پیوندهای مفید
اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 158 |
| تعداد شماره‌ها | 6,225 |
| تعداد مقالات | 67,685 |
| تعداد مشاهده مقاله | 114,962,560 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 89,635,775 |
مطالعة تأثیر زنان در عرصۀ هنر موسیقی دوران میانیِ اسلام بر‌اساس نقوش سفالی | ||
| زن در فرهنگ و هنر | ||
| مقاله 2، دوره 6، شماره 4، دی 1393، صفحه 427-444 اصل مقاله (653.16 K) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22059/jwica.2014.56018 | ||
| نویسندگان | ||
| محمد ابراهیم زارعی1؛ خدیجه شریف کاظمی* 2 | ||
| 1دانشیار گروه باستان‌شناسی، دانشگاه بوعلی‌سینا همدان | ||
| 2دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، دانشگاه بوعلی‌سینا همدان | ||
| چکیده | ||
| هنر موسیقی در ایران سابقه‌ای طولانی دارد. در اوایل دورة اسلامی، هنر موسیقی نکوهش شد. در دورة امویان، موسیقی همچنان با مخالفت برخی از فقیهان و گروهی از عموم مسلمانان روبه‌رو شد. اما در سده‌های بعد، با توجه به استقبال حکومت‌های متعدد و نگرش عالمانة بسیاری از بزرگان و دانشمندان آن دوران، این هنر مورد توجه عموم واقع شد. به‌کار بردن نقش زنان نوازنده روی سفالینه‌ها، در دوره‌های سلجوقی و ایلخانی، به دلایل متعددی انجام گرفت. این نقوش می‌توانند منبع ارزشمندی برای بررسی جایگاه هنر موسیقی و موقعیت اجتماعی زنان آن دوران باشد. این مقاله در پی آن است که با مطالعة نقوش سفالینه‌های دورة میانی اسلامی واقع در گنجینه‌‌های هنری و همچنین بر‌اساس متون کهن، به چگونگی موقعیت اجتماعی زنان هنرمند عرصة موسیقی و نقش آنان در تکامل هنر موسیقی آن دوران بپردازد. این پژوهش از نظر هدف از نوع تحقیق‌های بنیادی است و از نظر روش تحقیقی تاریخی‌ـ تحلیلی است. شیوة گردآوری داده‌ها با منابع تاریخی کتابخانه‌ای انجام گرفته و در ادامه، تحلیل نمونه‌های سفالی موزه‌ها در دوره‌های مختلف و به‌ویژه دورة میانی اسلام، با تمرکز بر نقش زن بررسی شده است. نتایج مطالعات نشان می‌دهد که بسیاری از نوازندگان آن دوران، همچون بانوان نوازنده، در جامعة خود جایگاه و موقعیت اجتماعی مناسبی داشته‌اند. همچنین، نقوش سفالینه‌های این دوره نشان می‌دهد که زنان بیشتر سازهای زهی و کوبه‌‌ای می‌نواختند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| دوران میانی اسلام؛ زن؛ سفالینه؛ موسیقی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The role of women in Medieval Islamic Music Art based on pottery designs | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mohamad Ebrahim Zarei1؛ khadijeh Sharif Kazemi2 | ||
| 1Associate Professor, Department of Archaeology, Art and Architecture Faculty, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran | ||
| 2PhD Candidate in Archeology, Bu Ali Sina University, Hamedan, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| Music in Iran has a long history. In the early Islamic period, music was denounced. In the Umayyad period, music still faced opposition from some jurisprudents and a group of Muslims. But in the next century, due to positive attitude of governments as well as scientific attitudes of many scholars and scientists of that era, arts received public attention. The design of women was carved on clay during the Seljuk and Ilkhanid for many reasons. These designs can be a valuable resource to check the state of music and social status of women. This article, studying pottery designs in the Medieval Islamic eralocated in the artistic treasures and based on ancient texts, aims to examine the social status of women and their role in the evolution of music art during that era. The current research is fundamental in terms of purpose and historical-analytical in terms of method. Data collection was performed using historical-library resources. Furthermore, pottery samples of museums during different periods, especially in medieval Islam with respect to central role of woman, have been analyzed. The results show that many musicians of the period, especially female musicians, had an appropriate social status. Moreover, ceramic designs of this period show that women played instruments such as strings and percussion more. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islam in the Middle Ages, Music, Pottery, woman | ||
| مراجع | ||
|
[1] ابن‌خلدون، عبدالرحمن (1988). تاریخ ابن‌خلدون، ج 1، بیروت: دارالفکر. [2] ابن‌زیله، ابی منصور الحسین (1964). الکافی فی الموسیقی، تحقیق زکریا یوسف، بغداد: دارالقلم. [3] اصفهانی، ابوالفرج علی‌بن‌حسین (1368). الاغانی، بیروت: لدار‌الثقافه. [4] اخوان‌الصفا (1405). رسائل اخوان الصفا و خلان الوفا، ج 1، قم. [5] آژند، یعقوب (1389). نگارگری ایران، ج 1، تهران: سمت. [6] باستانی پاریزی (1380). خاتون هفت قلعه، تهران: روزبهان. [7] برکشلی، مهدی (1354). موسیقی فارابی، تهران: مرکز مطالعات و هماهنگی فرهنگ و هنر. [8] بلخاری، حسن (1388). سرگذشت هنر در تمدن اسلامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی. [9] بورکهارت، تیتوس (1386). مبانی هنرهای اسلامی، ترجمة امیر نصیری، تهران: حقیقت. [10] بویس، مری و هنری، جرج فارمر (1368). خنیاگری و موسیقی ایران، ترجمة بهزاد باشی، تهران: آگاه. [11] بینش، تقی (1380). تاریخ مختصر موسیقی ایران، تهران: هوای تازه. [12] پلاسیّد، علیرضا (1381). «خنیاگری و رامشگری در دوران میانه (اشکانی‌ـ ساسانی)»، نشریة چیستا، ش 191، صص 35ـ45. [13] پوپ، آرتور اپهام و اکرمن، فیلیپ (1387). سیری در هنر ایران از دوران پیش ار تاریخ تا امروز، ج4، ویرایش سیروس پرهام، تهران: علمی و فرهنگی. [14] پورمندان، مهران (1379). دائرة‌المعارف موسیقی کهن ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی. [15] جن‌کینز، جین و اولسن، پل راوسینگ (1373). موسیقی و ساز در سرزمین‌های اسلامی، ترجمة بهروز وجدانی، تهران: میراث فرهنگی. [16] حافظ‌زاده، محمد (1381). تاریخ هنر موسیقی از غارها تا تالارها، تهران: عمیدی. [17] حسینی، سیدهاشم (1391). «تحلیل نمونه‌هایی از نقوش زنان بر سفال دوران اسلامی»، زن در فرهنگ و هنر، دورة 4، صص 63ـ82. [18] حسینی، معصومه‌سادات (1391). «مطالعۀ باستان‌شناختی تکنیک ساخت سفال‌های مینایی و لاجوردی موجود در موزة بنیاد»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، دانشکدۀ ادبیات، دانشگاه تربیت مدرس. [19] خالقی، روح‌الله (1385). نظری به موسیقی ایرانی، تهران: رهروان پویش. [20] خلف تبریزی، محمدحسین (1342). برهان قاطع، به اهتمام محمد معین، ج2، تهران: ابن‌‌سینا. [21] دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغت‌نامه، (زیر نظر محمد معین)، تهران: دانشگاه تهران [22] رضایی‌نیا، عباس (1382). «جایگاه موسیقی مذهبی در ایران باستان»، نشریة هنرهای زیبا، ش 13، صص106ـ115. [23] سپهری، محمد (1377). علم و تمدن در عصر امویان، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، علوم و تحقیقات. [24] سعدی، مصلح‌بن‌عبدالله (1387). غزلیات سعدی (مصحح: محمدعلی فروغی)، تهران: مهراد، چ3. [25] شادقزوینی، پریسا (1391). «هویت زنان در نقوش آثاز هنری سده‌های آغازین اسلام»، زن در فرهنگ و هنر، ش 4، صص 59ـ74. [26] صفی‌الدین، عبدالمومن (1346). رسالة موسیقی بهجت‌الروح، (با مقدمه ه.ل. رابینو د برگوماله)، تهران: بنیاد فرهنگ ایران. [27] فارابی، ابونصرمحمد‌بن‌طرخان (1375). الموسیقی کبیر، ترجمة آذرتاش آذرنوش، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. [28] فردوسی، ابوالقاسم (1385). شاهنامۀ فردوسی، (با مقدمۀ محمد یاحقی)، تهران: سخن‌گستر. [29] قریب، محمدحسین (1368). ساز و آهنگ باستان، تهران: هیرمند. [30] کریستن‌سن، آرتور (1374). ایران در زمان ساسانیان، ترجمة رشید یاسمی، تهران: دنیای کتاب. [31] کیانی، مجید (1382). «جایگاه معنوی موسیقی در وضعیت کنونی ایران»، مجلۀ هنرهای‌زیبا، ش14، صص93ـ98. [32] متز، آدامز (1364). تمدن اسلامی در قرن چهارم هجری، ترجمة علیرضا ذکاوتی قراگوزلو، ج 1، تهران: امیرکبیر. [33] محمدحسن، زکی (1366). تاریخ صنایع ایران، ترجمۀ محمدعلی خلیلی، تهران: اقبال، چ 2. [34] مراغی، عبدالقادر‌بن‌غیبی‌حافظ (1370). شرح ادوار، به‌سعی تقی بینش، تهران: نشر دانشگاهی. [35] مراغی، عبدالقادر‌بن‌غیبی‌حافظ (1356). مقاصدالاحان، به سعی تقی بینش، تهران: ترجمه و نشر کتاب. [36] ملک‌زاده، فرخ (1374). «نقوش زن در آثار باستان و علل عدم تصویر زن در نقوش تخت‌جمشید»، مجلة ادبیات دانشکدة علوم انسانی، دورة 7، ش 74 و 75، صص26ـ30. [37] ورجاوند، پرویز (1384). کاوش رصدخانۀ مراغه، تهران: امیرکبیر. [38] Al-Isfahani, Yahya ibn Ali ibn Yahya (1969). Risala il- musiqi, British Museum, MS, Or. 2361,fal 236 v. [39] Boyce, M (1977). Acta Iranica, Troisieme Serie, N.2/3.Leiden. [40] Farmer, H.G (1967). Music(a Survey of Persian Art), Vol.6, London. [41] Pope, Upham Arthur (1938) The Ceramic Art in Islamic Art in Islamic times, in Survey of Persian Art, vol IX. [42] Mikami, Tsugio (1986). Ceramic Art of the World. vol2, Japan: Shogakukan. [43] Lane, Arthure (1947). Eaerly Islamic Pottery, Mesopotamia, Egypt and Persia, Victoria and Albert Museum, London, Faber and Faber. [44] Jenkins, Marilyn (1983). »Islamic Pottery a Brife History Marilyn, The Metropolitan Museum of Art Bulletin«, Islamic Art , Vol. 1, pp. 1-53. [45] Loukonine, Vladimir and Anatoli Livnov (2003) Persian Lost Treashres, Sirocco, London. [46] http://fa.wikipedia.org/wiki) (access8/10/2014).pm, 08:03 [47] www.metmuseum.org/lot_details.a (Retrived :9 Oktobr 2014( [48] www.ortolanstudio.com/murals-rediscovered-at-qusayr-amra(2014) [49] Axgig.com/images/13614251288603809537.jpg
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 2,198 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 3,440 |
||