تعداد نشریات | 161 |
تعداد شمارهها | 6,532 |
تعداد مقالات | 70,501 |
تعداد مشاهده مقاله | 124,098,888 |
تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 97,206,451 |
مفسران معاصر امامیه و غرر قرآن؛ چیستی، رهیافتها و گونهها | ||
پژوهش های قرآن و حدیث | ||
مقاله 3، دوره 48، شماره 1، فروردین 1394، صفحه 25-48 اصل مقاله (253.86 K) | ||
نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jqst.2015.56399 | ||
نویسنده | ||
علی راد* | ||
استادیار گروه علوم قرآن و حدیث پردیس فارابی دانشگاه تهران | ||
چکیده | ||
آیاتی از قرآن به دلیل دارا بودن ویژگیهای برجستۀ محتوایی و بیانی, مرجعیت و جامعیت خاصی در تبیین آموزه های قرآنی یافته و به مرور از شهرت، فراوانی ارجاع و استناد در احادیث و اقوال مفسران برخوردار شدهاند. در برخی از تفاسیر معاصر امامیه از این آیات، به عنوان «آیات غُرر» یاد شده و معارف ژرفی از درونمایۀ آنها استخراج شده است. علیرغم استناد به آیات غرر، ماهیت، ملاکها و شاخصهای انتخاب این آیات بیان نشده و مباحث نظری و روششناختی آن تبیین نگردیده است. در این مقاله، تبیین چیستی معنایی و مفهومی غرر، زمینههای پدیداری آیات غرر، انواع رهیافتها، اکتشاف و الگوی طبقهبندی این آیات بررسی شده است. غُرر قرآنی ریشه در سنت و عترت داشته و به عبارتهای تام قرآنی که در موضوع خود در مجموع آیات قرآنی از برجستگی خاص بیانی و محتوایی برخوردار بوده و در تبیین موضوع و پاسخگویی به مسائل آن منحصر به فرد و کارآمد باشند، اطلاق میشوند. دو رهیافت غایتگرا و محتوا گرا میان مفسران معاصر امامیه در انتخاب آیات غرر رایج است. اکتشاف غرر قرآنی بر پایۀ روشهای نقلی، اجتهادی و تُراثی ممکن است و الگوی جامع و معیار در این خصوص، طبقهبندی آنها بر پایۀ نظریۀ معرفت دینی در ساحتهای پنجگانۀ اصلی آن است. | ||
کلیدواژهها | ||
تفسیر امامیه؛ طبقهبندی آیات؛ غرر آیات؛ قاعدۀ تفسیری | ||
مراجع | ||
[۱]. ابن أثیر، مجد الدین (1364ش). النهایة فی غریب الحدیث والأثر (ج3) و (ج4). قم، إسماعیلیان. [۲]. ابن حزم، علی بن احمد (1983م). جمهرة أنساب العرب. بیروت، دار الکتب العلمیة. [۳]. ابن حنبل، احمد (؟). المسند(ج2). بیروت, دار صادر. [۴]. ابن سلام، قاسم (1384ق). غریب الحدیث(ج3). بیروت، دار الکتاب العربی. [۵]. ابن سیده، علی بن اسماعیل(؟). المخصص (ج4). لبنان, دار احیاء التراث العربی. [۶]. ابن فارض، عمر بن حسین (2005 م)، دیوان ابن فارض. بیروت، دار الکتب العلمیة. [۷]. ابن کرامة، شرف الاسلام (2000 م). تنبیه الغافلین عن فضائل الطالبیین. قم, مرکز الغدیر للدراسات الاسلامیة. [۸]. ابن منظور، محمد بن مکرم (1405 ق). لسان العرب (ج5). قم، نشر أدب الحوزة. [۹]. أزری التمیمی، کاظم (1980 م). دیوان الأزری الکبیر. بیروت، دار التوجیه الإسلامی. [۱۰]. آملی، سید حیدر (1428ق)، تفسیر المحیط الأعظم و البحر الخظم فی تأویل کتاب الله العزیز المحکم (ج1). قم, نور علی نور. [۱۱]. بغدادی، عبد القادر (1998م)، خزانة الأدب (ج4). بیروت، دار الکتب العلمیة. [۱۲]. بلعید، صادق (2004م.). القرآن و التشریع. بیروت، منشورات الحلبی الحقوقیه. [۱۳]. پاکتچی، احمد (1390ش). تاریخ تفسیر قرآن کریم. تهران، دانشگاه امام صادق(ع). [۱۴]. ثعالبی نیشابوری، عبدالملک (1983م.). یتیمة الدهر (ج1) و (ج3). بیروت، دار الکتب العلمیة. [۱۵]. ثعالبی، عبد الرحمن (1418ق). جواهر الحسان فی تفسیر القرآن (ج1). بیروت، دار إحیاء التراث العربی. [۱۶]. ثمالی، ابوحمزه (1378ش)، تفسیر أبی حمزة الثمالی. قم، الهادی. [۱۷]. جلائیان، علی اکبر (1384ش)، اهل البیت فی القرآن الکریم: سوره الحمد و البقره. مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی. [۱۸]. جلیلی، هدایت (1387ش). تفسیر موضوعی. قم، بوستان کتاب. [۱۹]. جوادی آملی، عبدالله (1380ش). «شیوه تفسیری». آینۀ مهر، ویژۀ بیستمین سالگرد و بزرگداشت علامه طباطبایی. [۲۰]. جوادی آملی، عبدالله (138ش). تسنیم. قم، مرکز نشر اسراء. [۲۱]. جوهری، إسماعیل بن حماد (1956م). الصحاح (ج2). بیروت، دار العلم للملایین. [۲۲]. حائری تهرانی، میر سید علی (1377ش). مقتنیات الدرر و ملتقطات الثمر (ج2). تهران, دار الکتب الاسلامیه. [۲۳]. حجازی، ابراهیم (1377ش). آیات العقائد. مشهد، آستان قدس رضوی. [۲۴]. حسینی أستر آبادی، شرف الدین علی (1407ق). تأویل الآیات الظاهرة فی فضائل العترة الطاهرة. قم، أمیر. [۲۵]. حمیری قمی، عبد الله (1413ق). قرب الاسناد. قم، مؤسسة آلالبیت(ع). [۲۶]. خالدی، صلاح عبد الفتاح (2008م). التفسیر الموضوعی بین النظریة و التطبیق. اردن، دار النفائس. [۲۷]. خرمشاهی، بهاء الدین (1377ش). دانشنامه قرآن و قرآنپژوهی. تهران، دوستان- ناهید. [۲۸]. درّاز، عبدالله (1973م). دُستور الاخلاق فی القرآن. بیروت، موسسة الرساله. [۲۹]. دینوری، ابن قتیبة (2006 م). الشعر و الشعراء (ج1). قاهرة, دار الحدیث. [۳۰]. دینوری، ابن قتیبة (1988م). غریب الحدیث (ج1). بیروت، دار الکتب العلمیة . [۳۱]. راد،علی (1391ش). «احکام القرآن ابن عربی» : جریان شناسی تفاسیر فقهی(ج1). مشهد، دانشگاه علوم اسلامی رضوی. [۳۲]. ---------- (1390ش). مبانی کلامی امامیه در تفسیر. تهران، نشر سخن. [۳۳]. ---------- (1393ش). انسان در تراز قرآن. قم، دار الحدیث. [۳۴]. زمخشری، محمود (1960م) أساس البلاغة. قاهرة، دار و مطابع الشعب. [۳۵]. ژول لابوم (1400ق). تفصیل آیات القرآن الحکیم. تهران، بی نا. [۳۶]. سبحانی، جعفر(1375ش). منشور جاوید. قم، موسسۀ امام صادق(ع). [۳۷]. سبزواری، ملاهادی(1373ش), شرح مثنوى (ج3). تهران, وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى. [۳۸]. سیوطی، جلال الدین (1421ق). الاتقان (ج1). بیروت، دار الکتاب العربی. [۳۹]. شهید ثانی، زین الدین بن علی (1379ش). رسائل الشهید الثانی. قم، دفتر تبلیغات اسلامی قم. [۴۰]. صادقی تهرانی، محمد (1365ش). الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن. قم, انتشار فرهنگ اسلامی. [۴۱]. صالحی اندیمشکی، محمد (1425ق). القرآن و فضائل أهل البیت(ع). قم، ذوی القربى. [۴۲]. صالحی نجف آبادی، عبد الله (1429ق). فضائل القرآن الکریم وخواص سوره وآیاته (ج1- 3). قم، مکتبة الحیدریه. [۴۳]. صدر، محمد باقر (1399ق). المدرسة القرآنیه. بیروت، دار التعارف. [۴۴]. صدوق، محمد (1417ق)، امالی. قم، مؤسسة البعثة. [۴۵]. ---------- (1966م)، علل الشرائع. نجف، المکتبة الحیدریة. [۴۶]. صفوت، أحمد زکی (1962م)، جمهرة خطب العرب فی عصور العربیة الزاهرة (ج1). بی جا، مطبعة مصطفى البابی الحلبی وأولاده. [۴۷]. صنعانی، عبد الرزاق (؟). المصنف (ج3). تحقیق: حبیب الرحمن الأعظمی. بیجا، منشورات المجلس العلمی. [۴۸]. طباطبایی، محمد حسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن (ج14) و (ج19). قم، دفتر انتشارات اسلامی. [۴۹]. طبرسی، فضل بن حسن (1995م). تفسیر مجمع البیان (ج1-10). بیروت، الاعلمی. [۵۰]. طریحی، فخر الدین (1362 ش). مجمع البحرین (ج3). تهران، نشر مرتضوی. [۵۱]. طوسی، محمد (1387ش). المبسوط (ج7). طهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء آثار الجعفریة. [۵۲]. عسکری، أبوهلال (1384ق). جمهرة الأمثال (ج2). بیروت، دار الجیل. [۵۳]. عیاشی، محمد بن مسعود (؟). تفسیر العیاشی (ج1). تحقیق: سید هاشم رسولی محلاتی، طهران، المکتبة العلمیة الإسلامیة. [۵۴]. فراهیدی، خلیل بن احمد (1409ق). العین (ج4). تهران، مؤسسة دار الهجرة. [۵۵]. قرشی، محمد بن أبی الخطاب (؟), جمهرة أشعار العرب. بیروت، دار صادر. [۵۶]. قمی مشهدی، محمد (1366ش). تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب (ج1). طهران، وزارة الثقافة و الارشاد الاسلامی . [۵۷]. کاوس روحی، برندق (1393ش). «غرر الآیات در تفسیر المیزان با محوریت آیۀ 56 سورۀ ذاریات». معرفت، ش203. قم، موسسه امام خمینی. [۵۸]. کلینی، محمد بن یعقوب (1365ش). الکافی(ج2) و (ج6). طهران، دار الکتب الإسلامیة. [۵۹]. محمدیان, محمد (1422ق). آیات التوحید. تهران، مشکوه. [۶۰]. ---------- (1382ش). آیات المعاد. تهران، مشکوة. [۶۱]. مرزوقی الأصفهانی، أحمد بن محمد (1996م). الأزمنة والأمکنة. بیروت، دار الکتب العلمیة. [۶۲]. مرعشی نجفی, شهاب الدین (1415ق). القصاص علی ضوء القرآن و السنة. قم، مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی العامة. [۶۳]. مصباح یزدی (؟). معارف قرآن. قم، موسسۀ امام خمینی(ره). [۶۴]. معرفت، هادی (1415ق). التمهید فی علوم القرآن (ج1). قم، مؤسسة النشر الاسلامی. [۶۵]. مکارم شیرازی، ناصر (1377ش). پیام قرآن. قم، مدرسۀ امیر المومنین(ع).
| ||
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,712 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 1,425 |