پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,933,906 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,605,601 |
بررسی و تبیین جایگاه شریعت در نظام حقوقی کشور عراق با تأکید بر نقش مرجعیت | ||
| فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران | ||
| مقاله 5، دوره 46، شماره 3، مهر 1395، صفحه 533-558 اصل مقاله (353.66 K) | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jplsq.2016.59471 | ||
| نویسندگان | ||
| هدی غفاری* 1؛ فاطمه نظری2 | ||
| 1استادیار دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| 2دانشجوی کارشناسی‌ارشد حقوق عمومی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| کشور عراق در زمرۀ مهم‌ترین همسایه‌های کشور ماست که طولانی‌ترین مرزهای خشکی را نیز با ایران داراست و به‌تبع آن، همواره اشتراکات، مناسبات و روابط اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، و به‌خصوص فرهنگی و مذهبی چشمگیری با هم داشته و دارند. در همین زمینه مطالعۀ جایگاه شریعت در نظام حکومتی این کشور با عنایت به ظرفیت‌های موجود در اندیشۀ سیاسی شیعه اهمیت ویژه‌ای دارد. این پژوهش در تلاش است تا جایگاه شریعت در نظام حقوقی کشور عراق را تبیین و ارزیابی کند. در این زمینه ابتدا نظام حقوقی موجود، در حوزه‌ای که با مفهوم شریعت تلاقی دارد، ترسیم شده است. از سویی دیگر برای سنجش آنچه هست (جایگاه فعلی شریعت در نظام حقوقی عراق)، با آنچه باید باشد (به‌عنوان وضعیت مطلوب)، نیازمند معیاری است که مناط و ملاک آن قرار گیرد؛ازاین‌رو به‌اختصار وارد مسائل مبنایی و جنبه‌های ماهوی بحث شده‌ایم. در این تحقیق، تحصیل این معیار، متکی به آرای علامه شهید سید محمدباقر صدر است. در حقیقت پرسش اصلی این پژوهش تطابق یا عدم تطابق نظام حقوقی کشور عراق با معیار مذکور است. پس از بررسی سیر تطور جایگاه شریعت در قوانین اساسی عراق و ذکر تاریخچه‌ای مختصر از تحولات مربوط، به‌منظور پاسخ به پرسش اصلی، بررسی مؤلفه‌های مزبور (ساختار جمعیتی، قانون اساسی، رویکرد بین‌المللی و مبنای ایدئولوژیکی تشکیل حکومت) نشان می‌دهد این کشور با وجود تلاشی که در جهت نهادینه کردن شریعت در حکومت داشته است، با خلأهایی بنیادین در اجرا کردن دین در مناسبات حکومتی و ایجاد حکومت مطلوب مواجه می‌شود. علل ایجابی چون دخالت خارجی و ساختار جمعیتی، از یک سو و علل سلبی چون رویکرد نظری علمای برجسته و مرجعیت در زمینۀ حکومت از سوی دیگر در این نتیجه تأثیرگذار بوده است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| آیت‌الله سیستانی؛ آیت‌الله محمدباقر صدر؛ شریعت؛ عراق؛ قانون اساسی؛ نظام حقوقی عراق | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The position of religion in the governmental system of Iraq | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Hoda Ghafari1؛ Fatemeh Nazari2 | ||
| 1Assistant Professor, Public Law Department, Faculty of Law and Political Sciences, Allameh Tabataba’i University, Tehran, Iran | ||
| 2MSc, Student of Public Law, Faculty of Law and Political Sciences, Allameh Tabatabaii University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| This research is an attempt to assess and explain the position of religion in the governmental system of Iraq. In this regard, the paths where current governmental system and the concept of religion cross, have been traced. On the other hand, to compare “what is” (the current status of religion in the governmental system of Iraq) and “what should be” (as desired conditions), it is required to measure them via determined parameters. As a result, the main enquiry of this article is the compliance -or lack thereof- of the legal system of Iraq with the mentioned parameters. To this end, the basic issues and substantive aspects are reviewed briefly. The parameters in this research are based on the viewpoints of Allameh Seyyed Mohammad Baqir al-Sadr. After surveying the evolution of religion’s position in the constitution laws of Iraq and the history of relevant developments in response to the main question, the review of the components (demographic structure, constitution, international approach and ideological basis of government) shows that despite aiming to institutionalize the rules of religion in the Government, The country still faces fundamental gaps between implementing the religion sentences and establishing good governance. In addition, the comparison of "what is" and "what should be" implies that attempts to define an appropriate position for religion has not been successful. Other factors such as foreign interference, demographic structure and theoretical approach of religion scholars and authorities, have also contributed to the mentioned outcome. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Ayatollah Mohammad Baqer al-Sadrt, Ayatollah Sistani, Constitution, Iraq, the Iraqi Governmental System, Religion | ||
| مراجع | ||
|
الف) کتابها 1. الجمیلی، سرهنگ. ع(1370)، نگاهی به تاریخ سیاسی عراق: از پایان جنگ جهانی اول تا روی کار آمدن حزب بعث، ترجمۀ محمدحسین زوار کعبه، بیجا، انتشارات حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی. 2. الخفاف، حامد (1392)، دیدگاه‌های سیاسی اجتماعی آیت‌الله سیستانی در مسائل عراق، ترجمۀ محمدجواد رحمتی، تهران، کویر. 3. المحمود، مدحت (2011)، القضاء فی العراق، چ سوم، بیجا. 4. باقری، سیامک (1384)، پروژۀ خاورمیانه بزرگ، انتشارات ادارۀ سیاسی نمایندگی ولی‌فقیه در سپاه، بیجا. 5. بشارت، مهدی (1390)، اصول و مبانی مکتب سیاسی نجف، تهران، دانشگاه امام صادق (ع). 6. بیگدلی، علی(1368)، تاریخ سیاسی و اقتصادی عراق، بیجا، مؤسسۀ مطالعات و انتشارات تاریخی میراث ملل. 7. جمشیدی، محمدحسین (1377)، اندیشه سیاسی شهید رابع امام سید محمدباقر صدر (ره)، تهران، وزارت امور خارجه. 8. جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1374)، ترمینولوژی حقوق، تهران، کتابخانۀ گنج دانش. 9. جویس ان، ویلی(1373)، نهضت اسلامی شیعیان عراق، ترجمۀ مهوش غلامی، بیجا؛ مؤسسۀ اطلاعات. 10. دهخدا، علی‌اکبر(1377)، لغت‌نامه، ج 9، تهران، انتشارات دانشگاه تهران. 11. دهشیار، حسین (1385)، سیاست خارجی آمریکا، خاورمیانه و دموکراسی، بیجا، نشر خط سوم. 12. دکمجیان، هرایر(1372)، جنبش‌های اسلامی در جهان عرب، ترجمۀ حمید احمدی، بیجا، مؤسسۀ کیهان. 13. قرضاوی، یوسف (1390)، فقه سیاسی، ترجمۀ عبدالعزیز سلیمی، تهران، نشر احسان. 14. لویس آر، مرتایمر (1379)، بررسی کشور عراق، ترجمۀ سید جلیل صالحی (ماهیدشتی)، بیجا، باغ ابریشم. 15. مرغی، جاسم(1363)، اوضاع معاصر کشورهای اسلامی، بیجا، نمایشگاه دائمی کتاب. 16. معین، محمد(بیتا)، فرهنگ فارسی (متوسط)، ج 2، تهران، امیرکبیر، چ 25. 17. مکارم شیرازی(1385)، دایره المعارف فقه مقارن، قم، مدرسۀ الامام علی ابن ابی‌طالب (ع). 18. مهاجر نیا، مسلم (1388)، اندیشۀ سیاسی متفکران اسلامی، جلد 3، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی. 19. نادری قطب‌الدینی، عباس و قاسم ذاکری (1383)، خاورمیانه تا سال 2020، کتاب خاورمیانه 1، تهران، مؤسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر. ب) مقالات 1. أبو سعده، مخیمر(2007)، الدیمقراطیة و معوقات التحول الدیمقراطی فی الوطن العربی، الدین و السیاسة و الدیمقراطیة، مرکز حقوق الانسان و المشارکة الدیمقراطیة-شمس. 2. احمدی، فرج‌الله و یاسر قزوینی حائری (1382)، فرایند تدوین قانون اساسی عراق، فصلنامۀ سیاست، ش 2. 3. اسماعیلی، محمدمهدی؛ زیویار، فرهاد؛ حسینی، سید رضا و امیرحسین ثابتی منفرد (1392)، کند و کاوی پیرامون اندیشۀ سیاسی آیت‌الله سید محمود طالقانی حد وسط مکتب قم و نجف، فصلنامۀ جستارهای سیاسی معاصر، سال چهارم، ش 4. 4. ای.هانتر، رابرت (1387)، راهبرد جدید امریکا در خاورمیانه، ترجمۀ حمید نیکو، فصلنامۀ مطالعات منطقه‌ای جهان اسلام، ش 36. 5. آیتی، علیرضا (1383)، آیندۀ عراق: طرح ژئوپلیتیک جدید منطقه‌ای و راهبردهای نوین آمریکا، فصلنامۀ سیاست خارجی، ش70. 6. بنجی، اوفرا، عراق و دموکراسی، ترجمۀ محمد معماری، روزنامۀ کیهان، 25 آذر 1387. 7. پژوهش و تحقیق (1383)، نقش شیعیان در فرایند دولت‌سازی در عراق نوین و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، مؤسسۀ فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران، ش 1. 8. پورسعید، فرزاد (1389)، مطالعات راهبردی، ش 47. 9. حاجی یوسفی، امیرمحمد و عارف‌نژاد، ابوالقاسم (1390)، نشانه‌شناسی گفتمان در اسلام سیاسی و مردم‌سالار آیت‌الله سیستانی، پژوهش‌نامۀ علوم سیاسی، ش 24. 10. حکیم، سید محمدباقر(1382)، شیعیان عراق؛ ایدهآل ها و چالش‌ها، فصلنامۀ شیعه‌شناسی، ش 1. 11. خدایی، زهرا، «چالش‌های دموکراسی‌سازی در عراق پس از صدام»، فصلنامۀ مطالعات خاورمیانه، سال هجدهم، ش67، زمستان 1390. 12. دادفر، سجاد (1389)، تحول و دگردیسی در نمای جامعه‌شناختی شیعیان عراق در قرن بیستم (علل-پیامدها)، فصلنامۀ شیعه‌شناسی، ش 32. 13. دادفر، سجاد (1388)، جماعه العلماء احیاگر هویت سیاسی شیعیان عراق، فصلنامۀ تاریخ در آیینۀ پژوهش، ش 24. 14. راسل، جیمز (1385)، (ایالات متحده و خلیج فارس در قرن 21) استراتژی، امنیت و جنگ در عراق، ترجمۀ پیروز ایزدی، فصلنامۀ راهبرد، ش 39. 15. رمضان، حسن(2007)، الدین و الدیمقراطیة فی العالم الاسلامی أیة علاقة، الدین و السیاسة و الدیمقراطیة، مرکز حقوق الانسان و المشارکة الدیمقراطیة-شمس. 16. عباسی سرمدی، مهدی، اصل حق آزادی ملت‌ها در تعیین سرنوشت خود: مبانی تئوریک و مسائل علمی (بررسی مورد عراق)، اطلاعات سیاسی-اقتصادی، ش 221. 16. العبیدی، بشری، العنف المرتکب ضد المراة فی المجتمع و فی نصوص قانون العقوبات العراقی رقم 111 لسنه 1969، قابل دسترسی از: http://gjpi.org/wp-content/uploads/1.doc 17. عطارزاده، مجتبی و خانی، اعظم (1391)، فرصت‌ها و چالش‌های شکل‌گیری حکومت اسلامی در عراق پس از پیروزی انقلاب اسلامی، فصلنامۀ مطالعات جهان اسلام، ش 2. 18. قاسمی، فرج‌الله (1388)، مرجعیت و سیاست در عراق پس از اشغال، فصلنامۀ علوم سیاسی- دانشگاه باقرالعلوم (ع)، سال دوازدهم، ش 45. مآخد لاتین و سایتها 1- http://siasi.porsemani.ir/node/1742 شخصیت و دیدگاه‌های سید مقتدا صدر و اختلافات او با مراجع تقلید عراق.
2- http://sitemaker.umich.edu/seminar.497.2010.iraq/constitutional_drafting_process, drafting
4- The constitution Must Protect Human Right>amnesty international, 11August2005/قابل دسترسی از :
5- http:www.refworld.org iraq
6- http://gjpi.org/2009/08/07/iraq-and-international-human-rights-declarations-and-treaties/
7- http://gjpi.org/2010/03/06/human-rights-council’s-universal-periodic-review-of-iraq/
9- www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/iz.
10- www.iraqja.iq/view.1580 القاضی سالم روضان الموسوی، نثیر تساؤلات حول الاجماع و ثوابت الاسلام
11- www.iraqja.iq/view.1704 کاظم عبود، زهیر، ملاحظات علی مشروع قانون المحکمة الاتحادیة العراقیة العلیا
12- www.iraqja.iq/view.2594 الفضل، منذر، عنصر الثبات و عامل التغییر فی النصوص القانونیة
13- www.iraqja.iq/view.405 القاضی سالم روضان الموسوی، مدی الصلاحیه المحکمة الاتحادیة العلیا فی تفسیرالنصوص
14- zangana, hifa, women of new Iraq, Al Ahram weekly, august, 2005,:قابل دسترسی از http://www.globalresearch.ca/women-of-the-new-iraq/836 | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,092 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,585 |
||