1دانشجوی دکتری علوم جنگل، دانشکدة منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
2استادیار گروه جنگل‌داری دانشکدة منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس، نور، ایران
3کارشناسی ارشد جغرافیای طبیعی اقلیم در برنامهریزی محیطی، دانشگاه خوارزمی تهران
چکیده
صنعت گردشگری، بهویژه طبیعتگردی، بهمنزلة رویکردی جدید برای توسعة هم‌زیستی انسان و اجتماع، بهمنظور بهرهوری اقتصادی، امروزه در توسعة مناطق جایگاه چشمگیری یافته است که توسعة آن نیازمند شناخت و آگاهی کافی از مسائل و عوامل مؤثر اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی هر منطقه است. پارک جنگلی آبیدر با مساحت 1555 هکتار در جنوب غربی شهر سنندج واقع شده است که به سبب جاذبههای طبیعی از مزیت نسبی برخوردار است. تحقیق حاضر با هدف شناسایی عوامل داخلی (قوت‌ها و ضعف‌ها)، عوامل خارجی (فرصتها و تهدیدها)، و تدوین استراتژی توسعة طبیعتگردی پارک جنگلی آبیدر انجام گرفته و بدین‌منظور از مدل تلفیقی SWOT و فرایند تحلیل شبکهای (ANP) استفاده شده است. فرایند تحلیل شبکهای اجازة اندازهگیری را در شرایطی که بین عوامل استراتژیک وابستگی وجود دارد میدهد. مدل شبکهای ارائهشده در این تحقیق بهمنظور تجزیهوتحلیل SWOT از چهار سطح، هدف (بهترین استراتژی) در سطح اول، عوامل SWOT و زیر‌معیارهای SWOT به‌ترتیب در سطوح دوم و سوم، و آخرین سطح از گزینههای استراتژی تشکیل شده است. جهت تعیین وزنهای عوامل SWOT بر‌اساس روش ANP پرسشنامهای بهصورت مقایسة زوجی با مقیاس نه‌تایی طراحی و تکمیل شد. پس از آن، دادههای جمعآوریشده با نرمافزار Super Decision تجزیهوتحلیل و استراتژیهای WTبهمنزلة بهترین استراتژیها، برای توسعة طبیعتگردی منطقه مشخص شد. نتایج نشان داد که آسیبپذیری منطقة مطالعه‌شده (پارک جنگلی آبیدر) به لحاظ توسعة طبیعتگردی بالاست و همچنین توزیع و تخصیص مجدد منابع در سطح پارک جنگلی آبیدر، با توجه به محدود‌بودن فرصتها و بالا‌بودن ضعف‌ها، امری الزامی است. بنابراین، در‌پایان راهکارهایی جهت توسعة طبیعتگردی در منطقه ارائه شد.
ابراهیمزاده، عیسی؛ کاظمی‌زاد، شمس‌الله؛ اسکندری، محمد (1390). «برنامهریزی استراتژیک توسعۀ گردشگری با تأکید بر گردشگری مذهبی مورد‌شناسی قم»، فصل‌نامۀ پژوهشهای جغرافیای انسانی، ش 76، تابستان 1390، ص 115ـ141.
اصغر‌پور، محمدجواد (1387). تصمیمگیریهای چند‌معیاره، تهران: دانشگاه تهران،1387، چ 2.
بحرینی، سید حسن؛ جهانی‌‌مقدم، حمیدرضا (1383). «استفاده از توانهای بالقوۀ مناطق جهت توسعۀ گردشگری مورد خاص، پارک‌‌ـ موزۀ نفت مسجدسلیمان»، مجلۀ محیطشناسی، ش 35، ص 33ـ50.
حیدری چیانه، رحیم (1383). «ارزیابی برنامهریزی صنعت توریسم در ایران»، پایاننامۀ دکتری رشتۀ جغرافیا و برنامهریزی شهری، به راهنمایی کریم حسین‌زاده دلیر، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز.
دانش‌مهر، حسین؛ کریمی، علیرضا؛ صفری، رؤیا (1391). «بررسی نقش طبیعتگردی و آثار آن در توسعۀ مناطق روستایی با استفاده از مدل تحلیلی SWOT مطالعۀ موردی روستای اورمان تخت»، پژوهشهای روستایی، س 3، ش 3، پاییز 1391، ص 209ـ234.
رحیمی، سمیه؛ عشقی، کورش (1387). «تعیین ترکیب بهینة منابع انرژی ایران، با استفاده از فرایند تحلیل شبکهای»، فصل‌نامۀ مطالعات اقتصاد انرژی، س 5، ش 18، ص 123ـ160.
رکنالدین افتخاری، عبدالرضا؛ مهدوی، داوود (1385). «راهکارهای توسعۀ گردشگری روستایی با استفاده از مدل SWOT دهستان لواسان کوچک»، فصل‌نامۀ مدرس علوم انسانی، دورۀ 10، ش 2، تابستان 1385، ص 1ـ30.
سازمان میراث فرهنگی و صنایعدستی و گردشگری ایران (1389). آمار گردشگران ورودی به ایران.
سعیدی، حمیدرضا؛ نجفی، اکبر (1389). «کاربرد فرایند تحلیل شبکهای (ANP) در تعیین اولویت خروج دام از جنگل و ساماندهی جنگلنشینان»، مجلۀ جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، س 2، ش 4، ص 309ـ321.
شفابخش، غلامعلی؛ علیزاده، حسنا؛ اکبری، مهدی (1391). «شناسایی و اولویتبندی نقاط حادثهخیز با روش فرایند تحلیل شبکهای (ANP)»، فصل‌نامۀ مطالعات مدیریت ترافیک، س 7، ش 24، بهار 1391، ص 1ـ19.
شمس، مجید؛ امینی، نصیره (1388). «ارزیابی شاخص فرهنگ ایرانی و تأثیر آن در توسعة گردشگری»، فصل‌نامة جغرافیای انسانی، س 1، ش 4، پاییز 1388، ص 81ـ93.
صادق عمل‌نیک، محسن؛ انصاری‌نژاد، ایوب؛ انصاری‌نژاد، صمد؛ میری نرگسی، سینا (1389). «یافتن روابط علی و معلولی و رتبهبندی عوامل بحرانی موفقیت و شکست پروژههای پیادهسازی سیستمهای اطلاعاتی به کمک ترکیب روشهای ANP و DEMATEL فازی گروهی»، نشریۀ تخصصی مهندسی صنایع، دورۀ 44، ش 2، پاییز 1389، ص 195ـ212.
فرجی سبکبار، حسنعلی؛ بدری، سید علی؛ مطیعی لنگرودی، سید حسن؛ شرفی، حجتالله (1389). «سنجش میزان پایداری نواحی روستایی بر مبنای مدل تحلیل شبکه، با استفاده از تکنیک بردا، مطالعة موردی نواحی روستایی شهرستان فسا»، پژوهشهای جغرافیای انسانی، ش 72، تابستان 1389، ص 135ـ165.
قادری، رضا؛ هادیانی، زهره؛ محمدی، کاوه؛ ابوبکری، طاهر (1390). «استراتژیهای برنامهریزی منطقهای گردشگری با استفاده از تکنیک SWOT مطالعۀ موردی: شهرستان پیرانشهر»، فصل‌نامۀ برنامهریزی منطقهای، س 1، ش 1، بهار 1390، ص 27ـ40.
قدسی‌پور، سید حسن (1389). فرایند تحلیل سلسله‌مراتبی، تهران: صنعتی امیرکبیر، 1389 چاپ 8.
قدمی، مصطفی (1390). «ارزیابی و تدوین استراتژی مقصد در چارچوب توسعة پایدار گردشگری نمونة موردمطالعه: کلانشهر مشهد»، مطالعات و پژوهشهایشهری و منطقهای، س 3، ش 9 تابستان 1390، ص 59ـ82.
قلی‌زاده، محمدرضا (1389). «ارائة یک الگوی تلفیقی بهمنظور بخشبندی بازار هدف صنعت گردشگری با استفاده از رویکرد SWOT (مطالعة موردی: استان گیلان)»، پایاننامة کارشناسی ارشد، رشتة مدیریت بازرگانی، دانشگاه آزاد رشت.
کمالآبادی، عیسی؛ امیرآبادی، محمد؛ محمدی‌پور، هیرش (1389). «انتخاب استراتژی بهینه بر‌اساس تحلیل SWOT و روش فرایند تحلیل شبکهای (ANP)، (مطالعة موردی، شرکت پتروشیمی اراک)»، فصل‌نامة مدیریت صنعتی دانشکدة علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی، سال 5، ش 11، پاییز 1389، ص 21ـ34.
کیانی، اکبر؛ سالاری سردری، فرضعلی (1390). «بررسی و ارزیابی اولویتهای منظر فضاهای عمومی شهر عسلویه با استفاده از مدل ANP»، فصل‌نامۀ علمی‌ـ پژوهشی باغ نظر، مرکز پژوهشی هنر معماری و شهرسازی نظر، ش 18، س 8، پاییز 1390، ص 25ـ38.
مکیان، سید نظامالدین؛ نادری بنی، محمود (1382). «بررسی گردشگری خارجی در شهرستان یزد»، مجلة تحقیقات اقتصادی، ش 62، بهار 1382، ص 195ـ205.
ملکی، محمد؛ محقر، فاطمه؛ کریمی، دستجردی (1389). «تدوین و ارزیابی استراتژیهای سازمانی با بهکارگیری مدلهای SWOT و فرایند تحلیل شبکهای (ANP)»، مدیریتفرهنگسازمانی، س 8، ش 21، ص 159ـ176.
ناصر‌پور، نادر (1382). «بررسی و تبیین موانع توسعة صنعت گردشگری در استان لرستان و ارائة راهکارهای مناسب در این زمینه»، پایاننامة کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی، به راهنمایی مهرداد مدهوشی، دانشکدة علوم انسانی دانشگاه مازندران. ص 106.
نایب‌پور، محمد؛ ویسیان، محمد؛ اصغری، آزاد؛ سارانی، سمانه (1392). «برنامهریزی راهبردی توسعة گردشگری در استانهای مرزی با روش SWOT مورد مطالعه: استان کردستان»، فصل‌نامة علوم و فنون مرزی، س 4، ش 3، پاییز 1392، ص 7ـ30.
نظری، گودرز (1380). راهنمای جهانگردی، کانون آگاهی و تبلیغات جهانگردی، چاپ 1.
نوحهگر، احمد؛ حسین‌زاده، محمد؛ پیراسته، اسماعیل (1388). «ارزیابی قابلیتهای طبیعتگردی جزیرة قشم با بهرهگیری از مدل مدیریت استراتژی SWOT»، مجلة جغرافیا و توسعه، دورة 7، ش 15، ص 151ـ172.
ولی سامانی، جمال؛ دلاور، مجید (1389). «کاربرد فرایند تحلیل شبکهای (ANP) در اولویتبندی ساختگاههای پرورش میگو»، تحقیقات منابع آب ایران، س 6، ش 2، ص 46ـ56.
Azimi, R. & Yazdani, A. & Fooladgar, M. and Basir, M. (2011). Evaluating the strategies of the Iranian mining sector using a integrated model, International Journal of Management Science, Vol.6, No.6, PP459-466.
Ostrega, A. & Felice, F.D. & Petrillo, A. (2011). ANP- SWOT Approach to minimize environmental impacts due mining activities, Proceedings of the International Symposium on the Analytical Hierarchy Process.
Saaty, T. L. (1996). Decision making with dependence and feedback: the analytical network process, RWS publications, Pittsburgh.
Takano, S-ei. (2009). Application of Combined SWOT and Analytic Hierarchy Process (AHP) for Tourism Revival Strategic Marketing Planning، A Case of Sri Lanka Tourism, Journal of the Eastern Asia Society for Transportation Studies, Vol.8, No. 0, PP، 954- 969.
Taleai, M. & Mansouri, A. & Sharifi, A. (2009). Surveying general prospects and challenges of GIS implementation in developing countries، a SWOT- Ahp approach, Journal of Geographical Systems, Vol.11, No. 1346, PP، 291-310.
