاسی آن نیز متفاوت است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| اضطرار؛ تزاحم؛ ضرورت؛ عزیمت؛ قاعده | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| A New Approach to the Rule of Iḍṭirār through Resolving Issues of Contradiction | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Sayyid Muhammad Haydari Khormizi | ||
| چکیده [English] | ||
| The rule of iḍṭirār (desperate necessity) indicates an order which ceases the previously issued orders on the condition of proving the needfulness and indigence of a convicted. Rationally speaking, however, such an order is not far from flaws in an absolute term and this order to be carried out is bounded in time and quantity. Although this is a principal rule of jurisprudence, it is neglected in research. Therefore the current research is an attempt to bring it to light in details. The results of the present research have shown that from the viewpoint of jurisprudence, the levels and justifications of this rule are different. Also, there is contradiction of views regarding its decision and its permission and many other issues of religion. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| iḍṭirār, necessity, tazāhum (contradiction of ideas), raf‘ (removal), Decision, rule | ||
| مراجع | ||
|
[1]. قران کریم. [2]. ابن فارس، احمد بن فارس بن زکریا (1404ق). معجم مقائیس اللغة، ج4، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. [3]. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب، سوم، بیروت، ج4-7-8-12، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع. [4]. اشتهاردی، علی پناه (1417ق). مدارک العروة، ج14، تهران، دار الأسوة للطباعة و النشر. [5]. الجبعی العاملی، (شهید ثانی)، (1416ق). تمهید القواعد الأصولیة و العربیة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم. [6]. ــــــــــــــ ، زین الدین بن علی ( 1413ق). مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، ج12، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة. [7]. حسینی زبیدی، سیدمحمدمرتضی (1414ق). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، ج7، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع. [8]. حلّی، (ابن فهد اسدی)، جمال الدین احمد بن محمد (1407ق). المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، ج4، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. [9]. حلّی، (علامه)، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی (1413ق). قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، ج3، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. [10]. حلّی، (محقق) ، نجم‌الدین جعفربن‌حسن ( 1408ق). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چ2، ج3، قم، مؤسسه اسماعیلیان. [11]. سبزواری، سید عبد الأعلی (1413ق). مهذّب الأحکام، ج2، چ4، قم، مؤسسه المنار دفتر حضرت آیة الله. [12]. سیفی مازندرانی، علی‌اکبر (1425ق). مبانی الفقه الفعال فی القواعد الفقهیة الأساسیة، ج3، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. [13]. صدوق، محمّد بن علی بن بابویه قمی (1413ق). من لایحضره الفقیه، ج3، چ2، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. [14]. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1428ق). العروة الوثقی مع التعلیقات، ج2، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه السلام. [15].ــــــــــ ، (1409ق). العروة الوثقی، ج1، چ2، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات. [16]. طوسی، محمدبن‌حسن (1407ق). الخلاف، قم، ج6، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه. [17]. فاضل هندی، محمد بن حسن (1416ق). کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، ج9، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. [18]. فیومی، احمد بن محمد مقری (؟). المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، ج2، قم، منشورات دار الرضی. [19]. کاشانی، ملافتح‌الله، (1336ش). تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین، ج3، تهران، کتابفروشی محمد حسن علمی. [20]. کرکی، (محقق ثانی)، علی بن حسین عاملی (1414ق). جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج5، چ2، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام. [21]. مجاهد(طباطبایی حائری)، سیّد محمّد (؟). کتاب المناهل، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام. [22]. مغنیه، محمدجواد (1980م). علم أصول الفقه فی ثوبه الجدید، ج1، چ2، بیروت، دارالعلم للملایین. [23]. مفید، محمّدبن‌محمدبن‌نعمان، (1413ق). المقنعة، قم کنگره جهانی هزاره شیخ مفید. [24]. موسوی خمینی، سیّد روح‌الله، ( 1415ق). أنوار الهدایة، ج2، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. [25]. ــــــــــــــ ، (1382ق). تهذیب الأصول، ج2، انتشارات اسماعیلیان. [26]. موسوی خویی، سیدابوالقاسم ( 1418ق). موسوعة الإمام الخوئی، ج4، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی. [27]. موسوی بجنوردی، سیّدمحمّد (1401ق). قواعد فقهیه، ج1، چ3، تهران، مؤسسه عروج. [28]. نائینی، محمدحسین (1417ق). فوائد الأصول، ج4، دفتر انتشارات اسلامی. [29]. نجفی، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، ج36-15، چ7. بیروت، دار إحیاء التراث العربی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,332 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 998 |
||