![سامانه نشر مجلات علمی دانشگاه تهران](./data/logo.png)
تعداد نشریات | 162 |
تعداد شمارهها | 6,578 |
تعداد مقالات | 71,072 |
تعداد مشاهده مقاله | 125,681,768 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 98,911,861 |
پدیده اشتراک لفظی و چند معنایی در زبان عربی | ||
ادب عربی | ||
مقاله 7، دوره 7، شماره 2، اسفند 1394، صفحه 119-136 اصل مقاله (788.05 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jalit.2016.58091 | ||
نویسنده | ||
محمود شهبازی* | ||
استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه اراک | ||
چکیده | ||
اشتراک لفظی در کنار ترادف و اضداد، از جمله مباحث معناشناسی است که زبانشناسان پیشین بدان پرداختهاند و تعریفهایی نیز از آن ارائه دادهاند. زبانشناسان معاصر بر این باورند که در بررسی اشتراک لفظی، باید میان دو اصطلاح «چند معنایی» (Polysemy) و «اشتراک لفظی» (Homonymy) تفاوت گذاشت. در اشتراک لفظی، دو واژه از روی تصادف، ساختار صرفی واحدی پیدا میکنند و هر یک با حفظ معنای خود، همآوا و هم نویس میشوند و میان آنها رابطة معنایی، وجود ندارد؛ مانند: «الخال» به معنای خال روی چهره، برادر مادر و تپه. همچنان که میان آنها ارتباط ریشهای نیز وجود ندارد؛ مانند قانع به معنای راضی و سائل که در معنای نخست از «قنَِعَ یَقنَعُ قَنَعاًو قَنعاناً» و در معنای دوم از«قَنَعَ یَقنَعُ قنوعاً» است، ولی در پدیدة چند معنایی، یک واحد زبانی پس از انتقال و تغییر معنایی در گذر زمان، از چند معنا برخوردار میشود مانند «سیاره» که در قدیم به معنای کاروان و امروزه به معنای ماشین به کار میرود. این مقاله در صدد است ضمن تحلیل و بررسی این دو پدیده، با آوردن نمونههایی عینی از زبان عربی به تفاوت و تشخیص این دو پدیده و چگونگی پیدایش آنها در زبان بپردازد. | ||
کلیدواژهها | ||
اشتراک لفظی؛ چند معنایی؛ اضداد؛ مجاز و حوزة معنایی | ||
مراجع | ||
قرآن کریم ابن فارس، احمد، الصاحبی فی فقه اللغة، تحقیق السید احمد صقر، مکتبة عیسی البابی الـحلبی، الطبعةالاولی، 1953م. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار صادر. أبو عودة، عودة خلیل، التطور الدلالی بین لغة الشعر الـجاهلی ولغة القرآن الکریم، الأردن – الزرقاء، مکتبة الـمنار، الطبعة الاولی، 1985م. الإصفهانی، الراغب، مفردات ألفاظ القرآن، ذوی القربی، الطبعة السادسة، 1413هـ.ق. أنیس، ابراهیم، دلالة الفاظ، مکتبة الأنـجلو الـمصریة، الطبعة الـخامسة، 1984م. ـــــــــــ ، فی اللهجات العربیة، القاهرة، مکتبة الأنـجلو الـمصریة، 2003م. الدایة، فایز، علم الدلالة العربی بین النظریة و التطبیق، الطبعة الثانیة، 1996م. ربحی، کمال، التضاد فی ضوء اللغات السامیة، بیروت، دارالنهضة العربیة، الطبعة الثانیة، 1975م. السجستانی، أبو حاتم سهل بن محمد،کتاب الاضداد، تحقیق: محمد عودة أبو جُرَی، مکتب الثقافة الدینی، 1414هـ .ق. سیبویه، عثمان بن قنبر، الکتاب، المحقق امیل بدیع یعقوب، بیروت- لبنان، دار الکتب العلمیة، الطبعة الثانیة، 2009م. السیوطی، جلال الدین،معترک الاقران فی إعجاز القرآن، ج1، بیروت- لبنان، دارالکتب العلمیة، 1988م. ـــــــــــــــــــ ، الـمزهر فی علوم اللغة و انواعها، المجلد الاول، دار احیاء الکتب العربیة، د.تا. صفوی، کورش، درآمدی بر معنی شناسی، تهران، انتشارات سوره مهر، چاپ اول، 1379ش. طبرسی، فضل بن حسن، مـجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج10- 9 و 2-1، بیروت- لبنان، دار المعرفة، الطبعة الثانیة، 1988م. طلیمات، غازی مختار،علم الدلالة، دار الطلاس، دمشق، الطبعة الثانیة، 2000م. عبد التواب، رمضان، مباحثی در فقه اللغه و زبان شناسی عربی، ترجمة حمید رضا شیخی، تهران، انتشارات آستان قدس رضوی. 1367هـ .ش. العوا، سلوی محمد، بررسی زبان شناختی وجوه و نظائر در قرآن کریم، ترجمة حسین سیدی، انتشارات قدس رضوی، چاپ اول، 1382هـ .ش. فیاضی، مریم، خاستگاه استعاری افعال حسی چند معنا در زبان فارسی از منظر معنی شناختی، مجله ادب پژوهی، شماره 6، 1387هـ . فیروزآبادی، مجدالدین محمدبن یعقوب، القاموس المحیط، اعداد و تقدیم: محمد عبدالرحمن المرعشلی، بیروت، داراحیاء التراث العربی،الطبعة الاولی، المجلد الثالث، د.تا. اللغوی الـحلبی، ابوطیب عبدالواحد بن علی، الابدال، دمشق، الـمجمع العلمی العربی،1960. مختار، احمد،الاشتراک والتضاد فی القرآن الکریم؛ دراسة إحصائیة، القاهرة، ــــــــــ ، معنا شناسی، ترجمة حسین سیدی، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی، چاپ دوم، 1386هـ .ش. المصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، طهران، الطبعة الاولی، 1393ق. منقور، عبد الجلیل، علم الدلالة، دمشق، اتحاد الکتاب العرب، 2001م. المنجد، محمد نورالدین، الاشتراک اللفظی فی القرآن الکریم بین النظریة والتطبیق، بیروت- لبنان الطبعة الاولی، دار الفکر، 1999م. نـهر، هادی، علم الدلالة فی التراث العربی، دار الأمل، للنشر و التوضیع، الطبعة الاولی، 2007م. | ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 5,541 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,694 |