
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,623 |
تعداد مقالات | 71,544 |
تعداد مشاهده مقاله | 126,896,083 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 99,943,539 |
رویکرد آلوسی به تفسیر عرفانی | ||
مجله ادیان و عرفان | ||
مقاله 5، دوره 48، شماره 2، اسفند 1394، صفحه 227-243 اصل مقاله (219.5 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jrm.2016.58705 | ||
نویسنده | ||
محسن قاسم پور* | ||
دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه کاشان | ||
چکیده | ||
ابوالثناء شهابالدین محمود آلوسی بغدادی از مفسران سدۀ سیزدهم هجری و وابسته به طریقت نقشبندیه و مؤلف تفسیر روح المعانی است. یکی از جنبههای مهم این تفسیر، رویکرد مفسر نسبت به سنت تفسیر عرفانی است. آلوسی از گرایشهای عرفانی استقبال کرده و در مواضعی بر اساس تخصص و دانش، روحیات و ذوقیات و احوال بیرونی و نیازهای مخاطبان، به بازتاب آراء مفسران منتسب به عرفان نظری و عرفان سیر و سلوکی اقدام نموده است. دربرابر جریان و سنت تفسیر عرفانی، مواجهه آلوسی با آراء تفسیری عارفان گزینشی است. بر این اساس، کوشش برای توافق بین شریعت و عرفان و برمبنای آموزههای طریقت نقشبندیه روح حاکم بر این نگرش را در سنت تفسیر عرفانی تشکیل میدهد. افزون براین، نباید از مواجهة انتقادی و محققانة وی با برخی آرای دیگر تفسیر عرفانی در روح المعانی، همچون مواجهه با نظریة وحدت وجود ابن عربی غفلت ورزید. این نوع رویاروییها که در جای خود از استقلال و قوت اجتهادی وی در تفسیر به معنای اعم و تفسیر عرفانی به معنای اخص آن حکایت میکند، تنها در پرتو رویکرد ویژة او و با عنایت به مؤلفة دانش و تخصص آلوسی قابل تبیین و تشخیص است. | ||
کلیدواژهها | ||
عرفان اسلامی؛ تصوف؛ نقشبندیه؛ آلوسی بغدادی؛ روح المعانی؛ تفسیر عرفانی؛ ابنعربی؛ قرآن کریم | ||
مراجع | ||
[۱] آلوسی بغدادی، شهابالدین محمود (۱۴۰۵ه.ق). روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی، چاپ چهارم، بیروت، دار احیا التراث العربی. [۲] آملی، سیدحیدر (۱۴۰۴ه.ق). المحیط الاعظم و البحر الخضم، تحقیق: محسن موسوی تبریزی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. [۳] ابنعربی، محیالدین (۱۳۹۲ه.ق). الفتوحات المکیه، تحقیق و تقدیم: عثمان یحیی، قاهره، بولاق. [۴] اسعدی، محمد و همکاران (۱۳۸۹). آسیبشناسی جریانهای تفسیری، چاپ اول، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه. [۵] پارسا، ابوالفتح خواجه محمد (۱۳۸۱). فصل الخطاب، به کوشش جلیل مسگرنژاد، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. [۶] تهرانی، میرزاجواد آقا (۱۳۹۰). عارف و صوفی چه میگویند؟، تهران، آفاق. [۷] جرجانی، میرسیدشریف علی بن محمد (۱۳۶۸). التعریفات، چاپ سوم، تهران، انتشارات ناصرخسرو. [۸] جیلی، عبدالکریم بن ابراهیم (۱۴۰۷ه.ق). المناظر الالهیه، نجاح محمود غنیمی، قاهره، المنار. [۹] الخانی، عبدالمجید بن محمد (۱۹۹۷م). الکواکب الدریه علی حدایق الوردیه، دمشق: دارالبیروتی. [۱۰] درنیقه، محمداحمد (۱۴۰۷ه.ق/۱۹۸۷م). الطریقه النقشبندیه و اعلامها، طرابلس، مؤسسه الحدیثه الکتاب. [۱۱] زرینکوب، عبدالحسین (۱۳۵۳). ارزش میراث صوفیه، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر. [۱۲] ------------------- (۱۳۶۲). دنبالة جستجو در تصوف ایران، چاپ اول، تهران، امیرکبیر. [۱۳] سراج، ابونصر عبد الله بن علی بن محمد (۱۹۶۰م). اللمع فی التصوف، تحقیق: عبدالحلیم محمود، مصر، دارالکتب العلمیه. [۱۴] سلمی، ابو عبدالرحمن (۱۳۶۹). حقایق التفسیر، به کوشش: نصرالله پورجوادی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. [۱۵] شاکر، محمدکاظم (۱۳۸۲). مبانی و رو شهای تفسیری، قم، مرکز جهانی علوم اسلامی. [۱۶] صفار قمی، محمد بن حسن (۱۴۰۴ه.ق). بصایر الدرجات الکبری فی فضایل آل محمد، تصحیح و تعلیق: میرزامحسن کوچهباغی تبریزی، قم، کتابخانة آیتالله مرعشی نجفی. [۱۷] طویل، توفیق (۱۹۸۸م). التصوف فی مصر ابان العصر العثمانی، قاهره، بینا. [۱۸] عین القضاه همدانی، عبدالله (۱۳۷۳). تمهیدات، تصحیح: عفیف عسیران، تهران، کتابخانة منوچهری. [۱۹] غزالی، ابوحامد محمد بن محمد (۱۹۶۹م). المنقذ من الضلال، تحقیق: فرید جبر، چاپ دوم، بیروت، المکتبه الشرقیه. [۲۰] فیض کاشانی، محمدمحسن بن مرتضی (۱۴۰۲ه.ق). تفسیرالصافی، بیروت، مؤسسه الاعلمی. [۲۱] قاسمپور، محسن (۱۳۹۲). جریانشناسی تفسیر عرفانی، ویرایش دوم، تهران، سخن. [۲۲] قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن (۱۹۸۱م). لطایف الاشارات، تصحیح: ابراهیم بسیونی، قاهره، چاپ دوم (افست). [۲۳] قونوی، صدرالدین (۱۳۸۹ه.ق). اعجاز البیان فی تأویل ام القرآن، تحقیق: عبدالقادر احمد عطا، مصر، دارالتعریف بالمالیه. [۲۴] کاشانی، عبدالرزاق (۱۴۲۶ ه.ق). تفسیر (منسوب به) ابن عربی، بیروت، داراحیا التراث العربی. [۲۵]کلاباذی، ابوبکر محمد (۱۳۷۱). التعرف (کتاب التعرف)، به کوشش محمدجواد شریعت، تهران، اساطیر. [۲۶] مردوخ روحانی (شیوا)، اسماعیل (۱۳۶۴). تاریخ مشاهیر کرد، تهران، سروش. [۲۷] نوربخش، جواد (۱۳۷۲). فرهنگ اصطلاحات تصوف، تهران، یلدا قلم. [۲۸] نیکلسون، رینولد (۱۳۷۴). تصوف اسلامی و رابطة انسان با خدا، ترجمه: محمدرضا شفیعی کدکنی، چاپ دوم، تهران، سخن. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 1,998 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,232 |